'We moet en streven naar een betere wereld'
De coronacrisis heeft onze samenleving dooreengeschud. Inkomensverlies, onvoldoende beschikbare zorg en sociale hulp, meer psychische problemen, geweld, leerachterstand, beperkingen in vrijetijds- en cultuurbeleving, weinig publieke ruimte... De Vlaamse regering richtte daarom een Maatschappelijk Relancecomité (MRC) op met de vraag aanbevelingen te formuleren om de samenleving te laten hernemen en ze te verbeteren.
Dit opiniestuk verscheen eerder op tijd.be (+). Auteur: Lieven Annemans, gezondheidseconoom aan de VUB en de UGent.
Covid-19 heeft ons inderdaad veel geleerd. We zijn niet alleen dooreengeschud maar ook wakker geschud. Plots zagen we een versnelling van de digitalisering, zoals de toename van telewerk, of van ‘telezorg’ in de gezondheidssector. Maar al snel bleek dat niet iedereen mee is.
Als we van de digitalisering een motor van vooruitgang willen maken, vraagt dat ‘e-inclusie’: betaalbare toegang tot het digitale en vaardigÂheden om ermee om te gaan. Ook sociale vaardigheden, want het is de bedoeling dat het digitale ons helpt een beter leven te leiden. Niet dat we ons leven erdoor laten leiden. Een smartphone die permanent aan de - gewassen - handen plakt, is niet bevorderlijk voor de kwaliteit van leven, noch van jezelf noch van je omgeving.
Laat de overheid cocreëren met de mensen, hen inspraak geven, goede praktijken delen en er vooral over waken dat iedereen kan meedoen.
De crisis leerde ons ook hoeveel veerkracht er is in de gemeenschap. Plots was het mogelijk de regels aan de kant te schuiven. Er ontstonden creatieve, solidaire, voluntaristische manieren van werken en samenwerken. Wat als we dat kunnen voortzetten, met een overheid die vooral kaders creëert en doelen stelt, innovatie stimuleert, de creatieve kracht van de lokale gemeenschap benut, en samenwerking in én tussen sectoren stimuleert?
Laat ons ‘schrapsessies’ organiseren waarbij we decreten en regels die samenwerking tegengaan en inefficiënties veroorzaken gewoon opheffen. Laat de overheid cocreëren met de mensen, hen inspraak geven, goede praktijken delen en er vooral over waken dat iedereen kan meedoen.
Dat laatste wordt de grootste uitdaging. In een kwaliteitsvolle samenleving is geen armoede. Volgens het Planbureau zullen nu juist veel meer mensen terechtkomen in materiële ontbering. Een samenleving die naam waardig kan dat niet laten gebeuren. Via de lokale gemeenschap, de buurt, de school, familie- en jeugdzorg... kunnen we wie het moeilijk heeft de hand reiken. Meer steun en een meer faire inkomensverdeling zijn nu prioritair.
Meer ‘warme scholen’, waar leergoesting gecultiveerd wordt en het welzijn en het leervermogen van de kinderen elkaar wonderwel versterken.
Laat ons de samenleving vooral warmer maken. Meer ‘warme scholen’, waar leergoesting gecultiveerd wordt en het welzijn en het leervermogen van de kinderen elkaar wonderwel versterken. Meer ‘warme gemeenten’, waarbij de lokale gemeenschap en het bestuur zich ertoe engageren dat alle kinderen en jongeren zich goed in hun vel voelen en daar acties voor ondernemen.
En waarom de woon-zorgcentra niet omvormen tot woon-zorghuizen ingebed in de samenleving, waar schoolkinderen vaste bezoekers worden, waar huisdieren (liefst uit een asiel) zijn toegelaten, en iedereen op zijn ritme kan leven?
Waarom niet veel meer investeren om mensen gezond te houden? Laat iedereen ook genieten van cultuur, bijvoorbeeld via de UiTPAS, met een cultuurkrediet voor mensen met een laag inkomen en jongeren.
Geef iedereen een ‘leerportefeuille’, zodat we een leven lang kunnen leren.
Of laat ons overal in Vlaanderen evolueren naar een ‘15 minutenstad’: een aaneenschakeling van lokale gemeenschappen waar mensen in een kwartier stappen of fietsen over een zo compleet mogelijk aanbod van diensten en groen beschikken.
En ten slotte: geef iedereen een ‘leerportefeuille’, zodat we een leven lang kunnen leren. Onderzoek toont aan dat je daarvan gelukkiger wordt. Als je dan ook nog de nieuw aangeleerde competenties kan inzetten in toekomst- of knelpuntberoepen heeft de samenleving dubbel gewonnen. En als we dan werk ook werkbaar maken via een werkbaarheidscheque, die toelaat het werkgeluk op de vloer te meten en op te krikken, zijn we helemaal rond.
Vaak wordt gesteld dat meer welvaart meer welzijn kan creëren. Maar het omgekeerde geldt ook: meer investeren in welzijn creëert meer creatieve, betrokken en bevlogen mensen, minder geweld, uitsluiting of ongelijkheid, en op die manier... meer welvaart. Ik noem dat geen nieuw normaal. ‘Normaal’ straalt geen ambitie uit. Ik noem het gewoon een betere wereld. Het coronavirus heeft heel wat op losse schroeven gezet. Die tabula rasa biedt echter ook nieuwe kansen. Welke, vroegen we onze opiniemakers.