De Folklore Academie is een studentenorganisatie die de studentikoze traditie op de VUB promoot. Maxime begrijpt best dat wie niet met deze traditie of de achterliggende symboliek vertrouwd is, raar opkijkt van de jaarlijkse brei aan de tent, blauwharige Assepoesters op de Esplanade of het luide getier op de campus. Zeker de internationale studenten krijgen er niet echt hoogte van. Nochtans zijn ook zij welkom om eraan deel te nemen. De kringen zijn immers trots op hun tradities, en willen ze delen met zoveel mogelijk studenten. “Je bent vrij om ‘neen’ te zeggen, maar je kan evengoed ‘ja’ zeggen, als je dat wil. En je hoeft niet gedoopt te zijn om deel te nemen aan het kringleven”, vertelt Maxime.
Hoogtepunt van het initiatietraject
Uit het gesprek blijkt dat de studentendoop op de VUB geen kwestie is van erbij te mogen horen, of het kleineren van nieuwe studenten. “We moeten er niet hypocriet over zijn: wij zijn studenten en doen dit alles natuurlijk ook gewoon voor de fun. Maar er zit wel meer achter. De doop maakt deel uit van een verwelkomingstraject. Dat begint met de inval in de les bij de eerstejaars. Daarna zijn er verschillende activiteiten om elkaar te leren kennen: campusactiviteiten, een spelletjesavond, een stadstocht, een initiatiecantus, het Spel Zonder Grenzen, ... . Elke student is volledig vrij om wel of niet deel te nemen. De doop is dan het hoogtepunt van dit traject, de symbolische wedergeboorte als VUB-student. Natuurlijk is er tijdens al die activiteiten het traditionele rollenspel van ‘schacht’ en ‘schachtentemmers’, dat gepaard gaat met heel wat lawaai en militaristisch ogende onderwerping. Maar dat is ludiek en heeft net het tegenovergestelde doel. Het hele idee is net om de nieuwe studenten waarden van de VUB te doen beseffen: de menselijkheid van het humanisme, het kritische denken en het gevaar van de onderwerping. Die waarden leven net heel erg binnen het kringleven. Het heeft op de VUB dus niks elitairs. Het initiatietraject gaat over de studentikoze opname binnen de universiteit en is volledig gericht op solidariteit en groepscohesie. Voor ons draaien die rituelen net om vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid.”
Het valt inderdaad op hoe hecht de kringen aan elkaar hangen. De leden zorgen voor elkaar. “Dat klopt. De ouderejaars van de kring dragen zorg voor hun schachten. Wanneer een eerstejaars te diep in het glas kijkt, zullen de anderen zorgen dat die veilig thuis geraakt. Maar het gaat verder dan het studentikoze. Ouderejaars geven advies aan de eerstejaars en willen ervoor zorgen dat ze zich goed voelen op de VUB.”
Verantwoordelijkheidszin is essentieel om de traditie te behouden
Een ander vooroordeel over dopen is dat ze gevaarlijk zijn. “Op de VUB is dat in elk geval niet zo. De verantwoordelijkheidszin om voor elkaar zorg te dragen, zie je ook bij de dopen. Elke smurrie wordt eerst uitgetest op de ouderejaars, geen enkele schacht eet of drinkt wat niet eerst geproefd is door de ouderejaars. Bij de doop zelf bestaat de ‘clash’ steeds uit onschuldig bietensap, bloem en Methyleenblauw. De dopen worden gecontroleerd door een doopjury met afgevaardigden van verschillende kringen. De deelnemers geven vooraf eventuele allergieën op. Er heerst een groot bewustzijn dat veiligheid essentieel is om deze tradities te kunnen behouden. Natuurlijk zijn er ook af en toe ongevallen zoals een omgeslagen voet, maar die gebeuren bij de jeugdbeweging ook. En wat overdadig alcoholgebruik betreft, kunnen we de ballon van de vooroordelen helemaal doorprikken. De dopen op de VUB zijn nuchter. Zowel de schachten als de doopmeesters mogen die avond geen druppel alcohol drinken. Tijdens de andere activiteiten van het initiatietraject wordt er wel gedronken, maar dat is nooit verplicht.”
