Zo verloopt onze kwaliteitscyclus
Centraal staat het driejaarlijkse strategieplan. Het fungeert als ruggengraat voor een planmatig beheer en een toekomstgerichte beleidsvoering van opleidingen. Hierin formuleert de opleiding haar langere termijn doelstellingen en identificeert ze een beperkt aantal prioritaire werven. De opleiding kan hierbij ook expliciet aangeven hoe ze inspeelt op het centrale of facultaire onderwijsbeleid.
De faculteiten zijn verantwoordelijk voor de continue monitoring van het strategieplan. Vanuit de centrale organen wordt het strategieplan driejaarlijks getoetst: Intern via het opvolggesprek met de vicerector Onderwijs & Studentenzaken, extern via de Peer Review.
Tijdens de Peer Review (zesjaarlijks) staat de bespreking, monitoring en eventuele bijsturing van het strategieplan centraal. De opleiding gaat in gesprek met interne peers en externe experts om inhoudelijke feedback te krijgen op de profilering, het programma en het eindniveau van de opleiding. De uitkomst van de peer review is geen oordeel, maar neemt de vorm aan van een rapport met aanbevelingen. Op basis van deze input werkt de opleiding haar strategieplan bij.
De Kwaliteitsraad Onderwijs neemt 6 maanden na de Peer Review in hoofde van het instellingsbestuur een formeel besluit over de kwaliteit en de werking van een opleiding. Dit besluit vormt het sluitstuk van de kwaliteitscyclus en geeft de mate van vertrouwen aan in het beleidsvoerend vermogen van de opleiding. Een formeel borgingsbesluit kan drie vormen aannemen: ‘Goed’, ‘Voldoet met aanbevelingen’ of ‘Onvoldoende’.
Tussen 2 peer reviews in, wordt de voortgang van het strategieplan besproken tijdens een intern opvolggesprek met de vicerector Onderwijs & Studentenzaken (OS). Hierbij gaat de focus naar thema’s uit het centrale beleid, alsook naar de adequaatheid van de ondersteuning vanuit OS. Het opvolggesprek mondt uit in een aantal bilaterale afspraken rond de verdere ondersteuning en de eventuele bijsturing van het strategieplan.
Op elk moment in de kwaliteitscyclus is er ondersteuning beschikbaar door Onderwijs & Studentenzaken op maat van het strategieplan en de noden van de opleiding. Die ondersteuning zal zoveel mogelijk gebeuren vanuit een interdisciplinair perspectief waarbij kwaliteitszorginstrumenten (focusgesprek, benchmarking, werkveldbevraging,…) en initiatieven vanuit onderwijsprofessionalisering en -innovatie gebundeld worden ingezet.
Naast transparant over het kwaliteitszorgsysteem is de VUB ook transparant over de kwaliteit van haar opleidingen en publiceert ze hierover voor elke opleiding Publieke Informatie.
Onze kwaliteitscyclus ontleed
Strategieplan
Het centrale proces in de kwaliteitscyclus en in de werking van de opleidingsraden is het strategieplan. Het driejaarlijks strategieplan spoort de opleidingen aan om op langere termijn doelstellingen te formuleren en een beperkt aantal prioritaire werven te identificeren waarrond de opleiding in een periode van drie jaar wil werken. Het strategieplan laat ook toe om expliciet aan te geven hoe de opleiding inspeelt op het centrale of facultaire onderwijsbeleid.
De kwaliteitszorginstrumenten (focusgesprek, benchmarking, werkveldbevraging,…) worden ingezet op basis van de prioriteiten die worden gedefinieerd in het strategieplan. Ook het ondersteuningsaanbod vanuit Onderwijs & Studentenzaken wordt op maat ingezet in functie van het strategieplan van de opleiding.
Het strategieplan moet fungeren als ruggengraat voor een planmatig beheer en een toekomstgerichte beleidsvoering van opleidingen. Het is de basis voor de verschillende kernprocessen in de cyclus. De bespreking, monitoring en eventuele bijsturing van het strategieplan staan centraal tijdens de 6-jaarlijkse ‘Peer Reviews’, de tussentijdse opvolggesprekken met Onderwijs & Studentenzaken en de formele vaststelling van de kwaliteitsborging van de individuele opleidingen door de Kwaliteitsraad Onderwijs. De Faculteit is verantwoordelijk voor de tussentijdse opvolging van de plannen.
Zesjaarlijke Peer Review
In academiejaar 2021-2022 startte de vernieuwde kwaliteitscyclus met zesjaarlijkse Peer Reviews, waarvan de planning vastgelegd werd in een kalender. Met de Peer Review leggen we de nadruk op de dialoog met peers. Het doel van de Peer Review is om inhoudelijke feedback te krijgen op de profilering, het programma en het eindniveau van de opleiding. De opleiding gaat daarom in gesprek met interne peers en externe experts verwant aan het vakgebied van de opleiding.
