De Vrije Universiteit Brussel reikt later dit jaar zes eredoctoraten uit aan baanbrekende wetenschappers en maatschappelijk geëngageerde persoonlijkheden. Het gaat om secretaris-generaal van Amnesty International Agnès Callamard, medeoprichter van Scholars at Risk (wetenschappers in gevaar) Robert Quinn, econome Mariana Mazzucato, topwetenschapper internationaal recht Martti Koskenniemi, wiskundige Efim Zelmanov en inspanningsfysioloog Andrew Jones. Het thema is Science and Freedom. “Wetenschap en wetenschappers liggen wereldwijd steeds meer onder vuur”, aldus rector Jan Danckaert.
De uitreiking van de VUB-eredoctoraten vindt plaats op donderdag 1 juni. Andrew Jones neemt z’n eredoctoraat al vroeger in ontvangst, op donderdag 20 april.
Agnès Callamard
Agnès Callamard is een Franse mensenrechtenactiviste met een indrukwekkende staat van dienst. Ze is haar hele carrière actief geweest bij hulp- en mensenrechtenorganisaties. Van 2016 tot 2021 was ze speciaal rapporteur, aangesteld door de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, met als opdracht om buitengerechtelijke, standrechtelijke en willekeurige executies te onderzoeken.
Zo leidde ze het onderzoek naar de moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi. Nadat ze haar bevindingen in 2019 had gepresenteerd aan de VN-Mensenrechtenraad, werd ze met de dood bedreigd. Ze onderzocht ook grondig de zaak-Navalny en kwam tot het besluit dat het Kremlin achter de vergiftiging van de Russische opposant zat.
In 2021 werd ze secretaris-generaal van Amnesty International, waar ze eerder ook al voor gewerkt had.
Agnès Callamard is voorgedragen door de universiteit voor maatschappelijke verdiensten.
Robert Quinn
Robert Quinn (VS) is medeoprichter en executive director van het Scholars at Risk Network. De internationale organisatie, opgericht in 1999 in de VS en gevestigd aan de New York University, komt op voor wetenschappers die gevaar lopen. Het doel van Scholars at Risk is om bedreigde wetenschappers een veilig onderkomen te bezorgen. De organisatie werkt hiervoor nauw samen met meer dan 500 universiteiten uit ruim 40 landen. Jaarlijks krijgen zowat 300 wetenschappers bescherming.
Ook de Vrije Universiteit Brussel heeft al drie bedreigde wetenschappers opgevangen. Een vierde dossier loopt momenteel. Voor de VUB is het Scholars at Risk-netwerk levensnoodzakelijk om zowel het intellectueel kapitaal van bedreigde wetenschappers als de vrijheid van denken veilig te stellen.
Roger Quinn is voorgedragen door de universiteit voor maatschappelijke verdiensten.
Andrew (Andy) Jones
Andrew (Andy) Jones is professor toegepaste fysiologie aan de universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk. Hij wordt wel eens ‘Andy Beetroot’ genoemd omdat hij als eerste aantoonde dat bietensap de submaximale prestaties tijdens een inspanning positief beïnvloedt. Prof. Jones geniet internationale erkenning als vooraanstaand onderzoeker naar o.a. de oorzaken van inspanningsintolerantie bij gezonde mensen en mensen met beperkingen, de kinetiek van de respiratoire zuurstofuitwisseling tijdens inspanning, en inspanningsfysiologie en voeding voornamelijk bij duurinspanning.
Hij won meerdere wetenschappelijke prijzen en heeft ruime ervaring in de begeleiding van topatleten, onder wie Paula Radcliffe.
Recent heeft prof. Jones meegewerkt aan het Breaking2 Project waar hij Eliud Kipchoge begeleidde om de marathon in minder dan 2 uur te lopen.
Andrew Jones is voorgedragen door de faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie.
