Eenhoorn

Systemen behept met kunstmatige intelligentie hebben duidelijk minder problemen om in de mysterieuze wereld van de eenhoorn door te dringen. Technologie-ondernemer Elon Musk en zijn onderzoeksgroep OpenAI zijn erin geslaagd om hun artificiële intelligentiesysteem GPT-2 een fictief nieuwsverhaal te laten schrijven over de ontdekking van eenhoorns in het Andesgebergte. In vlekkeloos Engels. Het systeem had niet meer dan een paar zinnen nodig als voorzet om het artikel te vervolledigen.
 

Wie weet, misschien is ook deze column geschreven door een systeem. In (hopelijk) vlekkeloos Nederlands. Dat een systeem creatief en scheppend met tekst aan de slag kan, doet ons misschien huiveren, maar nog veel verontrustender is dat Elon Musk weigert om zijn technologische doorbraak met andere onderzoekers te delen. Te gevaarlijk, vindt hij. Zijn OpenAI blijft closed. Een keuze die ingaat tegen de wetenschappelijke praktijk - zeker ook in het domein van de artificiële intelligentie - om onderzoeksresultaten te delen.

Dan stelt onze eigen pionier Luc Steels me toch veel meer gerust. Steels startte in 1983 al met een AI Lab op de VUB-campus, het eerste van het Europese vasteland. In deze krant noemde Steels de angst van Musk ‘je reinste onzin als je een beetje besef hebt van wat de technologie vandaag kan. Dat soort nervositeit vloeit vooral voort uit een overschatting van AI.’
 

Dat artificiële intelligentie hand in hand kan gaan met eenhoorns en andere fictie zal Luc Steels niet ontkennen. Hij heeft immers de muziek van de opera Fausto geschreven, een eigentijdse versie van de eeuwenoude Faust-sage met Mephisto die gevangen zit in de cloud. Fausto werd eerder deze maand opgevoerd in de Muntschouwburg, als afsluiter van de voorstelling van het boek Homo Roboticus. Dat project gaat over robotica, artificiële intelligentie en hun relatie met de mens. En vooral: het toont aan dat Elon Musk het bij het verkeerde eind heeft.
 

Voor Homo Roboticus hebben ruim vijftig professoren en onderzoekers de technologische omwenteling vanuit hun eigen discipline bekeken. En dat is nu net de kern: technologische ontwikkelingen kunnen nooit op een eiland plaatsvinden.

De potentiële kracht van AI en robotica is gigantisch en daarom zijn er tegenkrachten nodig om de technologie in goede banen te leiden, om ervoor te zorgen dat ze zich niet tegen ons keert, of zelfs dood en vernieling zaait, maar dat ze net het leven aangenamer, langer en rijker maakt. Voor Homo Roboticus is dus heel bewust gekozen voor een interdisciplinaire aanpak vanuit de denkgroep POINcaré - naar de Franse wiskundige en wetenschapsfilosoof Henri Poincaré.
 

Bij de ontwikkeling van robots en AI-systemen moeten humanistische basiswaarden als de menselijke integriteit en maatschappelijke vooruitgang centraal staan. Daarom is het belangrijk dat er juristen, sociologen en filosofen bij betrokken zijn. Wat met onze privacy? Dreigt massaal jobverlies? Wat met robots op het slagveld? Nieuwe technologieën roepen nieuwe vragen op. Maar dat mag geen reden zijn voor geheimdoenerij en panische angst. En al zeker niet voor de eenhoorn.
 

Trouwens, over eenhoorns gesproken: aan de VUB hebben we er een. De spin-off Collibra, gespecialiseerd in databeheer en meesurfend op de AI-golf, is de eerste zogeheten ‘unicorn’ van Belgische makelij. Dat is een techbedrijf dat met durfkapitaal is gefinancierd en dat meer dan een miljard dollar waard is. Unicorns of eenhoorns zijn zeldzaam, maar ze bestaan.