Als er iets is wat tijdens de coronacrisis niet uit het debat is verdwenen, dan is dat zonder twijfel het racisme. Het voorbije jaar ging niet alleen corona viraal, maar ook Black Lives Matter en de raciale ongelijkheid die de beweging aan de kaak stelt.
Deze column verscheen eerder op tijd.be. Auteur: Caroline Pauwels, rector van de VUB.
Over thema’s als migratie, gelijkheid en racisme heeft iedereen wel een mening. In de VS, maar ook bij ons. Mijn universiteit heeft daar zopas 44 opinies aan toegevoegd. In het boek 'Migratie, Gelijkheid & Racisme' laten wetenschappers van heel uiteenlopende disciplines - van juristen over gezondheidswetenschappers tot filosofen - hun licht schijnen op wat er verkeerd loopt en hoe het anders en beter kan. Met heel concrete aanbevelingen.
Ook mensen van buiten de universiteit werkten mee, zoals Tunde Adefioye, de stadsdramaturg van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg. Hij roept de universiteiten op een master in etnische studies te organiseren, naar analogie met de Black Studies-programma’s in de Angelsaksische wereld. Zo’n master kan de leefwereld van Afrikaanse, Marokkaanse en Turkse Belgen en andere gekleurde bevolkingsgroepen in kaart brengen en documenteren, maar er ook toe bijdragen dat hun strijd voor meer kansen in onze samenleving op meer begrip en waardering kan rekenen.
Onze samenleving is beslist gebaat met geïnformeerde debatten die niet louter gebaseerd zijn op de eigen mening, de persoonlijke ervaring of een net gelezen krantenartikel.
De publicatie is een oproep om het debat over migratie te voeren met kennis van zaken. Onze samenleving is beslist gebaat met geïnformeerde debatten die niet louter gebaseerd zijn op de eigen mening, de persoonlijke ervaring of een net gelezen krantenartikel. Vooral het ‘wij-zij’-denken blijkt nefast voor de kansen van minderheden. Dan gaat het over hun slaagkansen in het ingewikkelde Belgische onderwijssysteem, hun kansen om een goede job te vinden, of een woning naar keuze te huren.
Amanda Gorman
Om minderheden en migranten dezelfde kansen te geven op een goed leven is er dus een andere collectieve mentaliteit nodig, een wij-verhaal. Dat is ook de eenheid waarover Amanda Gorman het had in haar indrukwekkende gedicht tijdens de eedaflegging van Joe Biden als 46ste president van de Verenigde Staten. De 22-jarige dichteres riep op bewust een eenheid te smeden ‘to compose a country committed to all cultures, colors, characters, and conditions of man'. Volgens Gorman moeten we de blik niet richten op wat ons scheidt, maar wel op wat voor ons ligt. Een toekomst waarin we elkaar kunnen omarmen.
Jammer dat de in september overleden opperrechter Ruth Bader Ginsberg het niet meer heeft mogen meemaken. Ze zou in Gormans woorden de weerklank hebben gehoord van haar levenslange strijd tegen ongelijkheid. Van Ginsberg tot Gorman: hebben we het over het ‘andere’ Amerika? Of is dit net het echte Amerika? En is wat we de voorbije jaren hebben kunnen aanschouwen de uitzondering in de geschiedenis van een groots land dat al zo vaak tot grootse verwezenlijkingen in staat is gebleken, ook op maatschappelijk vlak?
Om minderheden en migranten dezelfde kansen te geven op een goed leven is er een andere collectieve mentaliteit nodig, een wij-verhaal.
Ik geloof eerder in de tweede verklaring. En ik geloof eveneens dat wat grondig verkeerd loopt in de VS ook bij ons allesbehalve perfect is. Anders zou de schokgolf die de weerzinwekkende dood van George Floyd heeft veroorzaakt niet zo’n impact hebben gehad op hoe we zelf naar onze eigen samenleving en de ongelijkheid tussen bevolkingsgroepen kijken. En de ongelijke behandeling door de politie.
Maar laten we met Gorman nu vooral vooruitkijken. Laten we ongemakkelijke waarheden niet langer uit de weg gaan en in ons onderwijs, op onze arbeidsmarkt en waar dan ook de kansen rechtvaardiger verdelen. En laten we dat niet vrijblijvend doen, maar met praktijktests, quota en andere maatregelen waar die nodig zijn.
We moeten allemaal ons deel doen. Maar gelukkig is er altijd licht, ‘if only we’re brave enough to see it. If only we’re brave enough to be it.’ Die moed moeten we bij elkaar rapen om van de wereld na corona een rechtvaardiger plek te maken voor iedereen.