Martti Koskenniemi
Martti Koskenniemi (Finland) is een wereldwijde autoriteit op het vlak van internationaal recht. De band tussen recht en macht staat centraal in zijn werk. Sinds de publicatie van From Apology to Utopia: The Structure of International Legal Argument (1989), maar vooral The Gentle Civilizer of Nations: The Rise and Fall of International Law 1870-1960 (2001) is prof. Koskenniemi incontournable voor het internationaal recht, de rechtstheorie en de rechtsgeschiedenis.
Het werk van Prof. Koskenniemi is essentieel voor duizenden onderzoekers om te begrijpen waarom de koloniale en economische machtsverhoudingen de neutraliteit van het internationaal recht hebben ondergraven. Prof. Koskenniemi slaat een brug met de politieke wetenschappen en de ideeëngeschiedenis, waar de belangstelling voor internationaal recht de jongste decennia aanzienlijk is gegroeid.
Hij koppelt wetenschappelijke excellentie aan maatschappelijk engagement. Bovendien is hij zelf ook als diplomaat actief geweest van 1976 tot 1996, onder andere als hoofd van de juridische dienst van het Finse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Martti Koskenniemi is voorgedragen door de faculteit Recht en Criminologie.
Efim Zelmanov
Prof. Efim Zelmanov is een Russisch-Amerikaanse wiskundige die fundamentele bijdragen heeft geleverd aan de theorie van de zogeheten Jordan algebra's, geïntroduceerd in de natuurkunde in de jaren '30. Prof. Zelmanov leverde ook cruciale bijdragen aan de theorie van Lie-algebra's, waarbij hij opnieuw oplossingen vond voor grote open problemen, iets wat wiskundigen eerst onmogelijk achtten. Hij introduceerde nieuwe ideeën, concepten en technieken. Hij is zonder twijfel een van de grootste ‘algebristen’. Binnen de VUB-vakgroep Wiskunde en Data Science maken onderzoekers nog steeds gebruik van de ideeën en resultaten uit de theorie die Zelmanov ontwikkeld en verder uitgebreid heeft.
Prof. Zelmanov werd in 2002 aangesteld als de Rita L. Atkinson-leerstoel in de wiskunde aan de UC San Diego (UCSD). Daarvoor was hij professor aan Yale University, University of Chicago en University of Wisconsin – Madison.
Hij kreeg tal van prestigieuze prijzen, waaronder de hoogste onderscheiding in de wiskunde, de Fields Medal (1994).
Efim Zelmanov is voorgedragen door de faculteit Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen.
Mariana Mazzucato
De Italiaans-Amerikaanse Mariana Mazzucato is professor in de economie van innovatie en public value aan University College London (UCL).
Mariana Mazzucato kreeg tal van internationale onderscheidingen. Ze is één van de ‘drie belangrijkste denkers over innovatie’ volgens het tijdschrift The New Republic, één van de 50 meest creatieve mensen in het bedrijfsleven volgens de website Fast Company en één van de 25 leiders die de toekomst van het kapitalisme vormgeven volgens WIRED.
Prof. Mazzucato schreef meerdere bestsellers zoals The Entrepreneurial State: debunking public vs. private sector myths (2013), over de cruciale rol van de staat bij het stimuleren van groei, of The Value of Everything: making and taking in the global economy (2018), over hoe waardecreatie moet worden beloond boven waarde-extractie. In 2021 verscheen Mission Economy: a moonshot-guide to changing capitalism.
Mariana Mazzucato adviseert beleidsmakers wereldwijd over inclusieve en duurzame groei met innovatie als motor. Als speciaal adviseur van de Europese commissaris voor Onderzoek, Wetenschap en Innovatie (2017-2019) schreef ze een impactvol rapport over missiegericht onderzoek en innovatie in de Europese Unie, met de bedoeling van 'missies' een cruciaal nieuw instrument te maken in het Horizon-innovatieprogramma van de Europese Commissie.
Mariana Mazzucato is voorgedragen door de faculteit Sociale Wetenschappen & Solvay Business School.