Een bevraging van 54.500 kinderen uit 41 landen door de toonaangevende NGO Save the Children toont nog maar eens aan dat kinderen, zeker deze die leven armoede in gebieden met een groeiend klimaatrisico, het meest te lijden hebben van het opwarmend klimaat. Meer nog: vandaag al wordt een duizelingwekkend grote groep van 774 miljoen kinderen getroffen door zowel armoede als jaarlijks terugkerende klimaatextremen. Zij betalen daarmee de factuur van de opwarming van de planeet. De NGO publiceerde hierover een rapport onder de titel Generation Hope. Er werkten twee VUB-wetenschappers aan mee: de risicoklimaatgebieden in het rapport werden in kaart gebracht door klimaatwetenschapper Wim Thiery en hydroloog Derrick Muheki. In Generation Hope wordt opgeroepen om de middelen eerlijker te verdelen over alle regio’s, en klimaatoplossingen te koppelen aan de problematiek van ongelijkheid.
Het rapport kwam tot stand door enerzijds in kaart te brengen waar in de wereld de meeste armoede heerst en die data te kruisen met klimaatgegevens. Voor het armoedeluik werden de gegevens door Save the Children bij elkaar gezocht. “Wij van onze kant bekeken de klimaatindicatoren”, zegt professor Wim Thiery. “Deels gingen de data daarover terug op mijn studie die vorig jaar in het vakblad Science verscheen. Daarin harmoniseerde ik de berekeningen van verschillende computermodellen, uitgevoerd door een wereldwijd netwerk van klimatologen. Daaruit distilleerde ik de gebieden met de grootste klimaatrisico’s.”
“Om die oefening tot een goed einde te brengen, bekeken we eerst en vooral waar er hoeveel kinderen wonen”, zegt VUB-onderzoeker Derrick Muheki. “Daarop projecteerden we de gebieden waar vandaag klimaatextremen voorkomen. Uit onze denkoefening blijkt dat vier op de vijf kinderen vandaag elk jaar minstens één klimaatextreem meemaken: een uitzonderlijke hittegolf, een overstroming, een natuurbrand, een tropische storm, een periode van extreme droogte of een mislukte oogst.”
In het rapport worden twee belangrijke dimensies van ongelijkheid aangeduid die bepalend zijn voor de schade die wordt geleden. ”De eerste is de leeftijd”, aldus Thiery. “Er leven ongeveer 2,4 miljard kinderen op de wereld. Zij zien emotioneel en fysiek meer af door rampen en moeten langer met het verharde klimaat omgaan, omdat ze nog langer te leven hebben”.
Eerder onderzoek van de VUB in samenwerking met Save the Children (voorgesteld in het rapport Born into the Climate Crisis) gaf al aan dat kinderen die in 2020 geboren worden in hun leven zeven keer meer hittegolven gaan meemaken en drie keer meer mislukte oogsten dan hun ouders.
“De tweede dimensie van ongelijkheid is het inkomen”, weet Thiery. “Kinderen die leven in socio-economische achtergestelde gezinnen of buurten worden minder beschermd tegen het galopperende klimaat en kunnen, als een ramp zich voordoet, minder genieten van maatregelen die de zaak weer recht kunnen trekken. Die kinderen hebben bovendien op termijn politiek minder in de pap te brokken, zullen minder deelnemen aan de besluitvorming en zullen economisch minder zwaar wegen dan hun rijkere evenknieën. Armere kinderen belanden in een vicieuze cirkel van steeds meer armoede, steeds minder politiek gewicht en gestaag groeiende marginalisering.”
De studie becijferde dat op een totaal van 1,9 miljard kinderen in armoede, niet minder dan 774 miljoen ook een verhoogd klimaatrisico lopen. De meeste onder hen leven in landen met een laag gemiddeld inkomen, waarvan driekwart in Azië en sub-Sahara Afrika. Overigens leven er ook 121 miljoen kinderen in armoede in rijkere landen met een verhoogd klimaatrisico.
Als deel van de bevraging door Save the Children werd een bijkomende survey gedaan in een sub-set van 15 landen. Van de kinderen die aan die survey deelnamen, vindt 73 procent dat volwassenen dringend in actie moeten schieten en liefst 35 procent onder hen voert zelf al actie.
Het rapport giet zijn aanbevelingen in vijf actiepunten, door de kinderen zelf worden gedragen. “Heel belangrijk daarbij is dat ongelijkheid en klimaatactie aan elkaar vast worden gekoppeld”, zegt Thiery. “Investeer in kinderen en in hun recht op een gezonde omgeving, voeding, gezondheidszorg en bescherm ze tegen elke vorm van geweld. Zorg verder voor een rechtvaardige verdeling van de middelen en help daar waar de klimaatproblemen accuut toeslaan. Herverdeel tegelijk de macht en het geld billijk over de hele wereld, want zij die de minste verantwoordelijkheid dragen voor de toestand, zien er het meest van af. Ten slotte, en dat is erg belangrijk: luister naar wat kinderen te zeggen hebben over de problematiek. Ze hebben een mening die er toe doet en ze dragen interessante oplossingen aan.”