VUB zet pancreaskanker in de kijker

Pancreaskanker is nog altijd een van de dodelijkste kankers, één die vaak te laat wordt gediagnosticeerd. Hoe komt dat precies? 
Ellis Michiels: "De symptomen van pancreaskanker zijn meestal heel vaag en ontstaan pas als de ziekte zich al heeft uitgebreid. Ik denk dan aan pijn in de bovenbuik of rug, onverklaarbaar gewichtsverlies, verminderde eetlust, misselijkheid, vermoeidheid, een gele huidskleur,... Bovendien is een biopt van de alvleesklier of pancreas moeilijk omdat ze diep in de buik ligt en vaak een kleine, gevoelige plek is om te bereiken. Het betekent dat heel veel patiënten, ongeveer 80 procent, al uitzaaiingen hebben als ze de diagnose krijgen en dus niet meer geopereerd kunnen worden."  

Sarah Provost: "De 5-jaarsprognose voor pancreaskanker in ons land is nog steeds maar 10 procent. We zien ook dat het aantal patiënten jaarlijks toeneemt. En dat de mensen die te maken krijgen met pancreaskanker jonger worden. Komt nog bij dat pancreaspatiënten vandaag allemaal op dezelfde wijze worden behandeld, vaak door heel toxische chemotherapie die een zware impact heeft op hun levenskwaliteit."  

Wat is essentieel om die stap voorwaarts te kunnen zetten in het onderzoek naar pancreaskanker? Ellis, je deed zelf baanbrekend werk in de detectie van tumorcellen. 
Ellis Michiels: "Tijdens mijn doctoraat heb ik inderdaad een nieuwe detectiemethode ontwikkeld om zowel klassieke als basale tumorcellen aan te kleuren in chirurgische weefselstalen. Hierdoor kunnen experten een gedetailleerder beeld krijgen van de kankerweefsels. Maar er is nog veel werk aan de winkel. Tumoren bij pancreaskankerpatiënten zijn heterogeen. Ze zijn niet alleen verschillend tussen de patiënten onderling, maar bestaan ook zelf uit verschillende soorten cellen, wat maakt dat ze moeilijker te behandelen zijn met een standaardbehandeling. Om de volledige biologie van de tumor van a tot z in kaart te brengen is er dus nog veel fundamenteel onderzoek nodig. Pas dan kan ook een nieuwe gerichte therapie ontwikkeld worden."  

Sarah Provost: "BruPaCT is alvast een stap in de goede richting. Het is een samenwerking tussen de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Université libre de Bruxelles (ULB), met het UZ Brussel en het Erasmusziekenhuis/Institut Jules Bordet. Het is de eerste gezamenlijke Belgische onderzoeksgroep gericht op pancreaskanker. Door hun middelen te bundelen wil BruPaCT de mogelijkheid versterken om onderzoeksgelden aan te trekken en de internationale samenwerking uit te breiden."

Wat willen jullie bereiken met jullie infodag, tijdens deze World Pancreatic Cancer Month? 
Sarah Provost: Enerzijds willen we de mensen met pancreaskanker bereiken om hen beter te informeren over hun ziekte, de behandelingen, het huidige onderzoek, hun toekomstbeeld. Anderzijds willen we ook bij de politici – Koen Dillen is een van onze sprekers – nog eens expliciet vragen om ‘pancreaskanker’ niet te vergeten en er de nodige middelen voor vrij te maken. Eigenlijk zijn vandaag alle bouwstenen, zowel fundamenteel als klinisch, aanwezig, alleen: de cement ontbreekt om het bouwwerk sterker te maken en op te bouwen.

"Eigenlijk zijn vandaag alle bouwstenen, zowel fundamenteel als klinisch, aanwezig, alleen: de cement ontbreekt om het bouwwerk sterker te maken en op te bouwen."

Hoe belangrijk is deze infodag? 
Ellis Michiels: "Heel belangrijk. Op deze infodag wordt niet alleen klinisch en fundamenteel onderzoek rond pancreaskanker toegelicht, maar krijgen de bezoekers ook een rondleiding in onze labo’s om met eigen ogen te zien op welke manier we onderzoek verrichten, en hoe het op langere termijn kan leiden tot nieuwe therapieën. Het event organiseren we al 3 jaar – zij het op kleinere schaal – in de VUB-gebouwen, maar dit jaar gaat het voor het eerst door in het Jules Bordet Instituut. We willen een groter publiek aanspreken, net omdat we al jaren de nood voelen van patiënten en hun entourage om beter geïnformeerd te worden. Ook de vraag waarom het zo lang duurt voor er écht een nieuwe stap voorwaarts wordt gezet in dat onderzoek komt vaak terug. Inclusief de boosheid en het besef dat het niet meer voor hen zal zijn."  

Sarah Provost: "Tegelijk willen we mensen ook alert maken voor de symptomen. Welke zijn ze? Komen ze frequent voor? Negeer ze niet, ga langs bij de dokter. " 

"De vraag waarom het zo lang duurt voor er écht een nieuwe stap voorwaarts wordt gezet in pancreasonderzoek komt vaak terug bij patiënten. Inclusief de boosheid en het besef dat het niet meer voor hen zal zijn."  

Hoe zien jullie de toekomst in de strijd tegen pancreaskanker? 
Sarah Provost: "Ik hoop dat we niet alleen meer financiering kunnen krijgen voor ons onderzoek, maar ook dat we in de toekomst een bloedtest kunnen ontwikkelen, waarin we bepaalde markers kunnen opsporen die kunnen wijzen op pancreaskanker. De stoelgangtest om eventuele darmkanker op te sporen is een mooi voorbeeld van hoe je preventief een groot verschil kan maken in de strijd tegen kanker. Van pancreaspatiënten horen we wel eens: ‘Waar is de bel om alarm mee te slaan?’. Die bel willen we hen met ons event aanreiken. Opdat ze gehoord worden." 

"Van pancreaspatiënten horen we wel eens: ‘Waar is de bel om alarm mee te slaan?’. Die bel willen we hen met ons event aanreiken. Opdat ze gehoord worden."