(Op de foto, van l naar r: Khaola Al Rifai (IRMO), Frederik Smets (UNHCR) en Rica Ciriaco (M&O))
De Verenigde Naties willen het aantal vluchteling-studenten in het hoger onderwijs tegen 2030 optrekken van 3% naar 15%. Om de slaagkansen van deze studenten te verhogen, is er extra omkadering nodig. VUB trekt mee aan de kar en sloeg de handen in elkaar met het vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties (UNHCR) en vier andere Europese universiteiten om een trainingsprogramma voor universiteitsmedewerkers uit te werken. Voor het uittesten van de training kan VUB rekenen op haar proffen, docenten en studenten, die zich als vrijwilliger aandienden. Een knap staaltje internationale samenwerking en engagement!
Ook enthousiast over de kracht van samenwerking en partnerships?
Engageer je voor andere VUB-projecten! #DeWereldHeeftJeNodig #LeaveNoOneBehind
UNISTAR heet het trainingsprogramma, wat staat voor ‘UNIversity STAff for Refugees’. Het is een opleiding die universiteitsmedewerkers beter moet leren omgaan met vluchteling-studenten door rekening te houden met hun specifieke psychosociale noden en behoeften. Het programma is een Erasmus+ strategic partnership project en niet alleen een schoolvoorbeeld van een geslaagde internationale samenwerking tussen verschillende Europese universiteiten en UNHCR, maar ook tussen de verschillende interne departementen van de VUB.
We spraken met Khaola Al Rifai van het VUB International Relations Office (IRMO), Rica Ciriaco van Mens & Organisatie en Education Officer Frederik Smets van UNHCR over het UNISTAR-partnership.
Khaola: “UNISTAR heeft een lange voorgeschiedenis. Ik nam het over van Marie Aurousseau. Mijn voorgangster in het International Relations Office kwam in contact met Frederik Smets tijdens een VUB-event in het Flagey-gebouw rond de rol van hoger onderwijsinstellingen in de vluchtelingen en migratiepolitiek. Dat was in 2017, en Frederik was er een van de sprekers. Tijdens hun gesprek kwam de toolkit ter sprake die UNHCR had ontwikkeld om leerkrachten van het primair en secundair onderwijs te sensibiliseren voor de noden en behoeften van de kinderen van vluchtelingen. Al snel zagen ze het potentieel van een upgrade van dit idee van training voor leerkrachten naar de realiteit van het hoger onderwijs.”
Frederik: “Marie en ik hebben daarna samen geprobeerd de Erasmus+-puzzel voor funding trachten in elkaar te zetten, maar we misten de deadline.”
Khaola: “Ondertussen had Marie wel al contact opgenomen met Rica voor hulp bij het voorzien en opzetten van opleidingen, dat immers een expertise is van Mens & Organisatie bij de VUB. Zij kunnen het beste inschatten hoeveel uren een nieuwe opleiding in beslag dient te nemen, en hoe die moet worden georganiseerd. Toen ik bij IRMO kwam, stelden we dan ook de vraag of we wel verder zouden gaan met het idee. De deadline was immers overschreden. Toen heb ik het idee in een ander voorstel gegoten, met meer nadruk op de noodzaak van een beleidsverandering om de integratie van vluchtelingen binnen het hoger onderwijs te faciliteren. We behielden wel het idee van een mengeling van een online toolkit met fysieke aanwezigheid bij de training, dat al in het eerste voorstel zat. Maar ook dat voorstel raakte niet op tijd af. Dan hebben we in een recordtempo van twintig dagen het project aangepast en ingediend als een actie in het kader van een strategisch partnership.”
En daar waren dan meteen andere universiteiten bij betrokken?
Khaola: “Dat is een vereiste bij een strategisch partnership, je kan in dat kader geen voorstel indienen als enige universiteit.”
Op basis van welke criteria zijn de betrokken universiteiten aangesproken?
Khaola: “Op basis van hun speciale expertise. Elke universiteit focust op een apart aspect van de opleiding. Zo staat Universidad Alcala uit Spanje in voor de analyse van de gegevens en de feedback die we zullen verkrijgen uit de opleiding. De Vilnius Universiteit (Litouwen) onderwerpt het project aan verschillende testen om het eventueel later bij te stellen. De Hogeschool Utrecht (Nederland) is dan weer een wereldexpert in online leren, en de Alice Salomon Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen (Duitsland) staat bekend om haar expertise op sociaal gebied, openbare gezondheid en opvoeding van kinderen. Als een van de eerste universiteiten in Europa met een welcome programma voor vluchtelingen, hebben wij dan weer veel ervaring met vluchteling-studenten. Dat laatste kunnen niet alle UNISTAR-universiteiten zeggen. Zo zijn er tot nu toe geen vluchteling-studenten aan de universiteiten van Vilnius en Alcala, en dat komt perfect uit: om de toegevoegde waarde van onze opleiding goed in te schatten, is het belangrijk ze ook uit te testen in universiteiten die nog geen ervaring hebben met vluchteling-studenten.”
En wat is de bijdrage van het UNHCR tot het programma?
