Over de leerstoel
Wijlen Mireille Aerens richtte in 2015 de leerstoel voor Alternatieve Onderzoeksmethoden zonder Proefdieren op om een bredere basis te creëren voor proefdiervrij onderzoek. De leerstoel wil jonge onderzoekers stimuleren tot innovatieve projecten om proefdiervrij onderzoek verder uit te bouwen en succesvol te maken.
Hoewel voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen vandaag nog proefdieren nodig zijn, kan er heel wat dierenleed voorkomen worden. Meerbepaald in domeinen als toxicologisch onderzoek en regulatorische testen. Bovendien is de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen duur (1 tot 2 biljoen euro) en tijdrovend (10 tot 12 jaar). Drastische besparingen in die domeinen zijn mogelijk zonder in te boeten aan veiligheid en innovatie.
De leerstoel maakt deel uit van de faculteit Geneeskunde en Farmacie.
Proefdiervriendelijk onderzoek
Minder dan 60% van gunstige testresultaten bij proefdieren (meestal muizen en ratten) zijn relevant voor de mens. Dat roept ethische vragen op en maakt alternatieve methoden zeer nodig. De leidraad bij proefdiervriendelijk onderzoek is het 3V-concept: Vervanging, Vermindering, Verfijning.
- Vervanging: in eerste instantie probeert men proefdiervrij te werken met behoud van dezelfde of een betere veiligheid voor de mens.
- Vermindering: als men toch proefdieren gebruikt, moet dit gebeuren met zo weinig mogelijk dieren.
- Verfijning: het onderzoek moet onder strikt humane condities gebeuren met volle respect voor de bestaande wetgeving.
Onderzoeksprojecten
De onderzoeksprojecten binnen de leerstoel worden uitgevoerd door de onderzoeksgroep IVTD - In Vitro Toxicologie en Dermato-Cosmetologie. Dit team wil de menselijke gezondheid en veiligheid verbeteren.
2016-2019
In een eerste fase (2016-2019) ontwikkelde de leerstoel nieuwe driedimensionele kweekmethoden van menselijke stamcellen. Die kunnen we gebruiken om mogelijke toxische effecten van nieuwe geneesmiddelen op te sporen. IVTD werkt hiervoor samen met het Brussels Photonics Team (B-PHOT) van de VUB. Twee jonge onderzoekers (Alessandra Natale en Joost Boeckmans) konden via de leerstoel binnen IVTD succesvol een doctoraat afleggen. Nu kunnen ze het belang van alternatieve methoden verder uitdragen.
2020-2023
Ook in de tweede fase (2020-2023) kan IVTD twee jonge onderzoekers aanstellen via de leerstoel. Anouck Thienpont startte een onderzoek naar een innovatieve proefdiervrije strategie voor de bepaling van genotoxiciteit (een voorloper van kanker) bij langetermijngebruik van geneesmiddelen. De kandidatuurstelling voor een tweede jonge onderzoeker loopt. Die zal een proefdiervrije methode ontwikkelen voor nieuwe geneesmiddelen tegen NASH, soms de “leverziekte van de toekomst” genoemd.
Leerstoelhouders
Huidige leerstoelhouder: em. prof. dr. Vera Rogiers
Vera behaalde na haar opleiding als apotheker aan de Universiteit Gent een doctoraat in de farmaceutische wetenschappen aan de VUB. Ook behaalde ze een bijkomende master in de toegepaste toxicologie aan de Universiteit van Guildford, VK.
Over de jaren heen ontwikkelde Vera aan de VUB een sterke researchploeg die zich toelegt op de ontwikkeling van proefdiervriendelijke in vitro methodologie. Als academische toxicologische ploeg is deze uniek in België. Samen met haar team behaalde Vera verschillende internationale prijzen. Nu is ze actief binnen IVTD als emeritus professor. Naast de Leerstoel Mireille Aerens leidt ze aan de VUB ook het Innovation Centre-3Rs (IC-3Rs).
Toekomstige leerstoelhouder: prof. dr. Tamara Vanhaecke
Tamara behaalde haar diploma bio-ingenieur in de cel- en genbiotechnologie aan de VUB. Na het behalen van haar doctoraat in de farmaceutische wetenschappen onder het promotorschap van prof. dr. Vera Rogiers verkreeg ze in 2000 een FWO postdoctoraal mandaat om haar wetenschappelijke werk verder te zetten.
Sindsdien functioneerde Tamara ook als werkleidster van IVTD en begeleidde ze verschillende (doctoraats)onderzoeksprojecten in het domein van de experimentele in vitro toxicologie. Sinds oktober 2017 is ze voltijds gewoon hoogleraar en volgde ze Vera Rogiers op als voorzitter van IVTD. Tamara zet het onderzoek naar de ontwikkeling van proefdiervrije methoden met veel enthousiasme verder.
Wie was Mireille Aerens?
Mireille Aerens was een sprankelende persoonlijkheid met een warm hart, niet alleen voor mensen, maar ook zeer uitgesproken voor dieren. Daarom besloot ze in 2009 een deel van haar vermogen te schenken aan de VUB voor de oprichting van een leerstoel naar het sparen van proefdieren bij wetenschappelijk onderzoek. Deze leerstoel kreeg definitief vorm in 2015 met als leerstoelhouder prof. dr. Vera Rogiers (onderzoeksgroep IVTD - In Vitro Toxicologie en Dermato-Cosmetologie).
Mireille verliet ons spijtig genoeg op 30 maart 2020 op 86-jarige leeftijd. We verloren een zeer lieve en trouwe vriendin, maar haar levenswerk wordt verdergezet dankzij een legaat aan de VUB.
Nieuws
- VUB verliest haar meest gemotiveerde mecenas aan het coronavirus COVID-19
- Europees verbod op dierproeven bedreigt innovatie
- Stamcellen worden ingeschakeld in de strijd tegen proefdieren
- Inzicht in communicatie tussen cellen in labocultuur is alweer een stap dichter naar het terugdringen van het gebruik van proefdieren
Ontdek al onze actieve leerstoelen
Details over deze academische leerstoel
Faculteit: Faculteit Geneeskunde en Farmacie
Type leerstoel: Innovatie
Opgericht in: 2015