Blaasontstekingen komen vooral bij vrouwen voor. Antibiotica kunnen helpen, maar sommige patiënten worden geplaagd door terugkerende infecties. Dat sommige stammen van deEscherichia coli (E. coli) bacterie bovendien intussen resistent zijn tegen de beschikbare antibiotica, is zorgwekkend: als de ontsteking zich overzet op de nieren, kunnen levensbedreigende complicaties optreden.
Het algemene verloop van de ziekte is gekend. E. coli heeft haarachtige structuren of zogenaamde ‘pili’, waarmee het zich vasthecht aan blaascellen. Daardoor ontstaat een ontsteking, met weefselschade en de gekende pijn als gevolg. De bacterie heeft echter verschillende types pili. Tot nu toe waren deze ‘pilusfuncties’ onvoldoende gekend.
Complementaire pili
Het team, onder leiding van professor Han Remaut (VIB-VUB), onderzocht wat er precies gebeurt in de latere stadia van blaasontsteking. Samen met hun Amerikaanse collega’s ontdekten ze dat één type pili van E. coli zich aangepast heeft aan de ziekte in een later stadium. Deze pili hechten zich namelijk uitstekend vast aan de al beschadigde blaascellen. Kortom: de bacterie anticipeert met twee complementaire pili op de twee hoofdstadia van de ziekte.
Ségolène Ruer (VIB-VUB): “Samen bevatten de verschillende stammen van E. coli tot 40 types van dergelijke pili. Die leiden de bacterie naar een specifieke locatie in het lichaam van mensen of dieren, waar ze uiteenlopende infecties aan het spijsverteringsstelsel of urinewegen kunnen veroorzaken. Dat één type pili pas in werking treedt na schade aan het blaasweefsel, was ook voor ons een verrassing. Wellicht is dat de reden dat de rol van die specifieke pili lange tijd niet bekend was.”
Geneesmiddelen zonder antibiotica
Omdat E. coli steeds beter bestand raakt tegen de beschikbare antibiotica, worden op dit moment nieuwe therapieën ontwikkeld. Die bevatten geen antibiotica, maar richten zich op het blokkeren van de pilusfunctie bij beginnende blaasontstekingen. Dergelijke middelen werken vooral ondersteunend tijdens een antibioticakuur. Daarnaast starten op dit moment ook de klinische testen van een vaccin.
Prof. Han Remaut (VIB-VUB): “Onderzoek op muizen toont aan dat gelijkaardige principes kunnen toegepast worden in de latere fases van blaasontstekingen of voor patiënten die last hebben van chronische infecties. De volgende stap is nagaan of dit mechanisme ook opgaat bij mensen. Ons ultieme doel? Bijdragen aan nieuwe geneesmiddelen als antibiotica alleen niet meer volstaan.”