Frederik: “Onze bijdrage kadert in ons werk om vluchtelingen maximaal te ondersteunen in hun toegang tot onderwijs, zowel in basisscholen en secundaire scholen als aan universiteiten en hogescholen. We hebben bij UNHCR een strategische ambitie om het aantal vluchteling-studenten in het hoger onderwijs wereldwijd op te trekken van de huidige drie procent tot vijftien procent tegen 2030. Bovendien willen we die studenten vooral ook zien slagen, wat betekent: een diploma halen. Dat vraagt een educatieve omkadering waarbij rekening wordt gehouden met hun specifieke noden en behoeften, en dat is precies waartoe UNISTAR een aanzet wil geven. Zoals gezegd hebben we al heel veel ervaring in het trainen van leerkrachten uit het basis- en secundair onderwijs. Daar hebben we gezien hoe belangrijk zo’n training is in het voorkomen van schooluitval bij vluchtelingenscholieren, die sowieso om verschillende sociaal-economische redenen al heel hoog is. Kinderen die oud genoeg zijn, worden bij aankomst in Europa in de regel meteen ingeschreven in het secundair onderwijs en hebben zo een relatief hogere kans om door te stromen naar het hoger onderwijs dan wanneer ze in moeilijke omstandigheden in een onveilige situatie zouden blijven. De kinderen die in Europa aankwamen in 2015-2016 bereiken nu ongeveer de leeftijd waarop ze naar hoger onderwijs kunnen gaan. Een voorzichtige schatting op basis van de asielcijfers van recente jaren voor heel Europa komt toch al snel neer op honderdduizenden potentiële vluchteling-studenten die mogelijk zullen instappen in het hoger onderwijs. UNISTAR is voor ons dus een belangrijk project: we vervolledigen er de volledige onderwijsketen mee.”
Khaola: “Voor de VUB is de eerste betrachting van het programma niet om het aantal vluchteling-studenten op te trekken. Althans, niet op een directe manier. Maar het is natuurlijk zo dat er een goed rekruteringseffect uitgaat van vluchteling-studenten die een goede ervaring hebben en zich welkom voelen aan onze universiteit. Zij vertellen dat immers door aan vrienden en familie.
Hoeveel vrijwilligers hebben zich al ingeschreven voor UNISTAR?
Ricay: “Enorm veel! We mikten op 50 vrijwilligers, maar ondertussen zijn dat er al 86, verdeeld over de verschillende universiteiten. Elke universiteit heeft inspanningen geleverd om mensen uit te nodigen die relevant waren voor de testfase. Onnodig te zeggen dat we heel blij zijn met de vele positieve reacties.”
85 vrijwilligers stelden zich kandiaat om het trainingsprogramma uit te testen
Khaola: “Het succes is des te opmerkelijker omdat er toch wel wat gevraagd wordt van de deelnemers.
Frederik: “Dat is waar, ja. Om elke module te doorlopen – en er zijn er vier – mag je in totaal toch wel op één à twee dagen rekenen. Dat weet ik van gelijkaardige programma’s in het secundair, waaraan ik heb meegewerkt. Ik neem trouwens ook de eerste module van UNISTAR op mij en zal modereren bij de online lessen. Het voordeel van een blended learning project als UNISTAR is dat je het kunt uitspreiden over verschillende weken. Zo hebben deelnemers de flexibiliteit om te interageren of de stof te bestuderen wanneer ze willen en er zin in hebben: tijdens lunch bijvoorbeeld, of tussen twee lessen. Daarom check ik ook de message boards ’s ochtends en ’s avonds.”
Wat is het profiel van de vrijwilligers?
Khaola: “Heel divers. Nogal wat professors en docenten, wat ons aangenaam verrast. Ik had verwacht dat hen daarvoor de tijd zou ontbreken, maar nee dus. Wat de VUB betreft, zijn er ook veel mensen bij van VUB Studiebegeleiding en van onze internationale student desks. Rica heeft voor UNISTAR ook contact opgenomen met heel veel diensten, zoals bijvoorbeeld met BRUCC, ons centrum voor psychologische dienstverlening. Ook uit die hoek zijn er vrijwilligers. En er hebben zich ook verrassend veel studenten aangeboden, onder andere vanuit de VUBuddies, de studentenverenigingen en de studentenraad. Er nemen zelfs vluchteling-studenten deel aan de lessen. Gelukkig maar, want tenslotte gaat het over hen en moeten ze akkoord gaan met wat er gezegd wordt in de opleiding.”
Zowel proffen en docenten als studenten stelden zich kandidaat als vrijwilliger.
Frederik: “Ik heb de vrijheid genomen om ook verschillende collega’s uit de nationale afdelingen van UNHCR in te schrijven, want ook zij kunnen veel leren uit UNISTAR.”
Hoe gaat het verder met het project nadat het is afgerond? Is daar al zicht op?
Khaola: “Er is nog niets beslist daarrond. Maar we zijn alvast bezig met te kijken hoe we het project kunnen verlengen. Als we kijken naar de grote interesse die er is, denk ik dat er zeker behoefte aan is. Als je het mij vraagt, blijft het niet bij deze eerste editie.”
Frederik: “We willen uiteraard absoluut dat UNISTAR een vervolg krijgt. Maar het belangrijkste werk om de lessen die eruit worden getrokken niet verloren te laten gaan, zal al geleverd zijn: eenmaal alle modules zijn afgewerkt en de feedback is verwerkt, maken we van de opleiding een finale versie. Die kan dan worden vertaald om ze te gebruiken in andere omstandigheden. De opleiding kan dan ook tegen een heel beperkte licentiebijdrage gebruikt worden in andere universiteiten. De duurzaamheid zit dus al ingebakken.”