Nieuwsmedia in onrustige wateren in Vlaanderen en Wallonië
Vandaag publiceert het Reuters Institute for the Study of Journalism aan de University of Oxford het Digital News Report 2020 (DNR), haar jaarlijks surveyrapport over de evoluties in het nieuwsgebruik in 40 landen. Voor de vijfde keer op rij werden ook nieuwsgebruikers in België bevraagd.
Ook dit jaar doken prof. dr. Ike Picone en drs. Ruben Vandenplas van VUB onderzoeksgroep imec-SMIT – de Belgische partner in het DNR – in de data voor Vlaanderen en Wallonië. Zij zetten alvast de meest opvallende bevindingen even voor jullie op een rij.
- De digitale toegang tot het nieuws consolideert zich in België. Het gebruik van print neemt verder af, maar ook televisie is sinds 2016 met meer dan 10 procentpunten gedaald.
- Voor 45% van de Vlaamse nieuwsgebruikers zijn online media (incl. sociale media) hun belangrijkste nieuwsbron. Bij toegang tot online nieuwsgebruik doet slechts zo'n 30% dit voornamelijk rechtstreeks via een nieuwssite of app, 70% via een 'zijdeur' zoals nieuwsbrieven of sociale media.
- 37% van de Vlaamse nieuwsgebruikers tussen 18 en 24 jaar zegt dat sociale media hun belangrijkste toegang tot online nieuws zijn, tegenover slechts 10% rechtstreeks via een site of app. Ondanks de groei van andere sociale media is Facebook nog steeds koning wat betreft de toegang tot het nieuws, ook onder jongeren.
- De daling van het vertrouwen in het nieuws in het algemeen van de afgelopen jaren wordt verder bevestigd. De grote kloof tussen Vlaamse (51%) en Waalse (36%) nieuwsgebruikers blijft opvallend.
- Burgers zijn het meest bezorgd over misleidende informatie door binnenlandse politici. De bezorgdheid over journalisten die vals nieuws verspreiden, is opmerkelijk hoger in Wallonië.
- Meer dan de helft van de Vlaamse nieuwsgebruikers geeft er de voorkeur aan dat politieke advertenties worden verboden op televisie, in sociale media en op zoekmachines en dat sociale media politieke advertenties met onjuiste beweringen blokkeren.
- Het vertrouwen in de VRT-merken blijft de laatste jaren hoog, ook bij nieuwsgebruikers met een eerder rechtse politieke oriëntatie, en vooral bij nieuwsgebruikers met een eerder linkse politiek oriëntatie.
- De afgelopen vijf jaar is het aantal mensen dat betaalt voor online nieuws in Vlaanderen niet gegroeid en blijft het op 12% - in Wallonië 11%. In Vlaanderen doet een belangrijk deel van de betalers van online nieuws dat via een ander abonnement of via een andere betalende persoon.
Wat Picone en Vandenplas opvalt is hoe belangrijk sociale media zijn geworden als nieuwsbron bij jongeren tussen de 18 en de 24 jaar. “Voor vele jongeren zijn sociale media de voornaamste toegangsbron tot online nieuws geworden. Opvallend is ook dat ondanks de het stijgend gebruik van platformen zoals WhatsApp en YouTube, Facebook bij deze groep nog steeds het meest gebruikt wordt, en al zeker om nieuws te raadplegen”, geeft Ike Picone mee. “Dat hoeft op zich geen probleem te vormen, maar het is wel net op die platformen dat de kans om op desinformatie te stoten groot is.”
Deze jaarlijkse survey beslaat ondertussen 40 landen verspreid over de hele wereld. Voor België werden 2010 respondenten bevraagd in januari 2020, 980 voor Vlaanderen, 809 voor Wallonië en 221 voor Brussel.
De internationale studie is terug te vinden op www.digitalnewsreport.org.
De inzichten voor Vlaanderen en Wallonië zijn terug te vinden in de Policy Brief van imec-SMIT.
Bijkomende resultaten goten de onderzoekers in een Facts&Figures rapport te raadplegen op de website van het Kenniscentrum Cultuur- en Mediaparticipatie.