Een opiniestuk van rector Caroline Pauwels, verscheen eerder in De Morgen.
Zelf ben ik in mijn loopbaan grotendeels bespaard gebleven van seksisme. Eén keer vond een oudere prof het nodig om zijn hand op mijn been te leggen, maar die kon ik snel duidelijk maken dat ik daar niet van gediend was. Met een gezonde dosis assertiviteit, maar vooral geluk, ben ik er zo vanaf gekomen.
Femme de la rue
Dit was een dertigtal lentes geleden. De ‘Wij overdrijven niet’-campagne waarin vrouwen getuigen over seksisme en handtastelijkheden illustreert dat seksisme vandaag nog levend en wel is. Herinner u ook de documentaire La Femme de la rue over het seksisme waar vrouwen mee geconfronteerd worden wanneer ze gewoonweg op straat lopen. Wat de vrouw in de documentaire meemaakt, is zeer herkenbaar voor mij, mijn dochter en vele vrouwen rondom mij. De seksistische uitspraken van Donald Trump wijzen erop dat de tijden misschien toch niet zo sterk veranderd zijn als we soms graag willen geloven. Ook de ‘nieuwe’ sociale media zijn als het op man- en vrouwbeelden aankomt vaak een teletijdmachine naar de oertijd.
Stereotype denkbeelden en ongelijkheid
Seksistisch gedrag is de uiting van een dieperliggende overtuiging, zoals de angst om op vrijdag de dertiende het vliegtuig te nemen een uiting vormt van een dieperliggend bijgeloof. Seksisme als overtuiging is een geheel aan stereotype denkbeelden over vrouwen en mannen. Het tweede ingrediënt van seksisme als overtuiging is ongelijkheid tussen vrouwen en mannen, en concreter de ondergeschiktheid en minderwaardigheid van vrouwen. Seksisme ligt dan ook aan de grondslag van het niet ernstig nemen van geweld op vrouwen en van verkrachtingen, en van heel wat vormen van discriminatie. Bijvoorbeeld discriminatie op het werk als gevolg van het feit dat velen nog steeds vinden dat leidinggeven beter bij mannen past dan bij vrouwen. Of de ongelijke weddes voor mannen en vrouwen. Idem met wetenschappelijke en artistieke creativiteit. De enige vrouw die in beeld kwam tijdens de recente uitreiking van de Nobelprijzen was Patti Smith. Ze kwam de prijs ophalen voor een mannelijke collega; ze zou hem net zo goed zelf verdienen. Zo zijn bijvoorbeeld straatnamen nog altijd vooral een eerbetoon aan de mannelijke helden, terwijl er net zo goed vrouwen zijn die met een straatnaam kunnen worden geëerd.
Ondanks de gevolgen blijft seksisme moeilijk te bestrijden
Ondanks de verstrekkende gevolgen van seksisme blijft het ding hardnekkig en moeilijk te bestrijden. Een belangrijke reden waarom dat zo moeilijk is, ligt in het feit dat je al snel het verwijt krijgt een pretbederver te zijn. Natuurlijk moet flirten nog kunnen. Maar dat mag de deur niet openzetten voor ongewenst en denigrerend gedrag. Natuurlijk mogen vrouwen vrouwelijk zijn. Maar het mag niet leiden tot het reduceren van vrouwen tot ondergeschikte wezens seksueel en anders ten dienste van mannen. Zoals Naomi Wolf het treffend verwoordde: “The enemy is not lipstick, but guilt itself; we deserve lipstick, if we want it, AND free speech; we deserve to be sexual AND serious – or whatever we please. We are entitled to wear cowboy boots to our own revolution.”
Om seksisme als overtuiging te bannen is er meer nodig dan een wet
Oproep
Sinds 2014 is in België de wet ter bestrijding van seksisme in de openbare ruimte in werking. De wet veroordeelt elke uitspraak of handeling in de openbare ruimte die duidelijk bedoeld is om één of meerdere specifieke personen te vernederen omwille van hun geslacht, met een ernstige aantasting van de waardigheid van die persoon tot gevolg. Om het seksisme als overtuiging te bannen is er echter meer nodig dan een wet. Hoe seksisme als machtsmechanisme werkt moet onderzocht en onderricht worden aan onze universiteiten, aan elke generatie opnieuw. We moeten met z’n allen overtuigd geraken van het feit dat iedereen beter af is in een wereld zonder seksisme. Feministen weten dat dit een niet aflatend debat vergt. Elkaar (man en vrouw) erop wijzen dat bepaald gedrag een uiting kan zijn van seksisme. En aanklagen waar gesprek niet werkt. Vooral ook tonen hoe het anders kan. Dit is een rechtstreekse oproep aan de studentenverenigingen aan mijn universiteit, en alle andere. Maar evenzeer aan bedrijfsleiders, politici, journalisten en (knipoog) de comités die over de Nobelprijzen beslissen.
"It is absolutely men’s responsibility to fight sexism too.” zei Barak Obama. Inderdaad. De strijd tegen het seksisme is geen strijd van vrouwen tegen mannen, maar van mannen en vrouwen voor vrijheid en gelijkheid.