Studie in PNAS toont aan dat vooral biodiversiteit cruciaal is voor bescherming bedreigde mangrovenbossen
Ooit waren mangrovebossen dominant in de tropen, maar ze zijn wereldwijd in verontrustend tempo verdwenen. Men weet nog weinig over de impact van de ontbossing op de functionele diversiteit en veerkracht van de fauna in de mangroves. Een team van internationale onderzoekers, onder wie ook Prof. Dr. Farid Dahdouh-Guebas van de VUB-onderzoeksgroep Ecology & Biodiversity, onderzocht dit vraagstuk. Zij ontdekten dat mangroves van alle ecosystemen van de planeet over de minste diversiteit aan dieren beschikt. Dat maakt hen bijzonder gevoelig voor milieuverandering. De studie is gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift PNAS, de Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America.
Farid Dahdouh-Guebas: “Het meten van de biodiversiteit is eigenlijk een betere maatstaf om de veerkracht van mangroves te gaan bepalen dan de gebruikelijke indicator bosgrootte. De resultaten van deze studie zijn dan ook cruciaal om effectieve beheer- en behoudplannen te ontwerpen.”
Het onderzoeksteam stelde een dataset samen van schaal- en weekdieren van 16 mangrovebossen in de hele wereld. Ze klasseerden 209 soorten schaaldieren en 155 soorten weekdieren in 64 functionele entiteiten op basis van unieke combinaties van drie kenmerken: voedingsgewoonten, gedragskenmerken die mogelijk eigenschappen van het ecosysteem beïnvloeden, en positie van de microhabitat.
Meer dan 60% van de bestudeerde locaties vertoonde gemiddeld genomen geen functionele overtolligheid, d.w.z. dat de meeste entiteiten op deze locaties uit slechts één soort bestonden, met opmerkelijke uitzonderingen in Zuid-Amerika, het oostelijke deel van de Indische Oceaan en het westelijke deel van de Stille Oceaan. Gemiddeld wordt 57% van de functionele entiteiten vertegenwoordigd door één enkele soort, wat erop duidt dat zelfs een bescheiden lokaal verlies van ongewervelde dieren aanzienlijke negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de functionaliteit en veerkracht van mangroven.
Sommige kleine mangrovevelden, zoals die in Hong Kong en Mozambique, herbergen multifunctionele clusters van ongewervelde dieren die kunnen dienen als biodiversiteitsreservaten. Sommige grote bossen, zoals die in Kameroen, werden daarentegen gekenmerkt door een lage functionele diversiteit aan ongewervelde dieren. Dahdouh-Guebas: “Weten welke mangroves veel biodiversiteit hebben en welke niet kan cruciaal zijn voor toekomstige inspanningen naar behoud toe.”
“Het was de inmiddels overleden VUB-professor Philip Polk, prominent bioloog en pleitbezorger van het wetenschappelijk marineonderzoek in België, die de zoölogische onderzoekslink met betrekking tot magroves legde tussen de VUB en UNIFI, de thuisuniversiteit van eerste auteur Stefano Cannicci. Ik deed er mijn Erasmusuitwisseling in 1993 en bezocht daarna mijn eerste mangroven in Kenia”, vertelt professor Dahdouh-Guebas. “Het is sinds die tijd, bijna 30 jaar geleden, en bij nog veel meer veldwerkexpedities, dat gegevens werden verzameld die dit dataminingdocument mogelijk maakten".