Tekst:
Michel MAUS, Professor Fiscaal Recht VUB en fiscaal advocaat
Karl DHONT, Expert match-fixing en lid van het Ethisch en Disciplinair Comité van de UEFA
Het Federaal Parket heeft met haar “Operatie Propere Handen” een bom gelegd onder het Belgisch voetbal. Het onderzoek naar matchfixing, witwassen en fiscale fraude in het voetbal is werkelijk ongezien. Dat dit onderzoek niet zonder gevolgen voor het Belgisch voetbal zal kunnen blijven is ondertussen voor iedereen vrij vanzelfsprekend. De vraag is echter welke hervormingen absoluut noodzakelijk zijn om van het voetbal terug een cleane sport te maken? De ProLeague heeft ondertussen een “onafhankelijke” hervormingscommissie ingericht, maar uit de beperkte maatregelen die deze commissie heeft voorgesteld, blijkt in ieder geval dat er binnen de ProLaegue weinig animo is voor zelfkritiek en zelfregulering. En dat is jammer, want de voetballiefhebber verdient beter. Precies om deze reden hebben wij een programma opgesteld met voorstellen die moeten leiden tot een betere reglementering van het Belgisch voetbal.
De volgende maatregelen zijn ons inziens absoluut noodzakelijk om het Belgisch voetbal terug op de rails te krijgen:
- 1. De reglementering van het statuut van sportmakelaar
Daar waar de overheid de voorwaarden tot de toegang en de uitoefening van het beroep van vastgoed- of verzekeringsmakelaar of headhunters zeer duidelijk heeft geregeld en heeft beschermd, is dat niet het geval voor het beroep van sportmakelaar. Dit is uiteraard een lacune in de wetgeving die geregeld moet worden. Om aan deze problematiek te verhelpen, moet de federale overheid een wettelijk kader creëren met strenge toelatingsvoorwaarden voor het beroep en tevens een afdwingbare deontologische code invoeren die door de sportmakelaars moet worden gerespecteerd, oa op het vlak van belangenvermenging, financiële transparantie en makelaarsvergoedingen.
- 2. De invoering van een Clearing House-systeem bij sportfederaties
De invoering van een clearing house-systeem heeft tot doel om een onafhankelijk toezicht te organiseren op zowel de toekenning van licenties aan professionele sportclubs, als op de in- en uitgaande transfers van sportclubs. Elke sportfederatie dient aldus een onafhankelijk controle-orgaan te installeren (een clearing house ) dat moet worden samengesteld uit deskundige personen die geen enkele rechtstreekse of onrechtstreekse binding hebben met de sportclubs of de sportfederatie.
- 3. De professionalisering van de disciplinaire instanties binnen de sportfederaties
De vaudeville rond de schorsing van de voetballers Wesley en Vranjes heeft voor heel wat sportieve beroering en verontwaardiging gezorgd en is een blaam voor de manier waarop de disciplinaire commissies deze dossiers hebben afgehandeld. Investeren in kennis, middelen en onafhankelijke mensen en een verdere professionalisering van de disciplinaire instanties is dan ook ten zeerste aangewezen.
- 4. De invoering van preventieve fraudemaatregelen in de sportsector
De persberichten rond de operatie propere handen hebben ondertussen aangetoond dat de voetbalsector gevoelig is voor bepaalde fraudepraktijken en misbruiken zoals, witwassen of belastingontduiking en matchfixing. Het is dan ook aangewezen om preventieve fraudemaatregelen te nemen zodat de sportclubs gevrijwaard worden van dergelijke handelingen die de sport ondermijnen.
Dit kan vooreerst door sportclubs te onderwerpen aan de witwaswet. Dit zou dan betekenen dat sportclubs, net als banken bijvoorbeeld, de verplichting hebben om de witwascel in te lichten wanneer zij met witwaspogingen worden geconfronteerd. Deze meldingsplicht zal malafide personen ervan moeten weerhouden om binnen de sportsector dubieuze financiële transacties voor te stellen.
Daarnaast is het ook aangewezen om binnen de overheid een Meldpunt Eerlijke Sport in te richten. Binnen dit Meldpunt kunnen klokkenluiders dan op een beschermde manier melding doen van allerlei vormen van fraude en misbruik zoals matchfixing, fiscale en sociale fraude, witwassen, seksueel misbruik, doping etc. of van de pogingen daartoe.
- 5. De hervorming van de fiscale en parafiscale gunstregimes van professionele sportbeoefenaars
In de nasleep van de operatie propere handen van het Federaal Parket zijn ook de fiscale en de parafiscale gunstregimes voor professionele sportbeoefenaars terug op de tafel gekomen. Het volledig afschaffen van deze voordelen – hetgeen door sommige politici wordt gevraagd – is ons inziens niet verstandig. Het is beter deze systemen te hervormen. De Europese Wetgeving laat immers onder zekere voorwaarden ook fiscale en parafiscale ondersteuning toe, voor zover die voordelen kunnen worden beschouwd als opleidingssteun en/of steun voor sportinfrastructuur en multifunctionele recreatieve infrastructuur. Het komt er dus thans op aan het huidige systeem van fiscale en parafiscale voordelen voor de sport aan te passen, zodat het systeem beantwoordt aan de voorwaarden waaronder staatssteun in de Europese wetgeving wordt toegelaten.
- 6. De hervorming van het competitiemodel
Tot slot dient ook te worden ingezet op het remediëren van de oorzaken van bepaalde fraudemechanismen in het voetbal, zoals matchfixing. Ons inziens ligt deze oorzaak voor een stuk in het competitiemodel waarbij een sportieve degradatie zeer zware financiële gevolgen met zich meebrengt voor de club. In dit verband kunnen we vaststellen dat de meeste match-fixing gebeurt bij ploegen waarbij het water aan de lippen staat in het kader van een degradatiestrijd. Er moet dan ook in het voetbal overwogen worden om een nieuw competitieformat in te voeren dat de clubs in afdeling 1B meer overlevingskansen kan bieden. Degraderen naar een lagere reeks moet minder zware financiële implicaties hebben voor de desbetreffende clubs. Dat kan of door een nieuw systeem met een grotere afdeling 1A waar meerdere clubs kunnen degraderen naar afdeling 1B (en dus ook meer stijgers naar afdeling 1A) of zelfs een bredere competitie waar alle profclubs in één divisie kunnen starten. Het beoordelen van het fraudegevoelig karakter van de competitie dient uiteraard ook voor andere sporten te gebeuren.