Prof. em. Jean-Jacques Amy van de Vrije Universiteit Brussel (België) en Prof. Sam Rowlands van de Universiteit van Bournemouth (VK), benadrukken in twee artikels dat sterilisatie zonder instemming deel werd van het wettelijk systeem in 13 landen gedurende de eerste decennia van de 20e eeuw. In tegenstelling tot wat men zou verwachten, waren deze landen meestal democratisch en omvatten ze ook de ogenschijnlijk vooruitstrevende Scandinavische landen. De landen met sterilisatiewetten waren – in chronologische volgorde – de VS, Japan, Canada, Zwitserland, Denemarken, Mexico, Duitsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Estland, IJsland en Oostenrijk.
De twee artikels, gepubliceerd in april en juni 2018 in het European Journal of Contraception and Reproductive Health Care, zijn – naar het beste weten van de auteurs – de eerste die de analyse maken van de ononderbroken reeks van gebeurtenissen in alle 13 landen die gedwongen sterilisatiemaatregelen namen voor EN na de Tweede Wereldoorlog. De artikels onderlijnen bijvoorbeeld hoe schrikbarend gelijkaardig de eugenetische ideologieën en de sterilisatiebesluiten waren in de democratische VS en in Nazi-Duitsland.
Eugenetica
Gedwongen sterilisatie is sterk gelinkt aan eugenetica. Deze doctrine, en de later gerelateerde sociale beweging, beoogde de afname van het aantal individuen met een lagere genetische begiftiging en – uiteindelijk – van degenen die beschouwd werden als een last voor de maatschappij.
Na de Tweede Wereldoorlog werden sterilisaties onder dwang onmiddellijk afgeschaft in Duitsland en Oostenrijk. Maar andere landen of regio’s wijzigden of schrapten hun sterilisatiewetten maar tientallen jaren later. Het grootste aantal verplichte sterilisaties in deze andere landen vond plaats in democratische Zweden. De autoriteiten in de meeste landen kwamen er pas toe om genoegdoening te verschaffen – door erkenning, acceptatie, excuses en/of financiële compensatie – nadat de slachtoffers hun verhaal in de openbaarheid brachten. Slachtoffers in Japan traden pas in januari en februari 2018 in de openbaarheid.
Actualiteitswaarde
De bevindingen zijn bijzonder interessant voor clinici en beleidsmakers.
De auteurs benadrukken dat aandacht moet worden geschonken aan het overbrengen van ethische waarden zoals fundamentele mensenrechten en de schendingen daarvan gedurende de training van gezondheidspersoneel en sociale werkers. Een historische context als deze kan licht werpen op aspecten zoals geïnformeerde toestemming tegenover dwang, en openbare gezondheidsvoorziening in democratische tegenover die in totalitaire regimes.
Meer informatie:
Prof. dr. Jean-Jacques Amy
Tel - 02 537 60 15.