Onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) toont aan dat bepaalde medicijnen, die het autonoom zenuwstelsel beïnvloeden, het risico op lichamelijke verzwakking bij ouderen bijna verdrievoudigen. De studie – uitgevoerd door Dr. Aziz Debain van de onderzoeksgroep Frailty & Resilience in Ageing (VUB) en de dienst Geriatrie van UZ Brussel – volgde meer dan 400 deelnemers gedurende twee jaar en onderstreept het belang van een kritische herziening van medicatiegebruik bij ouderen. Vooral anticholinergica, vaak voorgeschreven bij blaasproblemen, blijken een negatieve invloed te hebben op het functioneren van het autonoom zenuwstelsel en dragen zo bij aan fysieke kwetsbaarheid en een verhoogd valrisico.
Het autonoom zenuwstelsel, bestaande uit het ortho- en parasympathisch zenuwstelsel, reguleert essentiële functies zoals bloeddruk, spijsvertering en stressrespons. Naarmate mensen ouder worden, werken die systemen minder efficiënt. Dit proces kan worden verergerd door bepaalde medicijnen, zoals anticholinergica – vaak voorgeschreven voor blaasproblemen – die een negatieve invloed hebben op het autonoom zenuwstelsel.
"Uit onze studie blijkt dat ouderen die medicatie innemen die het autonoom zenuwstelsel beïnvloedt, bijna drie keer zoveel kans hebben om kwetsbaar te worden in vergelijking met leeftijdsgenoten die deze medicatie niet gebruiken. We merken dat veel van die medicijnen niet specifiek getest worden op 80-plussers, terwijl ze wel vaak aan hen worden voorgeschreven." zegt Dr. Aziz Debain.
"Een ander belangrijk inzicht uit het onderzoek is de relatie tussen een verstoord autonoom zenuwstelsel en nachtelijke bloeddrukstijgingen. Ouderen met een verminderde werking van het zenuwstelsel kampen ’s nachts vaker met een hoge bloeddruk, wat kan leiden tot frequente nachtelijke toiletbezoeken en duizeligheid bij het opstaan. Dit verhoogt het risico op vallen en botbreuken aanzienlijk." vervolgt Dr. Debain. "We onderzoeken nu of het aanpassen van de timing en dosering van bloeddrukmedicatie kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit en minder bijwerkingen bij ouderen."
Dr. Debain pleit ervoor om medicatie zorgvuldig te heroverwegen en waar mogelijk af te bouwen bij ouderen om het autonoom zenuwstelsel optimaal te behouden. Daarnaast wijst hij op het belang van oefentherapie en een geleidelijke aanpak om fysieke conditie bij kwetsbare ouderen te verbeteren zonder hun gezondheid verder in gevaar te brengen.
Referenties:
Frail older adults are more likely to have autonomic dysfunction: A systematic review and meta-analysis. Debain A, Loosveldt FA, Knoop V, Costenoble A, Lieten S, Petrovic M, Bautmans I; Gerontopole Brussels Study Group. Ageing Res Rev. 2023: 101925. doi: 10.1016/j.arr.2023.101925.
Elevated blood pressure variability is associated with an increased risk of negative health outcomes in adults aged 65 and above-a systematic review and meta-analysis. Saren J, Debain A, Loosveldt F, Petrovic M, Bautmans I. Age Ageing. 2024, 53: afae262. doi: 10.1093/ageing/afae262.