Pers en vrijheid, het lijken twee tegenstrijdige begrippen in de huidige wereldcontext. En toch zijn de termen onlosmakelijk met elkaar verbonden, zoals het hoort. Het is niet gemakkelijk, aangenaam of dankbaar om vandaag journalist te zijn. En toch zijn journalisten net nu noodzakelijker dan ooit. Op Difference Day 2016 zorgden de deelnemers voor scherpe animaties, inspirerende debatten, aangrijpende monologen en spannende verhalen. Onderhoudend, en steeds met de nagel op de kop.
Apotheose was de uitreiking van de eretitels voor de vrijheid van meningsuiting. De honorary awards gingen naar de ondergedoken journaliste en columniste van Charlie Hebdo Zineb El Rhazoui en naar de schrijfster en vurige tegenstandster van de politieke islam Djamila Benhabib.
Difference Day is een initatief van iMinds, de Vrije Universiteit Brussel, de Université Libre de Bruxelles, de Erasmushogeschool Brussel en de Evens Foundation.
De Awards
De allereerste VUB/ULB Difference Day eretitel voor de vrijheid van meningsuiting ging vorig jaar naar de Saudische blogger Raif Badawi. Hij is tot duizend zweepslagen veroordeeld en zit - ondanks hevig internationaal protest - nog altijd in de cel. Dit jaar waren er twee honorary awards. Djamila Benhabib en Zineb El Rhazoui krijgen de onderscheiding omwille van 'hun belangrijke bijdrage aan de bescherming en bevordering van de vrijheid van denken en van meningsuiting in een democratische samenleving die voortdurend in verandering is'. Zineb El Rhazoui die permanent ondergedoken moet leven omwille van haar veiligheid, kon niet aanwezig zijn, maar de Brusselse theatermaker Sam Touzani nam de prijs voor haar in ontvangst en las ook een aangrijpende brief van El Rhazoui voor. De schrijfster van Algerijnse afkomst Djalila Benhabib, die nu in Québec woont, hield een beklijvende toespraak over het gevaar van de politieke islam. Benhabib vertelde geëmotioneerd over Algerije in de jaren negentig en de bloedige terreur van de islamfundamentalisten waarbij toen vele duizenden Algerijnen gedood werden. Maar ze had het vooral over de politieke islam vandaag die een gevaar is voor onze maatschappij, voor onze vrijheden, voor onze beschaving. Meer over de winnaars vindt u hier.
De Spaanse cartoonist KAP won de Press Cartoon Europe Award, hieronder zijn enkele van zijn kunstwerken te zien.
On average, one journalist is killed every five days. This is simply intolerable.
De debatten
Een eerste debat ging vooral over vrouwelijke journalisten in Turkije, een precair gegeven. Een van de voorziene sprekers, Sedef Kabaş - een journaliste in Turkije - kon niet aanwezig zijn. Sedef moest zich namelijk aanmelden voor ondervraging als gevolg van een Tweet. Point proven. Het debat 'Media (un)censored' was al besloten voor het van start ging door deze onvrijwillige argumentum ex absentia. Hoe het ook zij, de overige debattantes gingen verder nog uitvoerig in op de situatie voor vrouwelijke, maar ook mannelijke journalisten in het hedendaagse Turkije. De problemen zijn legio, de oplossingen daarentegen blijven uit.
Censuur
'EU Media, Censorship & Propaganda', ook een boeiend debat. De taken van een journalist, maar ook de moeilijkheden door externe invloeden werden besproken. Zo zijn veel journalisten in Europa niet vrij om aan objectieve verslaggeving te doen. Ze moeten zich verantwoorden aan overheden, aandeelhouders, adverteerders, magnaten, politieke partijen en noem maar op. 'A journalist shouldn't be afraid of the consequences of their job', was de consensus.
Vertalers op de vlucht
Het derde debat, 'World Wide Worries About Free Reporting' bestond uit persoonlijke verhalen van de sprekers, die hun beroep probeerden uit te oefenen in schrijnende gebieden, zoals bijvoorbeeld Rudi Vranckx, die vertalers verloor in zowel Egypte als Syrië. Ofwel moesten de vertalers vluchten, ofwel werden ze opgesloten of in een enkel geval zelfs gedood. Melody Patry stelde dan weer andere problemen aan de kaak, zoals de grote impact van social media op journalisten. World Wide Worries a plenty.
Geloofwaardigheid
'Mainstream media are in a state of crisis, both in credibility and business model.' Het laatste debat ging over massamedia die journalisten beperken in hun zoektocht naar de waarheid, en over het framen van foto's, waar Jimmy Kets wat over te vertellen had. Hij kon geen antwoord geven op de vraag hoe het publiek moet weten of foto's in de juiste context worden gebruikt. Het debat 'Looking for Trouble' kaartte veel problemen aan, maar sluitende oplossingen bleken weer moeilijker te vinden.
Live Magazine
De naam verraadt het al: Live Magazine laat auteurs, journalisten, fotografen en andere artiesten aan het woord. Ze vertellen elk hun verhaal voor de eerste en ook laatste keer. Zo was er 'Kim & the Chocolate Factory', waarbij een journalist en een fotograaf vertellen hoe ze onder het mom van 'Belgische chocolademakers' Noord-Korea binnenslipten. Of In Koli Jean Bofane, die tijdens het Mobutu-regime clandestien politieke strips maakte, printte en verkocht. De verhalen waren indrukwekkend en soms zenuwslopend, de begeleidende live muziek deed er nog een schepje bovenop.