"ChatGPT is in elke intellectuele taak beter dan ik"

Creatieve destructie is geen nieuw fenomeen. In haar historische roman L’Oeuvre au noir, die zich afspeelt in de zestiende eeuw, beschrijft Marguerite Yourcenar de introductie van mechanische weefgetouwen. Ambachtelijke thuiswevers verloren hun werk en raakten aan de bedelstaf. Andere moesten aan de slag in gemechaniseerde weefateliers, waar ze minder verdienden. Dat zorgde voor sociale spanningen en een groeiende kloof tussen arm en rijk. Dé vraag van vandaag: zorgt de opkomst van artificial intelligence (AI) en artificial general intelligence (AGI) voor een gelijkaardig scenario? We praten erover met Vincent Ginis, professor wiskunde, natuurkunde en artificiële intelligentie aan de VUB en Harvard University.
Vincent Ginis: “Creatieve destructie is in elk geval niets nieuws: die verhalen duiken in de loop der eeuwen keer op keer op. Tot nu toe is het altijd goed afgelopen. Creatieve destructie creëert schokken, maar de impact is lokaal en tijdelijk. Op langere termijn creëert het net meer welvaart en daar wordt iedereen beter van.” 

"AGI gaat niet over de automatisering van de taak, maar van de persoon die de taak uitvoert"
 

Voorzie je een gelijkaardig scenario met AI en AGI?
“Die G van General maakt toch wel een groot verschil. AGI is AI die elke cognitieve taak achter een computerscherm kan uitvoeren, even goed als een mens of beter. Dat noopt tot bescheidenheid, ook bij mij. ChatGPT is in nagenoeg elke intellectuele taak beter dan ik. AGI-systemen kunnen complexe documenten analyseren en produceren en nauwkeurige beslissingen nemen op basis van uitgebreide datasets. De impact op de arbeidsmarkt zal diepgaand en allesomvattend zijn.”

Op welke manier?
"Binnen afzienbare tijd zullen we geconfronteerd worden met fundamentele verschuivingen in hoe werk georganiseerd en gewaardeerd wordt, in sectoren als juridische dienstverlening, softwareontwikkeling, beleidsvoorbereidend werk, logistiek, marketing, wetenschap, journalistiek,... Jobs zullen verdwijnen of sterk veranderen.”

Kloppen vergelijkingen met vroeger dan nog?
“Ik heb er mijn twijfels over. Misschien worden we nu geconfronteerd met een fenomeen waarvoor geen eenvoudige analogie bestaat. Alle voorgaande industriële revoluties gingen over het automatiseren van een taak. AGI gaat over de automatisering van de persoon die de taak uitvoert." 

Dat was een emergente eigenschap?
“Noem het een mini-emergente eigenschap. Het was een voorbode van wat zou komen: bij schaalvergroting zien we abrupte sprongen in prestatie op taken waarvoor niet expliciet getraind is. Vandaag kan ChatGPT veel meer aan, van complexe redeneringen tot en met wiskundige berekeningen.”  

Wat vind jij zelf een straf voorbeeld van een emergente eigenschap?
“De nieuwse ChatGPT-taalmodellen blijken extreem  -  'superhuman' -  goed in geolocatie. Ze zijn er niet op getraind, maar toon ze een stukje van een grasveld en ze zullen je zeggen waar op de wereldbol het ligt. Er zijn al enige tijd online competities onder mensen om de oorsprong van zo'n stukje gras om het snelst te voorspellen. ChatGPT is de nieuwe kampioen." 

 "Mensen hopen dat het zo'n vaart niet zal lopen, maar dat is fluiten in het donker" 

Zijn deze emergente eigenschappen een bewijs van echte AGI?
“Ik denk dat AGI vandaag eigenlijk al bereikt is. Op scherm-gebonden, kennisintensieve taken zien we operationele AGI: generalisatie over domeinen, tool-use, redeneren en zelfcorrectie. Onder die werkdefinitie is AGI gearriveerd; op fysiek-interactieve en belichaamde taken nog niet.” 

Sceptici vinden dat onvoldoende bewijs en beweren dat echte AGI er wellicht nooit komt.
"Zij veranderen de spelregels tijdens het spel. Telkens wanneer een LLM iets nieuws kan, zijn ze niet onder de indruk en zeggen ze: ‘als dit of dat mogelijk wordt, dan pas geloof ik erin’. Tot het nieuwe doel bereikt is, en ook dat niet voldoende blijkt. Mensen hebben de neiging om dingen heel snel te normaliseren. 'Oh, de computer kan nu autonoom een lied maken waarin de beginselen van de kwantummechanica worden uitlegd op de beats van Billie Eilish. Is het dat maar? Wat eten we vanavond?' Misschien moeten we vandaag eens met elkaar afspreken waaraan AI moet voldoen om echt AGI te zijn..." 

Vanwaar dat minimaliseren?
“Misschien is het fluiten in het donker, in de hoop dat het zo'n vaart niet zal lopen? Dat is wellicht ijdele hoop. AGI komt er, of we nu willen of niet. De eerste uitdaging die zich stelt is een kwestie van timing: wanneer zul je het gebruiken om een bepaald probleem op te lossen? Vandaag? Over een half jaar? Collega's professoren vertelden me twee jaar geleden al dat ze hun taken op zo'n manier waren gaan opstellen dat de studenten ChatGPT niet meer zouden kunnen gebruiken. Ik wist meteen: binnen een paar maanden - of voor hetzelfde geld gisteren al -  kan ChatGPT dat wel. En dat was ook het geval. Onze mindset moet zijn: houd er rekening mee dat ChatGPT het binnenkort wel zal kunnen."

