Wie de campus van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) betreedt via de Pleinlaan, merkt het misschien niet meteen op. Maar tussen de betongrijze gebouwen en groene grasvelden bevindt zich een van de meest bijzondere openluchtmusea van Brussel: het Humanistisch Sculpturenpark. Sinds 1980 groeide het uit tot een verzameling van veertien permanente sculpturen, verspreid over de campus, elk met een uitgesproken vrijzinnig-humanistische boodschap.
De oorsprong van het park gaat terug tot de vroege jaren van de VUB. Na de afsplitsing van de ULB in 1969 werd de campus in Etterbeek opgebouwd op een voormalig militair oefenterrein. De infrastructuur was functioneel, maar visueel sober. In 1980 schonk de Oudstudentenbond het eerste beeld aan de universiteit, waarmee de kiem werd gelegd voor een collectie die sindsdien gestaag uitgroeide tot een openluchtmuseum met een filosofische missie. Onder leiding van emeritus professor Willem Elias werd een collectie samengesteld van werken die niet alleen artistiek relevant zijn, maar ook een uitgesproken humanistische boodschap dragen.
De beelden zijn vrij toegankelijk en maken deel uit van de Living Campus Walk, een groene wandeling langs de campusnatuur en de kunstwerken. De openluchtsetting maakt elke ontmoeting met een beeld uniek: licht, seizoenen en perspectief veranderen voortdurend de ervaring.
De Stap (2001)
Een van de meest sprekende werken is “De Stap” van Jean Bilquin (2001). Het toont een geblinddoekte figuur die een stap vooruitzet – een metafoor voor de sprong in het onbekende die elke student maakt bij het begin van zijn academische reis. Het beeld wordt jaarlijks geëerd tijdens de Sint-Verhaegenviering, een traditie in het hart van de vrijzinnige identiteit van de VUB.
Denker in alle staten (2006)
Even verderop staat “Denker in alle staten” van Willy Vandendorpe (2006), een variant op Rodins beroemde denker. Het staat symbolisch voor de principes van de VUB. Op het hoofd prijkt een windwijzer, die de beïnvloedbaarheid van rationeel denken voorstelt. Het werk stelt vragen over de grenzen van het vrije onderzoek en de rol van externe invloeden in wetenschappelijke processen.
Monument van Troost (2009)
“Monument van Troost” van Philip Aguirre y Otegui (2009) is geïnspireerd door een krantenfoto van een politieagent die een aangespoelde vluchteling bedekt met zijn jas. Het beeld roept op tot compassie en is jaarlijks het decor van een minuut stilte ter herdenking van overledenen uit de VUB-gemeenschap. Het is een bronzen statement over menselijkheid in tijden van crisis.
Eros/Eroos (2014 - 2019)
Een recenter werk is “Eros/Eroos” van Johan Tahon (2014–2019), een monumentale figuur met organische vormen die liefde en lichamelijkheid uitdrukt. Het beeld nodigt uit tot aanraking en ontmoeting, en wil positieve energie verspreiden op de campus.
Braemgebouw (de moedersculptuur)
In 2024 verscheen het boek Vrijzinnige Beelden, een uitgave van deMens.nu en de VUB, dat het park en zijn filosofie in woord en beeld vastlegt. Het boek bevat bijdragen van onder meer professor Free De Backer, die benadrukt dat kunst op de campus studenten helpt om beter waar te nemen en hun zintuigen te trainen binnen hun theoretische kaders.
Het boek bespreekt ook het iconische Braemgebouw, ontworpen door Renaat Braem als een “Tempel der Wetenschappen”. Volgens de auteurs is het gebouw zelf de “moedersculptuur” van het park – een architecturale verbeelding van het vrij onderzoek.
Het Humanistisch Sculpturenpark is geen statische verzameling, maar een levend landschap van ideeën. In een tijd waarin universiteiten steeds meer onder druk staan om efficiëntie en rendement te leveren, herinnert dit park aan de waarde van traagheid, verwondering en het vrije denken.
Wie door het park wandelt, wandelt niet alleen tussen beelden, maar tussen waarden. Het is een plek waar kunst en wetenschap elkaar ontmoeten – en waar de mens centraal staat.
Binnenkijken in het labo van VUB-wetenschappers?
Kom op 23 september 2025 naar de academische opening en ontdek de vernieuwde VUB-labo's
Op 23 september opent de VUB niet alleen het nieuwe academiejaar maar ook de deuren van haar labo’s. Ontdek live aan welke technologische innovaties en wetenschappelijke uitvindingen VUB-wetenschappers werken en binnenkort ‘hot news’ zijn in de media.