Het is oorverdovend stil op de anders zo luide migratie-agenda. Dat is logisch, denken sommigen misschien, het is over zoveel anders stil. Maar ondertussen vliegen de meningen in het rond over hoe de pandemie een opportuniteit kan zijn om het klimaatdebat aan te zwengelen, om een eerlijke fiscaliteit te creëren, om het onderwijs te hervormen, om het mobiliteitsbeleid eens een goede lik nieuwe verf te geven. Maar over migratie blijft het stil.
Dit opiniestuk verscheen eerder op standaard.be (+). Auteur: Ilke Adam, hoofddocente politieke wetenschappen aan de VUB.
Het is niet zover zoeken om de oorzaak te vinden. In de pandemie kon menig politicus zijn natte droom waarmaken. Muren bouwen, hoogstaande technologische grenscontroles, steeds restrictievere migratiewetten, Libische kustwachten betalen, rechten van asielzoekers uithollen ... politici konden eerder niet waarmaken wat in de coronacrisis plotseling wel kon. De pandemie slaagde erin grenzen te doen sluiten en de toegang tot asiel te ontzeggen. Het lijkt dan ook niet het moment te zijn om na te denken over een nieuw migratiebeleid waar al zoveel over nagedacht werd, en waarmee Europa van crisis naar crisis struikelde. Voor de believers van een gesloten wereld is het migratievraagstuk, als we cynisch mogen zijn, 'opgelost'. Niemand komt nog naar Europa, iedereen blijft in zijn kot. Juist daarom, denk ik dan, is het, in deze zeldzame luwte, een uitgelezen moment om na te denken over een nieuw en beter migratiebeleid.
Moordende routes
Na corona zullen mensen nog steeds migreren en vluchten. Migratie bestaat sinds mensenheugenis en zal altijd blijven bestaan. Mensen zullen nog steeds op zoek gaan naar een beter leven elders, ze zullen blijven vluchten voor geweld, willen elders gaan studeren of familieleden vervoegen. Een beleid over migratie, zoals experten weten, heeft nauwelijks impact op het volume (het aantal mensen dat migreren) maar wel op de richting die migratie uitgaat, de vorm die het aanneemt en de timing ervan. Gesloten grenzen hebben, behalve in de radicale tijdelijke versie van vandaag, niet echt geleid tot minder migratie, maar tot meer illegale migratie en meer, duurdere en gevaarlijkere mensensmokkel.
Meer opening voor legale migratie laat toe om de crapuleuze samenwerking met duistere kustwachten en en dictators op te schorten.
De wereld tijdens en na corona zal toch voor even een meer aseptische wereld zijn, en dit zal impact hebben op grenscontroles. We gaan tijden van bio-securitair migratiebeheer tegemoet. In dergelijke tijden, maar ook daarbuiten, is het toch goed om te weten wie een land binnenkomt en buitengaat. Daarom, maar niet alleen daarom, is het openen van meer legale migratiekanalen een absolute noodzaak. Om de noodzakelijke gezondheidschecks te kunnen uitvoeren en omdat mensen sowieso zullen blijven migreren. Meer opening voor legale migratie vanwege economische en humanitaire motieven laat toe om de torenhoge dodentol in de Middellandse Zee te doen dalen, om de crapuleuze samenwerking met duistere kustwachten en dictators op te schorten, om meer kennis te verwerven over wie je land binnenkomt, om de arbeidsmarkt beter te reguleren, om een beter geïnformeerd gezondheidsbeleid te voeren.
De grenzen meer openen laat meer controle toe, niet minder. Of willen we weer terugkeren naar hoe het was? Mensen komen toch, maar dan illegaal, via moordende routes of door in het land te blijven na het verlopen van hun toeristenvisum. Gefundeerde inschattingen over hoe migratie eruit zal zien tijdens het lange coronatijdperk voorspellen minder visatoekenningen, nog meer checks en controle, en dus nog duurdere en gevaarlijkere smokkelroutes. Is het dan niet beter om meer legale migratiekanalen te openen, om onder andere de gezondheidschecks toe te laten, de kennis van wie binnenkomt te verbeteren en de dodentol te minderen?
De EU en de lidstaten kunnen een echt economisch migratiebeleid op poten zetten, niet louter voor de hooggeschoolden maar voor allerlei geschoolde en ongeschoolde jobs.
Essentiële beroepen
Deze crisis heeft duidelijk gemaakt hoe migranten bijdragen tot onze samenlevingen en hoe nodig ze zijn. Migranten zijn ruim vertegenwoordigd in veel essentiële beroepen: in de zorg, de distributiesector, transport … Zonder hen zouden onze ziekenhuizen en rusthuizen niet draaien en onze supermarkten niet bevoorraad zijn. En vele landen schreeuwen om seizoenarbeiders, nu de oogst riskeert te verrotten. De vergrijzing zal de nood aan extra werkkrachten alleen maar doen toenemen.
Waarop wachten de EU en de lidstaten nog om meer legale migratiekanalen te creëren? Voor vluchtelingen kan men massaal investeren in hervestiging, of in een echt beleid omtrent humanitaire visa. Daarnaast kunnen de EU en de lidstaten een echt economisch migratiebeleid op poten zetten, niet louter voor de hooggeschoolden maar voor allerlei geschoolde en ongeschoolde jobs. Een opener migratiebeleid verhoogt de mogelijkheid tot controle, het vermindert die niet. En het laat toe een Europa te creëren waarvoor je je niet hoeft te schamen, in tijden waarin schieten aan de grens, terugduwen van asielzoekers in het hol van de leeuw en mensen laten verdrinken op zee Europese migratiepraktijken zijn geworden. In tijden waar iedereen in zijn kot zit binnen hermetisch gesloten grenzen is het de hoogste tijd om hierover na te denken.