De Vrije Universiteit Brussel schakelt een versnelling hoger in de aanpak van ongewenst seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen studenten. Met haar nieuw beleid ‘Grenswijs’ voor het studentenleven, wil ze gewenst gedrag bevorderen en grensoverschrijdend gedrag voorkomen door studenten de nodige handvatten aan te reiken om op een veilige manier met seksualiteit om te gaan. Het vlaggensysteem van het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid Sensoa is daarbij de leidraad.
Vandaag vindt de jaarlijkse Kick-off plaats op de VUB-campus in Etterbeek. Tijdens die feestelijke aftrap van het nieuwe academiejaar tonen ondersteunende diensten, studentenverenigingen en verschillende Brusselse organisaties via infostanden wat ze studenten te bieden hebben. Ook het VUB-meldpunt is aanwezig met een infostand. Zij delen informatie en gadgets uit met als slogan “No Way. Hier trekken wij de grens”, om studenten bewust te maken rond grensoverschrijdend gedrag.
Een voorproefje van de sensibiliseringscampagne die midden oktober start via de interne communicatiekanalen van de universiteit. Tijdens minicampagnes doorheen het academiejaar zetten ze preventief in op actuele thema’s als “Angel shots”, “Ask for Angela”, veilig thuis geraken en spiking en drugs. Ook op de feestlocaties van de campussen richten ze cool down-zones in en schakelen ze stewards – dit zijn vrijwillige studenten – in waarbij studenten met vragen en in nood terecht kunnen voor eerste hulp en ondersteuning.
Wat grensoverschrijdend gedrag is, is heel persoonlijk. De ene persoon kan een bepaalde handeling of gedrag als grensoverschrijdend of ongewenst ervaren terwijl dat voor de andere niet zo is. Om die individuele grijze zone scherp te krijgen en in te kunnen schatten waar ieders grens ligt, is een aftoetsing van die grenzen belangrijk. De VUB beoogt een algemene cultuurverandering door een omgeving te creëren waarin thema’s als seksualiteit, grenzen stellen en toestemming vragen gangbaar en bespreekbaar zijn.
“We moeten onze studenten de ruimte en kansen geven om met grenzen van intimiteit, lichamelijkheid en relaties te leren omgaan, als onderdeel van de ontwikkelingsfase die ze als jongvolwassene doormaken.” zegt VUB-rector Jan Danckaert. ”Maar wat in élk intiem, seksueel contact tussen studenten absoluut aanwezig moet zijn is consent: er moet, verbaal of non-verbaal, expliciete wederzijdse instemming zijn voor intieme of seksuele handelingen. Consent gaat over de aanwezigheid van een ja, en niet zozeer over de afwezigheid van een neen.”
Iedereen verantwoordelijk
‘Grenswijs’ is onderdeel van het nieuwe, bredere VUB-beleidsplan rond grensoverschrijdend gedrag, You Are Not Alone (YANA). YANA heeft als doel om maximaal in te zetten op preventie en, als grensoverschrijdend gedrag zich voordoet, op een betere begeleiding van melders, zodat zij zich niet alleen voelen. De laatste zes maanden realiseerde de universiteit al een paar acties uit YANA, waaronder het verbeteren van de werking van haar eigen meldpunt, het herbekijken van de tuchtprocedures, heldere communicatie en ook het uitwerken van het nieuwe beleid ‘Grenswijs’ voor studentikoze activiteiten.
Dit is nog niet voldoende. Daarom wil de universiteit dit academiejaar nieuwe actiepunten uit YANA realiseren. By-standertrainingen voor leidinggevenden, personeelsleden en studenten, moeten ervoor zorgen dat mensen signalen van grensoverschrijdend gedrag leren oppikken en er gepast op reageren. Via communicatiecampagnes over wat grensoverschrijdend gedrag is, wat de impact ervan is en hoe ze dit kunnen aankaarten als ze er mee geconfronteerd worden, creëert de universiteit een gemeenschap die geïnformeerd en gesensibiliseerd is. En samen met haar dienstverleners werkt ze aan een op elkaar aansluitend en verwelkomend beleid zodat eenieder die met grensoverschrijdend gedrag geconfronteerd wordt, één vertrouwenspersoon krijgt toegewezen om hen te begeleiden en te ondersteunen doorheen het hele traject. Op die manier wil de VUB van haar campus een veilige plek maken voor iedereen die er werkt en studeert.
De VUB gaat het Sensoa vlaggensysteem in haar werking integreren. Dat is een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag op casusniveau in te schatten, er vervolgens gepast op te reageren en dergelijk gedrag in de toekomst in te perken. Medewerkers, bestuurders en vertrouwenspersonen van studentenverenigingen zullen het gebruiken als leidraad in de beleidsmatige aanpak van ongewenst seksueel grensoverschrijdend gedrag onder studenten.
Nieuw doopkader
Om verantwoordelijkheid op te nemen, moet elke studentenvereniging kunnen terugvallen op een afsprakenkader dat duidelijk aangeeft wat kan en wat niet kan op het vlak van relaties en seksualiteit binnen de vereniging. De afspraken worden ingebed in de VUB-Codex Studentenleven. Ze gelden voor alle (nieuwe) leden, maar ook voor niet-leden die deelnemen aan activiteiten of events van de vereniging. Over die regels valt niet te discussiëren. Zo worden bijvoorbeeld aanrakingen die als denigrerend worden ervaren niet getolereerd.
De laatste jaren staat het folkloristische gedeelte van het studentenverenigingsleven zowel intern als extern onder druk door enkele betreurenswaardige gebeurtenissen. Om die reden ontwikkelden verschillende partijen binnen de VUB, vertrekkende van al bestaande algemene regels uit de VUB-Codex studentenleven én de regels van het Vlaamse doopkader die de VUB mee ondertekend heeft, samen een nieuw VUB-doopkader met duidelijke afspraken rond dopen en initiatierituelen. Het nieuwe doopkader heeft tot doel alle vormen van ongewenst gedrag tijdens schachtenactiviteiten te voorkomen en een veilige omgeving voor alle deelnemers te creëren zonder afbreuk te doen aan de folkloristische tradities.
"Een studentenvereniging kan een sterk sociaal steunsysteem zijn voor studenten. Dat gevoel van sociale verbondenheid is een belangrijke factor in het welzijn van studenten; ze putten er veerkracht uit” zegt Sofie De Smet, afdelingshoofd Studentenzaken aan de VUB. “Maar een andere randvoorwaarde van dat goed voelen is dan natuurlijk ook dat ze onbezorgd en veilig aan doopactiviteiten kunnen deelnemen, mochten studenten dat wensen. Het nieuwe VUB-doopkader zet daar maximaal op in."