"Er komt een vloedgolf van journalistieke content op ons af, maar de tijd van de consumenten is beperkt" 

Welke jobs komen niet meteen in gevaar door AGI?
“Loodgieters en verpleegkundigen staan er goed voor. Andere jobs, zelfs jobs die tot voor kort altijd werkzekerheid boden, staan op de tocht. Pessimistische stemmen denken dat AGI in de eerstkomende jaren de helft van alle kantoorjobs voor starters zal vernietigen, met massaal banenverlies in sectoren als finance, sales, marketing en software, en zelfs bij kleppers als IBM, Google en Microsoft.”

Vooral cognitief werk staat op de tocht?
“Daar is AGI in elk geval sterk in. Anderzijds zijn veel jobs zijn minder cognitief dan we soms denken. Mijn wiskundestudenten zouden de cursus Calculus 1 ook online kunnen bekijken, maar ze komen naar mijn les, ook voor de menselijke interactie. Leren heeft ook een intermenselijke component. AI wordt voor veel mensen iets dat hen zal helpen om sneller en efficiënter te werken en meer te produceren.”  

Zal er wel vraag zijn naar al die extra output?
“Veel hangt af van het soort taak. Bij sommige jobs is de vraag eindig. Een bakker die op één dag tijd plots honderd keer meer brood kan bakken, krijgt die op den duur niet meer verkocht, want de markt is beperkt en raakt dus snel verzadigd. Hetzelfde geldt deels voor journalisten. Er komt een vloedgolf van content op ons af, maar de tijd van de nieuwsconsumenten is beperkt. Ze zullen zich oververzadigd voelen. Bij andere taken wordt dat verzadigingspunt minder snel bereikt. Denk aan ondersteunende software, extra diagnostische middelen, dingen die onze omgeving beter maken." 

Als het eerste waar is, wat kunnen softwareontwikkelaars dan nog betekenen op de arbeidsmarkt?
“Ik zie voor programmeurs een nieuwe rol weggelegd, met een grotere menselijke factor: die van strategisch bruggenbouwer. De grote taalmodellen vormen een enorme bron van kennis. Toch raken ze maar moeilijk ingebed in bestaande organisaties, want die zijn een chaotisch kluwen van organisch gegroeide processen. Programmeurs zouden de brug kunnen slaan tussen de LLM's en de gang van zaken in de echte wereld. Dat vergt wel talent voor menselijke interactie en intuïtie in hoe organisaties werken.” 

Maak dat eens concreet?
“AGI zal steeds grotere bundels van taken automatiseren. De taken die overblijven, gaan over het begrijpen van context, het afstemmen met andere mensen en het nemen van verantwoordelijkheid. Misschien is de vraag dus niet of software de softwareontwikkelaars vervangt, maar wel: welke delen van de ontwikkelcyclus zijn makkelijk te automatiseren, en in welke taken blijven context en afstemming dominante factoren? Die laatste taken blijven mensenwerk.” 

"Kies voor studies die zoveel mogelijk in lijn liggen met je interesses" 

Welke studiekeuze raad je mensen aan als ze in een post-AGI wereld nog aan de bak willen komen?
Vincent Ginis: "Kies iets dat zoveel mogelijk in lijn ligt met je interesses, waarvan je bij het afstuderen voelt: ik ben meer mens geworden, ik ben meer de mens geworden die ik wil zijn. Dat het onderwijs voorbereidt op een loopbaan, is een relatief recent idee, dat pas in de vorige eeuw opgang maakte. In het oude Griekenland moest onderwijs verrijkend en mensvormend zijn en je potentieel naar boven brengen. In de veronderstelling dat jobs gaan verdwijnen of efficiënter uitgevoerd gaan worden, denk ik dat we een renaissance van dat soort onderwijs krijgen.” 

Mag je dan zelfs voor kunstwetenschappen kiezen?
“Absoluut, op voorwaarde dat het jou interesseert! Onderzoek wijst overigens uit dat jongeren die zo'n richting afwerken, bijvoorbeeld betere resultaten uit AI-generatoren halen dan mensen die een meer toegepaste opleiding gevolgd hebben. Grafisch ontwerp is niet ten dode opgeschreven. Net omdat er zoveel mogelijkheden zijn, wordt de rol van grafisch ontwerper nog belangrijker."

"We moeten nadenken over een gewaarborgd minimuminkomen" 

Ondanks de onheilspellende voorspellingen blijft het bij de vakbonden opvallend stil over de opkomst van AGI.
Vincent Ginis: "Ook in het regeerakkoord wordt er nauwelijks over gerept. De economische en sociale impact zal nochtans enorm zijn. De chief economist van OpenAI voorspelt dat de productiviteitswinst van AGI voor een welvaartsexplosie zal zorgen - tegen eind 2026 zou het BBP in de VS met tien procent stijgen. Dat is misschien een overschatting, maar toch. De vraag is: hoe zorgen we ervoor dat die extra welvaart niet alleen naar een clubje van multimiljardairs stroomt, maar ook naar de mensen die door AGI hun job verliezen en naar de hele maatschappij?”  

Zeg jij het maar?
“De grootste believers in AGI, mensen als Sam Altman van OpenAI, pleiten voor een gewaarborgd minimuminkomen, zeker in de regio's waar de economie in elkaar zou klappen. Dit debat moet dringend gevoerd worden."