Over Blankenberge zei Hugo Camps ooit dat de zee er zich uit pure schaamte twee keer per dag terugtrekt. In het zicht van haar corona-aanpak kan ons land dat voorbeeld volgen.
Dit opiniestuk verscheen eerder op demorgen.be (+). Auteur: Mark Elchardus, socioloog aan de VUB.
Oordelen over hoe landen het virus bestrijden, blijft riskant. De grafieken ogen mooi, maar vergelijken vaak appelen met peren. Toch lijken twee conclusies onontkoombaar: de meeste Europese landen deden het slecht in vergelijking met de rest van de rijke wereld; vergeleken met de meeste Europese landen deed België het nog slechter.
Trots op onze Europese medische systemen, ambtenarij en experts blijkt misplaatst. Bij het uitbreken van de pandemie beloofde zowaar de minister van Volksgezondheid van het kwakkelende Italië dat wij Afrika zouden helpen. Even later bleek dat we onszelf nauwelijks konden helpen, terwijl een paar Afrikaanse landen snel en ad rem reageerden. Ons continent is te zelfgenoegzaam geworden om zich op onheil voor te bereiden.
Ons continent is te zelfgenoegzaam geworden om zich op onheil voor te bereiden.
Uiteraard hebben ook wij rampenplannen. Wat te doen bij een noodsituatie in een kerncentrale, bij brand in een chemisch bedrijf, bij een terroristische aanslag, als een gevaarlijk virus uit het vliegtuig stapt. Onze ambtenaren en experts hebben daarover nagedacht, maar blijkbaar niet hard genoeg. Het Belgische draaiboek voor een pandemie, als dat er al was, zou onderwerp van publiek debat moeten worden, samen met de wijze waarop het inmiddels werd bijgestuurd.
De burger heeft recht op die informatie. Nu circuleren de gekste geruchten. Ik heb me zelfs laten vertellen dat we, wat beschermend en ander levensreddend materiaal betreft, een stevige voorraad vervingen door “slimme” contracten die levering just in time voorzien, mocht dat nodig worden. Just in time in crisistijd, als grenzen dicht gaan, vervoer stilstaat, fabrieken sluiten en iedereen hetzelfde wil. Hopelijk kan iemand me verzekeren dat dit fake news is, dat dit niet in mijn land gebeurde.
De Belgen kunnen leven met het falen van hun land omdat ze alle schuld en zonde op ‘de politiek’ laden. De aanpak van onze regering – ik schreef het al eerder – is triple-L: laat, laks en een beetje leugenachtig. Maar haar en de politiek de schuld van alles geven is kinderachtig. De overheid heeft de nagenoeg onmogelijke taak een eerbaar compromis te vinden tussen het indijken van de pandemie en het beperken van de economische schade. Wat zij ook doet, vanuit het ene of het andere perspectief zal dat nooit echt goed zijn.
De Belgen kunnen leven met het falen van hun land omdat ze alle schuld en zonde op ‘de politiek’ laden.
Overigens zijn het niet de politici die de contacttracing niet in orde krijgen, de tests te traag verwerken, de geteste mensen te laat op de hoogte brengen. De rot zit dieper. Overheden, ambtenaren, experts en burgers, we kijken allemaal het best eens diep in eigen boezem. Even een versoepeling en de bevolking trok gezwind een tweede golf op gang, niet omdat zij het land economisch recht houdt, maar omdat een deel van die bevolking zijn vermaak niet langer wilde uitstellen. Meer spelen dan brood in dit geval, maar net als in de Romeinse arena’s is het vermaak van de een het lijden van de ander.
De tweede golf is er, even onafwendbaar als haar economische tol. De volgende regering kan zich dus maar beter meteen concentreren op economisch herstel. Misschien lukt dat nu N-VA en PS ernstig onderhandelen. Beide hebben veel te winnen. De PS kan tonen dat zij niet alleen recepten heeft om de vruchten van economische groei te herverdelen, maar ook om economische groei te stimuleren. De N-VA kan duidelijk maken dat haar recepten voor groei voordelig zijn voor iedereen, niet enkel voor de gegoede middenklasse. Beide kunnen tonen dat doen moeilijker, maar tevens nuttiger is dan blaten.
De tweede golf is er, even onafwendbaar als haar economische tol. De volgende regering kan zich dus maar beter meteen concentreren op economisch herstel.
Wat de langere termijn betreft, zijn de belangen, motieven en bedoelingen van die partijen echter te tegengesteld om samen toekomst te maken. Het is duidelijk wat landen weerbaar maakt in deze turbulente, crisisgevoelige wereld: een gevoel van gemeenschappelijke lotsverbondenheid en individueel verantwoordelijkheidsgevoel.
Niet het land, wel heel wat mensen hebben dat in zich, maar zij worden lamgelegd. Politiek is samen handelen en zij zijn politiek beu. Er wordt hen ook om de haverklap gezegd dat politiek niet deugt, dat we van experts en rechters de nieuwe ‘sterke mannen’ moeten maken, die ons, net zoals in het interbellum, bevrijden van de verderfelijke partijpolitiek.
Of, zoals Dave Sinardet het formuleerde in deze krant (DM 28 juli): “Op zich juich ik toe dat wetenschappelijke expertise een meer (…) dwingende rol krijgt binnen de besluitvorming, als tegengewicht voor de huidige particratie.” Gelukkig zijn we gezegend met een aantal ernstige experts, laat hen nog eens geduldig uitleggen dat hun kennis democratie ondersteunt, niet vervangt.