VUB-onderzoek van de gegevens uit de nieuwe databank www.middeleeuwsmetaal.be werpt een nieuw licht op enkele gewoonten en gebruiken in de middeleeuwen. VUB-onderzoeker Pieterjan Deckers verzamelde voor zijn onderzoeksproject Heavy Metal niet minder dan 12.000 tot voor kort nog onbekende archeologische metaalvondsten uit de middeleeuwen. Die vondsten zijn in de voorbije 20 jaar in steden als Gent, Antwerpen, Mechelen en Ieper tijdens opgravingen en zoektochten met metaaldetectoren gevonden. Hij verzamelde al de vondsten op zijn database en onderwierp het ensemble aan een nauwgezet onderzoek. Bijzonder is dat vooral de hoeveelheid data in de gegevensbank voor nieuws zorgden.
“Elke vondst werd voorzien van verrijkte data over de vondstomstandigheden, mogelijke datering, gegevens over andere gelijkhaardige vondsten en andere contextuele info”, zegt Deckers, die in januari zijn VUB-onderzoekstraject afrondde en in een rapport goot. “Het grote en wat onverwachte voordeel van die databank bleek van kwantitatieve aard: door de veelheid van vondsten zijn er uit de databank verschillende historische trends af te leiden of komen we te weten wanneer enkele voor die tijd nieuwe gebruiken de kop opstaken. Zo zien we in de veertiende eeuw een duidelijke omslag in de dagelijkse kledij van de mensen, met het belangrijker worden van kleinere metalen voorwerpen als sluitspelden of metalen nestels ten kost van gespen, riemen en riembeslag. In de twaalfde eeuw zien we de schuchtere intrede van de lepel, die vanaf dan alleen maar belangrijker en vooral gewoner wordt. In telkens verschillende tijdsgewrichten verschijnen kandelaars in de huizen, komen er borden op tafel en zien we dat er steeds meer sprake is van consumptiegoederen. In de loop van de middeleeuwen zien we hoe er een grotere diversificatie optreedt in wat de mensen zich aanschaffen en hoe die grotere keuze te maken heeft met meer middelen die gespendeerd kunnen worden, met massaproductie en een groeiende hang naar comfort en zelfexpressie.”
De databank is, naast een prima onderzoekstool, een interessante aanvulling van de archeologische literatuur voor onderzoekers, die er veel tijd kunnen mee besparen omdat ze de bibliotheek niet meer noodzakelijk in moeten.
Aan de databank is nu ook een reizende tentoonstelling gelinkt. “Heavy Metal is het eindresultaat van dat onderzoeksproject over middeleeuwse vondsten in metaal”, aldus Deckers. “Aan de hand van een rijke en diverse selectie van gebruiks- en siervoorwerpen uit Mechelen en andere Vlaamse steden - veelal nog niet eerder te zien voor het publiek - tonen we aan dat de dagdagelijkse bekommernissen van de middeleeuwse stadsbewoners niet zo anders waren dan de onze vandaag. In Precious Pots krijgt de Mechelaar bovendien voor het eerst opnieuw een deel van de waardevolle collectie Vandenberghe te zien. Stéphane Vandenberghe is oud-conservator van het Gruuthusemuseum te Brugge en een onvermoeibaar verzamelaar, die in de tijd van vóór de verstrengde archeologische wetgeving Mechelse bouwwerven afschuimde om archeologische restanten van de vernieling te redden.”
De expo vindt plaats in het Hof Bauwens van der Boyen, Veemarkt 35 in Mechelen tijdens de weekends van 27 mei tot en met 10 juni. Scholen die tijdens de week een bezoek willen brengen kunnen een tijdslot reserveren tijdens de schooluren via Klasbezoek Precious Pots and Heavy Metal – CAR.