Het sportveld op campus Etterbeek ligt er keurig bij. Toch wordt hier op pi-dag vooral aan hersengymnastiek gedaan. Teams met bollebozen uit het vijfde en zesde jaar secundair onderwijs uit heel Vlaanderen nemen deel aan de grote finale van Wiskunnend Wiske. Zowel alliteratie als concept komen uit de koker van prof. Ingrid Daubechies, een van onze beroemdste alumni. Daubechies bouwde een indrukwekkende internationale carrière uit en is de grondlegger van de JPEG2000 standaard, een mathematische manier om grote hoeveelheden data compact te bundelen zonder veel kwaliteitsverlies. Ze hielp daarnaast de Amerikaanse inlichtingendienst FBI om hun gigantische digitale databank met vingerafdrukken veel sneller te doorpluizen. Deze VUB-alumna doceerde aan de gerenommeerde Princeton University en is momenteel hoogleraar aan de Duke University in North Carolina. Toch keert ze zo goed als elk jaar terug naar België en de VUB, voor wat altijd een beetje haar wedstrijd zal blijven.
Hoe kwam u op het idee een wiskundewedstrijd in het leven te roepen?
“Nergens zullen mensen graag toegeven dat ze niet kunnen lezen of schrijven. Maar zeggen dat je niks van wiskunde snapt, is helemaal oké - het staat zelfs cool op een feestje. Dat is jammer, vooral omdat wiskunde alsmaar belangrijker wordt. Terwijl het ons steeds minder lijkt te boeien. Daar wilde ik iets aan veranderen.”
Snappen we niks van wiskunde omdat we het niet leuk vinden? Of is het omgekeerd?
“Het accent ligt in lessen te vaak op saaie wiskundige procedures. Vergelijk het met een muziekinstrument leren bespelen. Ook daar moet je uren voor oefenen, maar de microbe krijg je pas te pakken door creatief bezig te zijn met die kennis: door te componeren en plezier te maken. Wiskunde heeft ook zo’n frivool aspect, maar het komt te weinig aan bod. De opgaven van Wiskunnend Wiske mikken net op dat speelse kantje.”
“Leren hoe je een instrument speelt is niet hetzelfde als zelf muziek maken. Dat laatste is veel leuker. Met wiskunde is het net zo. Dat wil ik met Wiskunnend Wiske teweegbrengen.”
“Schaam u, Princeton”
DE WEDSTRIJD VOND VOOR HET EERST PLAATS IN 2011. WAT IS U TOT NU TOE HET MEEST BIJGEBLEVEN?
“Een van de mooiste verhalen kwam van een lerares die vertelde hoe leerlingen hun zelfvertrouwen herwonnen door Wiskunnend Wiske. Vooral inzicht en het vermogen om samen te werken, tellen. Elke redenering die je dichter bij de oplossing brengt, is een goede redenering. Sommigen ontdekken dankzij de wedstrijd dat ze dat wél kunnen, terwijl ze misschien minder goed zijn in louter reproduceren. Wie goed is maar niet per se snel kan hier ook scoren.”
U WAS ZELF DE ALLEREERSTE VROUWELIJKE GEWOON HOOGLERAAR WISKUNDE AAN PRINCETON. VANDAAG DEELDE IK EEN TREINCOUPÉ MET EEN DEELNEMEND TEAM. HET GOEDE NIEUWS: HET LEKEN ME NIET BEPAALD MUURBLOEMPJES. MINDER GOED NIEUWS: HET WAREN ALLEMAAL JONGENS.
“Aan Princeton wilden ze aanvankelijk veel ‘tamtam’ maken rond mijn benoeming. Tot ik hen zei dat ze zich eigenlijk moesten schamen dat het zo lang had geduurd vooraleer een vrouw zover was geraakt (lacht). Dat wiskunde als een voornamelijk mannelijke aangelegenheid wordt aangezien is doodjammer. Vandaar ook Wiske als symbool. Ik ben zelf met het idee naar Studio Vandersteen gestapt, eigenlijk lenen ze de stripfiguurtjes nooit uit. Voor dit goede doel wilden ze een uitzondering maken.”
