Katleen Gabriels is doctor in de Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen. Als postdoctoraal onderzoeker is ze verbonden aan de onderzoekcentra ETHU (Centrum voor Ethiek en Humanisme) en CEMECO (Culture, Enmancipation, Media & Society). Haar boek ONLIFE, over hoe de digitale wereld ons leven bepaalt, werd verkozen tot Liberales boek van het jaar 2016. Deze column verscheen eerder in HENRI, het magazine van de VUB.
Cosmos schenkt ook broodnodige aandacht aan vrouwen in de wetenschap. Onder meer de baanbrekende ontdekking van astronome Cecilia Payne (1900-1979) komt aan bod. Payne doctoreerde aan Radcliffe College (nu Harvard University). In haar doctoraal proefschrift Stellar Atmospheres had zij het initieel bij het rechte eind met haar bevinding dat sterren voornamelijk uit waterstof en helium bestaan. Die conclusie druiste echter in tegen het heersende wetenschappelijke paradigma en op aanraden van Henry Norris Russell stelde ze de bevinding alsnog in vraag. Achteraf stelde Russell vast dat Payne gelijk had. Hij erkende haar ontdekking, al wordt die nog al te vaak onterecht aan hem toegeschreven.
Payne werd in het Verenigd Koninkrijk geboren, maar week uit naar de VS, omdat in eigen land geen wetenschappelijke toekomst mogelijk was. Aan de universiteit van Cambridge kon ze wel lessen volgen, maar niet in eigen naam afstuderen. Dat konden vrouwen er pas officieel in 1948. Payne was een wegbereider op de winding road die de universiteit was - en helaas nog vaak is - voor vrouwen. De huidige situatie in Amerika, ooit ‘the land of the free’ voor Payne, stemt inmiddels veel minder hoopvol, met een president die zich laatdunkend uitlaat over wetenschap, vrouwen graag ‘by the pussy’ grijpt en de ignorante Betsy DeVos voordroeg als minister van Onderwijs.
Wat mijn ergernissen aan Trump betreft, biedt de ‘kosmische kalender’ van Cosmos troost. Daarop wordt de 13,8 miljard jaren oude geschiedenis van het universum samengeperst in 365 dagen. Eén dag beslaat bijna 40 miljoen jaren. De kalender start met de Big Bang. Het begin van onze jaartelling valt op 31 december om 23:59:55. De wetenschappelijke methode begint vier seconden later, om 23:59:59. Op de kosmische kalender duurt ons leven onnoemelijk veel korter dan één seconde. De gedachte dat we slechts een momentopname zijn, opgebouwd uit sterrenstof, werkt soms zalvend.
Aboneer je nu en ontvang het magazine HENRI gratis in je bus.