Het mysterie van de tent
Op de VUB zijn sommige dopen naakt. “Dat klopt. De facultaire dopen zijn naakt, de andere meestal niet. Het naakt zijn heeft te maken met de symboliek van de nieuwe geboorte. De schachten repeteren een toneelstuk met decor en attributen, begeleid door muziek en een geluidstape. Terwijl zij hun verhaal uitbeelden, krijgen ze de dooppulp over zich heen vanuit de zaal. Enkel gedoopten van de facultaire kring in kwestie zijn hierbij toegelaten, omdat zijzelf daar ooit hebben gestaan. Om de integriteit van de gedoopten te bewaken, is de ruimte hermetisch afgesloten en elke GSM of camera worden geweerd. Er staan niet alleen securitymensen, maar ook onder de aanwezigen heerst er strikte discipline en controle, uit respect voor het ritueel en wie eraan deelneemt. Misschien vormt dit aspect voor sommigen wel de grootste drempel, maar tegelijk creëert de ervaring een enorme solidariteit. Voor de meeste VUB-studenten is hun doop net een onvergetelijke en bevrijdende ervaring.”
Ludieke ontgroeningsopdrachten
Naast de doop zijn er ook de ludieke ontgroeningsopdrachten in het tweede semester. “In het voorjaar zie je allerlei bizarre performances op de campus en zie je vreemde creaturen in de les. Soms duikt er al eens een extra kandidaat op in de rectorverkiezing, of krijgen de ruiten in de Rue d’Aerschot hun jaarlijkse poetsbeurt. De ontgroeningsopdrachten vormen de laatste halte in het schachtenjaar. Sommige kringen organiseren ook een schachtenverkoop voor de kringfinanciën. Een ouderejaarsstudent krijgt dan de beschikking over een schacht om hem of haar een peer te stoven, wafels te bakken of zijn of haar kot te laten stofzuigen.”
De vrije keuze van De studentikoziteit
Voor buitenstaanders lijken de studentenkringen soms een gesloten gemeenschap. “Dat lijkt misschien zo, maar dat is het in elk geval niet.”, vervolgt Maxime. “We merken dat studenten die in het traditionele kringtraject stappen meer geneigd zijn om deel te nemen aan grote evenementen als St-V of het Vrijzinnig Zangfeest. Idem voor TD’s in de BSG-zaal. Toch staan deze activiteiten open voor alle studenten. Net zoals de Tent-TD’s die een breed studentenpubliek trekken, of jobbeurzen. Het aantal strikt interne activiteiten zijn uiterst zeldzaam. Je hoeft dus niet gedoopt te zijn om eraan deel te nemen. Sommige studenten zetten de stap naar de doop ook pas na één of twee jaar, sommigen laten zich ook meermaals dopen bij verschillende kringen, nét omdat het gewoon leuk is. We merken de laatste jaren ook wel wat meer interesse van internationale studenten voor dat studentikoze, al blijft de deelname beperkt. De taal is een barrière, maar buiten de cantussen zou dit geen rol mogen spelen. Kringen zijn net enthousiast als internationale studenten deelnemen. Het aanbod aan studentenorganisaties is trouwens ook heel divers. Je kan bij een regionale kring gaan, of bij een studentenorganisatie zonder doop en typische studentikoziteit, of kiezen voor een studentenvereniging met specifieke interesse zoals Swamp of Bierkultuur.”
Saai is het hier dus in elk geval niet en er zijn heel wat mogelijkheden en gradaties om de studentikoziteit op de VUB te beleven. Vrije keuze blijft de 'bottom line' in alles. En wat de dopen op de VUB betreft: ze dienen het groepsgevoel en worden met heel veel engagement en verantwoordelijkheidszin georganiseerd.
Wij danken Maxime van de Folklore Academie voor het verhelderende en gepassioneerde gesprek.