Het DATAUNION-project, onder leiding van VUB-prof. Rocco Bellanova, krijgt een belangrijke ERC Grant van de Europese Commissie. In het project willen Bellanova en zijn team bestuderen hoe de opbouw van een "Europese Data-Unie" vorm geeft aan de Europese integratie in het domein van de veiligheid.
“We leven in een wereld die gekenmerkt wordt door een veelheid van databanken”, zegt Bellanova. “Er is een groeiende vraag om al die databanken en informatiesystemen te koppelen, de zogenaamde interoperabiliteit van databanken. De Europese Unie maakte eerder al wetgeving om databanken met elkaar te verbinden, met name op het gebied van politie- en grenssamenwerking.”
Het project wil heel specifiek een beter inzicht verschaffen in de rol van digitale technologieën in drie dimensies van de Europese integratie: veiligheid, institutioneel bestuur en grondrechten. Daartoe ontwikkelt het project een innovatieve methodologie, die methoden uit de geesteswetenschappen en de sociale wetenschappen combineert met het gebruik van digitale technologieën als onderzoeksinstrument ("kritisch maken”).
“Het project focust op de praktische implementatie van database-interoperabiliteit”, aldus Bellanova. “We willen onderzoeken hoe de ontwikkelde informatiesystemen voor rechtshandhaving en grens- en migratiecontroles in Europa met elkaar verbonden zijn en hoe hun datasets beschikbaar worden gesteld aan een groot aantal overheidsinstanties.”
In de praktijk zal het team beginnen met het nauwkeurig lezen van een breed gamma aan documenten, van wetgeving tot effectbeoordelingen, van technische verslagen tot aankondigingen van vacatures en aanbestedingen. “We zullen ook semigestructureerde interviews uitvoeren met overheidspersoneel dat op verschillende niveaus rond beleid terzake werkt. Het moet dan vooral gaan over gegevensbescherming en gegevensanalyse in verschillende IT-eenheden. Op basis van de input uit die meer traditionele onderzoeksfase zullen we proberen de ontwikkelde interoperabiliteitsmechanismen ‘te recreëren’, om zo unieke inzichten te verwerven in de manier waarop datatechnologieën een rol spelen bij het tot stand brengen van Europese samenwerking. De achterliggende gedachte is dat (kritisch) maken een vorm van kritisch denken kan worden, die ons helpt een licht te werpen op de vele politieke, technische en juridische fricties die de totstandkoming van een Europese gegevensunie bepalen.DATAUNION zal de politieke impact van database-interoperabiliteit evalueren en kijken of het realiseren van een Europese Data Unie strookt met de waarden en grondrechten van de EU.”
Bellanova is onderzoekshoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en Criminologie, en lid van de interdisciplinaire onderzoeksgroep Law, Science, Technology & Society (LSTS). Hij werkte eerder aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), het Peace Research Institute Oslo (PRIO) en de Université Saint-Louis - Bruxelles. Zijn onderzoek bevindt zich op het raakvlak van politiek, recht en wetenschap & technologie, en onderzoekt hoe digitale gegevens cruciale elementen worden in het besturen van samenlevingen.
DATAUNION ging in oktober 2022 van start, zal vijf jaar lopen en wordt gefinancierd door de European Research Council. Bij het DATAUNION-team zullen zowel promovendi als postdoctorale onderzoekers betrokken worden, met verschillende disciplinaire achtergronden, van EU-studies tot rechten, van nieuwe mediastudies tot kritische veiligheidsstudies.