Tijdens de Peer Review worden ook de plannen voor de toekomst (strategieplan) besproken. Als voorbereiding op een geplande Peer Review evalueert een opleiding haar strategieplan (welke acties zijn uitgevoerd, wat is nog gepland, zijn er andere prioriteiten bijgekomen, …) en stelt indien van toepassing een bijsturing van het strategieplan op voor de komende periode van 3 jaar. De evaluatie van het lopende plan en eventuele voorstellen voor aanpassing worden tijdens de Peer Review gepresenteerd.
De uitkomst van de Peer Review is geen oordeel, maar neemt de vorm aan van een rapport met aanbevelingen waar de opleiding mee aan de slag kan gaan. Op basis van de input en de aanbevelingen van het panel van de Peer Review werkt de opleiding desgevallend haar strategieplan bij.
Parallel met de eventuele aanpassing van het strategieplan schrijft de kwaliteitszorgmedewerker een voorstel tot publieke informatie uit. Hierin tonen we de troeven en ontwikkelkansen van de opleiding. Het eventueel bijgewerkte strategieplan en de publieke informatie worden op een opleidingsraad besproken en goedgekeurd. Beide documenten worden samen met de verslagen van de opleidingsraad van het afgelopen jaar (inclusief het verslag van de goedkeuring van het strategieplan en de publieke informatie) aan de Kwaliteitsraad Onderwijs bezorgd.
Opleidingsraden kunnen in overleg met Onderwijs & Studentenzaken ook kiezen voor een visitatie door een extern kwaliteitszorg- en/of accreditatieorgaan. Deze opleidingen volgen de kwaliteitscyclus, maar de externe visitatie neemt de plaats in van de Peer Review.
Kwaliteitsraad Onderwijs
Algemeen
De Kwaliteitsraad Onderwijs is door de Academische Raad gemandateerd om de kwaliteit van individuele opleidingen periodiek formeel vast te stellen en deze vaststelling neer te leggen in een borgingsbesluit. De KRO beoordeelt het proces van de interne kwaliteitszorg en bewaakt de kwaliteit van een opleiding op basis van de resultaten en gegevens van de kwaliteitszorginstrumenten en -processen. De KRO gaat op basis van een aantal indicatoren na of de Opleidingsraad voldoende bestuurlijk vermogen heeft en in staat is zelf voor de kwaliteit van de opleiding in te staan. Hiermee neemt het instellingsbestuur de eindverantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de opleidingen op. Dit formele besluit vormt het sluitstuk van de kwaliteitscyclus en geeft de mate van vertrouwen aan in het beleidsvoerend vermogen van de opleiding.
Kwaliteitsraad Onderwijs
Borgingsbesluit
De KRO neemt haar besluit op basis van een opleidingsdossier. Dit opleidingsdossier bestaat uit bestaande documenten:
- het rapport van de recente Peer Review (of indien van toepassing een recent rapport van een extern evaluatieorgaan),
- het strategieplan,
- het voorstel van publieke informatie,
- opleidingsgebonden data uit centrale monitoringsinstrumenten en
- de verslagen van de opleidingsraad van het laatste jaar.
De KRO beraadslaagt op basis van dit dossier. Een vertegenwoordiger van de betrokken faculteit wordt gehoord indien de faculteit daarom verzoekt. De KRO neemt een formeel borgingsbesluit dat drie vormen kan aannemen: ‘Goed’, ‘Voldoet met aanbevelingen’ of ‘Onvoldoende’:
Borgingsbesluit 'Goed' - Als de KRO vaststelt dat de kwaliteit van het onderwijs actief wordt opgevolgd door de verantwoordelijke opleidingsraad, kent de KRO een positief besluit ‘Goed’ toe. De KRO bevestigt daarmee het vertrouwen in de opleiding. De opleiding kan haar geplande beleid verderzetten en kan het strategieplan dus zonder wezenlijke bijsturing verder uitvoeren. De KRO kan desgewenst wel suggesties formuleren.
Borgingsbesluit 'Voldoet met aanbevelingen' - Indien de KRO vaststelt dat de kwaliteit van het onderwijs wel actief wordt opgevolgd door de verantwoordelijke opleidingsraad maar op basis van de verzamelde informatie meent dat dringende acties nodig zijn, dan krijgt een opleiding een positief besluit met voorwaarden ‘Voldoet met aanbevelingen’. De KRO formuleert dan specifieke aanbevelingen die door de opleiding prioritair moeten worden aangepakt. Tijdens het intern tussentijds opvolggesprek na uiterlijk 3 jaar wordt van de opleiding een evaluatie van de uitvoering van het strategieplan met focus op de prioritaire aanbevelingen verwacht, alsook een bijgewerkt strategieplan voor de komende 3 jaar. De uitkomsten van het opvolggesprek worden aan de KRO voorgelegd. De KRO neemt op basis daarvan een nieuw borgingsbesluit ‘Goed’ of ‘Onvoldoende’. Bij ‘Goed’ wordt drie jaar na het intern opvolggesprek een Peer Review gepland, bij ‘Onvoldoende’ worden dwingende maatregelen opgelegd.