WISKUNDE WORDT INDERDAAD ALOMTEGENWOORDIG. WE WORDEN OM DE OREN GESLAGEN MET DISCUSSIES OVER ALGORITMES, BIJVOORBEELD ALS HET OVER SOCIALE MEDIA GAAT. WE ZIJN ER ZELFS EEN BEETJE BANG VAN.
“Iedereen die ooit al een recept heeft gevolgd uit een kookboek, werkte al met een algoritme. Meer is het echt niet: een lijstje instructies of een berekening. Tegenwoordig worden algoritmes inderdaad gebruikt voor onder andere data-analyses van ons online gedrag. Dat kan beklemmend aanvoelen, zeker. Maar mensen die misbruik maken van informatie hebben altijd al bestaan. En er zijn zoveel goede toepassingen die voortvloeien uit die nieuwe dingen. Laten we ons dus wapenen tegen die paar schaduwkanten en rationeel met veranderingen omgaan. Angst is een slechte raadgever.”
Lees verder onder de afbeelding.
Van gebouw T tot keramiek
ANGST IS HET FAVORIETE INSTRUMENT VAN POPULISTEN. DIE HEBBEN HET NU ZELFS VOOR HET ZEGGEN WAAR U WOONT, IN DE VS. UW ALMA MATER NEEMT UITDRUKKELIJK POSITIE IN HET DEBAT OVER MENSENRECHTEN, KLIMAAT EN GLOBALISERING. WAT VINDT U DAARVAN?
“Ik vind dat fantastisch. Telkens als Henri arriveert, neem ik ‘m dan ook gretig door om over al die standpunten en initiatieven te lezen! We moeten zeker in deze tijd opkomen voor onze waarden. De VUB is tenslotte toch de plek waar je leert niet zomaar met de waan van de dag mee te drijven maar voor jezelf te denken, dingen in vraag te stellen. En dat altijd op een redelijke, onderbouwde manier - als dam tegen de impulsiviteit van emotionele reacties. Daarom blijf ik de slogan ‘redelijk eigenzinnig’ zo geslaagd vinden.”
“(helemaal op dreef) Ik bewonder de zelfbewuste stijl die de vorige rector, Paul De Knop, de VUB verleende. Ik zie dat die lijn wordt doorgetrokken en dat is nodig. Ik weet dat de VUB veel uitdagingen torst, maar je hebt bij uitstek in een moeilijke context mensen nodig die enthousiast het voortouw nemen - in alle geledingen, tot in de kleinste vakgroep of het kleinste team. De cultuur moet er één zijn van moed vatten, niet van moed verliezen. Dat doe je door op elk vlak en op elke schaal met elkaar samen te werken. Anders verval je in fatalisme en defaitisme. Dat mag de VUB niet overkomen.”
ELK JAAR KUIERT U OP DE CAMPUS ROND VOOR DE FINALE VAN WISKUNNEND WISKE. ROEPT DAT DAN OOK HERINNERINGEN OP AAN UW EIGEN STUDENTENTIJD?
“Deze campus stond nog in de steigers toen ik mijn doctoraat deed. Ik zat toen in een van de eerste groepen die mocht verhuizen van de Solbos naar gebouw G. Ik herinner me ook nog gebouw T - dat stond voor Transitorium. Het was dus letterlijk bedoeld als een tijdelijk gebouw. Toch heb ik het hier nog lang zien staan (lacht).”
WAT DEED U ZELF ALS STUDENT WANNEER U ZICH NIET OVER WISKUNDIGE PROBLEMEN BOOG?
“Wij trokken veel naar het stadscentrum. We pikten een film mee of sprongen een café binnen. Toen al was het prettig slenteren door Brussel. Toch vind ik dat de stad er veel op vooruitgegaan is. Meer parkjes, meer kunst, meer kleur: het is veel leefbaarder geworden. Ik kwam toen ook veel over de vloer in het toenmalige Hoekhuis hier op de Pleinlaan. Daar raapte ik een hobby op: keramiek. Als ik terug wat meer tijd vind, pik ik die hobby zeker terug op. Het is ook bewerkingen uitvoeren op materie, maar dan vooral met de handen.”
Meer weten over Wiskunde? Wiskunde studeren? Internationale wiskundigen ontmoeten? Dan moet je aan de Vrije Universiteit Brussel zijn! Bekijk hier ons aanbod voor studiekiezers en een breed publiek.