De wereld van vandaag wordt gekenmerkt door geopolitieke spanningen, toenemende bezorgdheid over de veiligheid van onderzoek en hernieuwde aandacht voor gelijkheid in internationale partnerschappen. Dit betekent dat universiteiten moeten heroverwegen hoe zij wereldwijd betrokken zijn. Op 28 november 2025 bracht EUTOPIA deze kwesties naar voren tijdens zijn Responsible Internationalisation Summit, waar EUTOPIA-leden, mondiale partners, EU-instellingen en vertegenwoordigers van andere Europese universiteitsallianties bijeenkwamen in een met hout beklede zaal van de University Foundation in Brussel.
De top was geen op zichzelf staand evenement. Het was veeleer het hoogtepunt van een collectief proces van een jaar waarin EUTOPIA een gemeenschappelijk begrip heeft ontwikkeld van wat verantwoorde internationalisering inhoudt en hoe dit kan worden geïmplementeerd in onderwijs en onderzoek, innovatie en kennisoverdracht.
Voor EUTOPIA heeft internationalisering altijd centraal gestaan in haar missie. Nu de mondiale onzekerheden echter toenemen, is de boodschap van de hele alliantie duidelijk: openheid blijft essentieel, maar openheid zonder reflectie, waarborgen en eerlijkheid is niet langer voldoende. Verantwoorde internationalisering vereist dat universiteiten zowel principieel als proactief zijn en dat zij de groeiende onderlinge verbanden tussen internationalisering, wetenschapsdiplomatie en onderzoeksveiligheid onderkennen.
De top werd voorafgegaan door drie thematische workshops die tussen maart 2024 en april 2025 werden gehouden, elk in samenwerking met Europese en mondiale partners en met deelname van deskundigen van buiten de Alliantie. De eerste workshop, die in maart 2024 aan de Universiteit van Stellenbosch werd georganiseerd, was gericht op het definiëren van verantwoorde internationalisering en het verkennen van eerlijke partnerschappen en academische vrijheid in contexten van geopolitieke spanningen. De tweede workshop, georganiseerd door de CY Cergy Paris University in november 2024, onderzocht verantwoord onderzoek, met bijzondere aandacht voor het evenwicht tussen openheid en onderzoeksveiligheid. De derde workshop, gehouden aan de Ca' Foscari University of Venice in april 2025, ging over verantwoorde kennis- en technologieoverdracht, waarbij vragen over rechtvaardigheid, sociale impact en het ethisch beheer van opkomende technologieën werden onderzocht.
Deze drie aspecten kwamen samen tijdens de top. De Europese Commissie zette de toon in haar openingswoord door te benadrukken dat verantwoorde internationalisering nu essentieel is en niet langer optioneel. Europa blijft zich sterk inzetten voor openheid, maar dit moet gepaard gaan met vertrouwen, zorgvuldigheid en gedeelde waarden. Wetenschapsdiplomatie en onderzoeksveiligheid werden gepresenteerd als elkaar versterkende manieren om zinvolle mondiale betrokkenheid in stand te houden.
In alle panels waren de deelnemers het eens over een aantal kernboodschappen. Verantwoorde internationalisering gaat niet in de eerste plaats over naleving, maar over een verandering van de institutionele cultuur. Het gaat er niet om internationaal minder te doen, maar om internationalisering beter te doen, met intentie, reflectie en verantwoordelijkheid als uitgangspunt. Risicobeheer moet worden afgewogen tegen de risico's van terugtrekking en isolatie. Europese universiteitsallianties kunnen een stabiel, op waarden gebaseerd kader bieden voor langdurige samenwerking, met name in tijden van crisis. Ze moeten echter ook aandacht blijven besteden aan ongelijkheden binnen allianties en mondiale partnerschappen opzetten die partners met minder middelen niet benadelen.
De top bevestigde opnieuw het engagement van het bondgenootschap om dit werk voort te zetten als een collectieve en evoluerende inspanning. In plaats van een vast stramien aan te bieden, wil EUTOPIA gedeelde waarden vertalen naar praktische instrumenten, richtsnoeren en praktijkgemeenschappen die verantwoordelijk mondiaal engagement in diverse contexten ondersteunen.