Hoe begin je eraan? Een gesprek met een parasitair wezen dat erin slaagde de hele wereld op zijn kop te zetten. Het virus was ook niet echt geïnteresseerd in een conversatie, maar na enig aandringen en pas nadat ik aangaf geen viroloog te zijn, stond het open voor debat. Om begrijpelijke redenen vindt hij virologen niet sympathiek. Ik wel, maar dat verklap ik hem niet.
Dit opiniestuk verscheen eerder op tijd.be. Auteur: Lieven Annemans, gezondheidseconoom aan de VUB en de UGent.
De vraag die op mijn lippen brandt en die ik meteen op hem loslaat: ‘Waarom? Waarom hier, waarom nu? Is deze pandemie gewoon een stom toeval en zijn we nadien weer voor minstens een decennium veilig? Of is hier sprake van een reactie van de natuur op onze levenswijze, hoe we met deze aardbol en al zijn bewoners uit het planten- en dierenrijk omgaan? Is hier iets structureels aan de gang en is het een signaal om onze maatschappij te redden van de degeneratie?’
Het virus had zijn antwoord meteen klaar. ‘Eigenlijk zag ik het eerst als een toeval. Ik voelde me goed bij de vleermuizen, dus wat had ik bij de mensen te zoeken? Mijn oudere broer SARS had aan den lijve ondervonden dat we bij jullie kortstondig wel wat ravage kunnen aanrichten, waarna het dan weer snel met ons gedaan is. Maar naarmate de tijd verliep, begon ik me goedte voelen bij de mensen. De verspreiding ging als een lopend vuurtje. Dat zovelen die ik besmette bijna geen symptomen vertoonden, heeft het megemakkelijk gemaakt.’
‘Trouwens, ik vind het vreemd dat jullie nog steeds elke dag ‘nieuwe besmettingen’ melden. Sommigen hebben blijkbaar nog altijd niet begrepen dat voor elk gerapporteerd geval ik een meervoud aan mensen heb besmet. En jullie foute cijfers over de immuniteit dan! Alsof slechts een minuscule fractie van de bevolking met mij persoonlijk heeft kennisgemaakt. Dat krenkt me in mijn eer. In België alleen al zitten we nu al boven het miljoen besmettingen!’
Is deze pandemie gewoon een stom toeval en zijn we nadien weer voor minstens een decennium veilig? Of is hier sprake van een reactie van de natuur op onze levenswijze.
Hoewel ik meestal zen ben, begon het virus wat op mijn zenuwen te werken. ‘Mijn vraag was niet of jij je goed voelt, en je eer boeit me niet echt. Wat me bezighoudt, is de impact op onze samenleving!’
Hij beseft zijn vrijpostigheid en komt tot de essentie. ‘Ja, nu denk ik dat er iets structureels mee gemoeid is. Dat ik op de mensen oversloeg, met die desastreuze gevolgen (voor jullie wel te verstaan), is volgens mij wel een signaal aan de hele mensheid. Herbron en organiseer jullie leven anders.’
Ik probeerde nog wat tegen te stribbelen. ‘Misschien hebben we gewoon niet goed gereageerd op jouw aanval? Als we je niet zo hadden onderschat, hadden we onze ouderen beter beschermd, de epidemie veel sneller in kaart gebracht door uitgebreider te testen en via bescherming zoals maskers van in het begin je reproductiegetal kunnen temperen. Dan was jij maar een vervelende passant en hadden we wellicht ons normale leven kunnen behouden.’
Hij kijkt me vanonder zijn proteïnekapsel met pretoogjes aan. ‘Klopt, maar dat hebben jullie in de meeste landen nagelaten. Erger, jullie hebben ook jullie andere gezondheids- en maatschappelijke problemen te lang genegeerd. Alles was op mij gericht. Daardoor heb ik nogal wat collateral damage kunnen aanrichten. Werkloosheid, armoede, angststoornissen, ‐depressies, onbehandelde hartziektes en kankers... Ik heb jullie maatschappelijk weefsel, dat al flink gescheurd was, helemaal ontrafeld. Jullie denken te hebben gewonnen, maar ik kom hier als winnaar uit: coveni, covidi, covici!’
Een gebarsten vaas herstelt men niet alleen de barst, men verguldt ze ook. De vaas ziet er dan mooier uit dan ooit en de barst krijgt een positieve betekenis.
Daar had het virus ons toch goed onderschat. Een veldslag gewonnen, ja, maar de mensheid vernietigen? Dat laten we niet gebeuren. Ik moet ineens denken aan een oud Japans gebruik: van een gebarsten vaas herstelt men niet alleen de barst, men verguldt ze ook. De vaas ziet er dan mooier uit dan ooit en de barst krijgt een positieve betekenis: een kans om mooier te worden. Dat maak ik het virus duidelijk.
‘Denk je nu echt dat als je een tweede keer toeslaat, we dezelfde fouten maken? Het wordt dan eerder een lockdown light, met enkele basisregels, een duidelijk perspectief voor iedereen, en correcte informatie die ons helpt waakzaam te zijn in plaats van angstig. Ik durf zelfs meer zeggen: we komen hier beter uit. Nu pas gaan de ogen bij velen open, en zien we de nefaste gevolgen van armoede en ontbering in. Nu pas lijkt door te dringen hoe belangrijk het is om mensen gezond te houden in plaats van lijdzaam toe te zien tot ze ziek worden. Eindelijk beseffen we hoe cruciaal geestelijke gezondheid is en hoe we daar samen kunnen aan werken. En nu pas zien we de impact van de ratrace waarin we verzeild raakten, terwijl velen het amper beter hebben dan ratten. Dit is het uitgelezen moment om naar een nieuw normaal te gaan.’
En opnieuw is hij zijn arrogante zelve. ‘Dan mogen jullie mij nog bedanken ook voor dat nieuwe inzicht.’
Het lef en het psychopathisch narcisme. Typisch voor een parasiet!