Borgingsbesluit 'Onvoldoende' - Indien de KRO vaststelt dat de kwaliteit van de opleiding onvoldoende wordt opgevolgd door de verantwoordelijke opleidingsraad, neemt de KRO het besluit ‘Onvoldoende’. De KRO stelt aan de Academische Raad één of verschillende van volgende dwingende maatregelen voor:
- een begeleidingscommissie wordt aangesteld met interne en eventueel ook externe deskundigen die met de opleiding een verbeterplan uittekent en de uitvoering van dat plan begeleidt. De interne begeleidingscommissie rapporteert over de voortgang aan de KRO. De KRO neemt uiterlijk binnen de twee jaar een nieuw borgingsbesluit.
- de opleiding wordt in het eerstvolgende jaar door een ad hoc panel van externe experten doorgelicht. Het resultaat van de externe doorlichting wordt aan de KRO voorgelegd die op basis daarvan en uiterlijk binnen de 2 jaar na het de eerste beslissing een nieuw borgingsbesluit neemt.
- In het geval er zich volgens de KRO een majeur inhoudelijk kwaliteitsprobleem stelt dat invloed heeft op de waarde van het afgeleverde diploma wordt de opleiding tijdelijk bevroren.
Kwaliteitsraad Onderwijs
Samenstelling
De KRO telt volgende leden:
- Voorzitter: Prof. dr. em. Yvette Michotte
- 4 ZAP-leden, geen lid van de Academische Raad (aangeduid door de Onderwijsraad):
- Prof. dr. Gustaaf Cornelis (MILO/LW)
- Prof. dr. Nikolaos Deligiannis (WE/IR)
- Prof. dr. Marie-Anne Guerry (ES)
- Prof. dr. Eric Kerckhofs (LK)
- 1 ATP-lid met onderwijskundige expertise: dr. Céline Cocquyt
- 1 AAP/BAP-lid (aangeduid door de Onderwijsraad): N.N.
- 1 student(e) (aangeduid door de Studentenraad)
- 2 externe leden (op voorstel van vicerector Onderwijs en Studentenzaken)
- Secretaris: Julie Debrauwere (OS)
- Waarnemend lid Afdelingshoofd Onderwijsondersteuning: dr. Steven Van Luchene
Kwaliteitsraad Onderwijs
Verantwoordelijkheden
De Kwaliteitsraad Onderwijs is verantwoordelijk voor:
- het periodiek vaststellen van de kwaliteit van de individuele opleidingen op basis van de verschillende elementen uit de VUB kwaliteitscyclus;
- het per opleiding neerleggen van die vaststelling in een formeel borgingsbesluit en een voorstel voor publieke informatie t.b.v. de Academische Raad;
- het voorstellen van dwingende maatregelen aan de Academische Raad indien de kwaliteit van een opleiding niet voldoet;
- het adviseren van de Academische Raad over vragen tot aanpassing van reeds gepubliceerde publieke informatie;
- het voorstellen van thema’s voor universiteitsbrede analyses aan de Academische Raad
- het uitvoeren van een dringend kwaliteitsonderzoek op vraag van de vicerector onderwijs.
- het regelmatig reflecteren over de kwaliteitscyclus van de VUB en het doen van eventuele aanpassingsvoorstellen aan de Academische Raad.
Intern Opvolggesprek
Tussen twee Peer Reviews wordt een intern opvolggesprek gepland met Onderwijs & Studentenzaken (OS). De planning van de cyclus is in een kalender vastgelegd. Deze kan onderaan de pagina gedownload worden.
Het doel van het intern opvolggesprek is om in overleg met de vicerector Onderwijs & Studentenzaken de voortgang van het strategieplan te bespreken met een focus op de ondersteuning vanuit Onderwijs & Studentenzaken. Bedoeling is te verzekeren dat de ondersteuning goed afgestemd blijft op de prioriteiten van de opleiding. Daarnaast kan worden bekeken of en hoe thema’s uit het centrale beleid (bijv. Brussel in de opleiding, community engaged learning, blended learning, interdisciplinariteit, …) terugkomen in het strategieplan. Als voorbereiding op het tussentijds opvolggesprek maakt de opleiding een stand van zaken op m.b.t. uitvoering van het strategieplan van de afgelopen 3 jaren en stelt indien van toepassing een bijsturing van het strategieplan op voor de komende periode van 3 jaar.
De uitkomst van het intern opvolggesprek is geen beoordeling, maar neemt de vorm aan van bilaterale afspraken rond de verdere ondersteuning vanuit OS en rond de eventuele bijsturing van het strategieplan. Op voorstel van de opleiding kan op dat moment ook de publieke informatie worden geüpdatet.
Publieke informatie
Publieke informatie van de opleiding
De informatie over hoe we onze onderwijskwaliteit garanderen en opvolgen, is publiek toegankelijk en op deze pagina's verzameld. Cijfers over studentenaantallen, -profielen en studierendement zijn te vinden op de overheidswebsite 'Opleiding in cijfers'.
Daarnaast beschikt elke opleiding apart over publiek toegankelijke informatie die de kwaliteit van de opleiding zelf weergeeft. Dit noemen we de 'publieke informatie'. Deze informatiefiche bevat beknopte beschrijvingen van de sterktes van de opleiding en maakt melding van prioritaire acties en ontwikkelkansen. De publieke informatie fiche is te vinden via de opleidingspagina van de desbetreffende opleiding, via de tab 'kwaliteit’.
Concreet vind je volgende gegevens in de fiche terug:
- de publicatiedatum of datum van laatste update van de informatie;
- een beknopte beschrijving van de sterktes van de opleiding;
- een beknopte beschrijving van de ontwikkelkansen van de opleiding;
- een beknopte beschrijving van prioritaire actiepunten waar de opleiding aan werkt/zal werken;
- in voorkomend geval een link naar het borgingsbesluit;
- een tijdslijn die aangeeft waar de opleiding zich in de VUB-kwaliteitscyclus bevindt op het moment van publicatie;
- een link naar de website Onderwijskwaliteit waar meer informatie over de VUB-kwaliteitscyclus te vinden is;
- een link naar de overheidswebsite ‘opleiding in cijfers’, waar kwantitatieve gegevens te vinden zijn over de opleiding;
Publieke informatie
Waarom belangrijk?
Het Vlaamse Kwaliteitszorgstelsel voor het hoger onderwijs kent een cruciale plaats toe aan de informatie over de kwaliteit van het onderwijs die publiek moet worden gemaakt. Universiteiten en hogescholen krijgen meer dan voorheen de autonomie om zelf de kwaliteit van de eigen opleidingen te borgen, maar daar staat een duidelijke verantwoordingsplicht tegenover: elke instelling is decretaal verplicht om transparant te zijn over de kwaliteit van haar opleidingen. Per opleiding moet voldoende en correcte informatie over de onderwijskwaliteit publiek beschikbaar worden gesteld. In de woorden van de Memorie van Toelichting bij het kwaliteitszorgdecreet:
“Transparantie binnen het stelsel en naar de bredere samenleving vormt een essentieel onderdeel van het kwaliteitszorgstelsel. De verplichting voor instellingen om informatie over de kwaliteit van opleidingen publiek te maken, is één van de kwaliteitskenmerken. Het publiek maken van informatie zal dus ook telkens aan een beoordeling onderhevig zijn in het nieuwe systeem.”
Publieke informatie
Op welke bronnen is de informatie gebaseerd?
De toon van de tekst is constructief. De vermelde sterktes, ontwikkelkansen en actiepunten zijn navolgbaar terug te leiden tot minstens één van de volgende bronnen:
- de vorige publieke informatie;
- het rapport van de peer review, en eventueel de bespreking daarvan tijdens de opleidingsraad;
- het verslag van het intern opvolggesprek, en eventueel de bespreking daarvan tijdens de opleidingsraad;
- de SWOT-analyse die de opleiding maakte in voorbereiding op de peer review;
- de resultaten uit de studentenfeedback en/of het recentste focusgesprek met studenten, en eventueel de bespreking daarvan tijdens de opleidingsraad;
- de resultaten uit de recentste benchmarking, werkveldbevraging en/of alumni-enquête, en eventueel de bespreking daarvan tijdens de opleidingsraad;
- verslagen van de opleidingsraad;
- het (ontwerp)strategieplan van de opleiding.
Hoe komt de publieke informatie tot stand?
De publieke informatie wordt vernieuwd of geüpdatet minstens n.a.v. de Peer Review, het interne opvolggesprek en een nieuw strategieplan.
De kwaliteitszorgmedewerker maakt een eerste voorstel op. Na akkoord van de opleidingsraad wordt het voorstel aan de Kwaliteitsraad Onderwijs (KRO) bezorgd. Als de tekst vervolgens door de Academische Raad wordt bekrachtigd, wordt de publieke informatie gepubliceerd op de opleidingspagina.
Kalender per opleiding
Ontdek hier de planning van de Peer Reviews en de Opvolggesprekken per opleiding, voor de periode 2021-2022 t/m 2026-2027.