“MOMENT GPS-app kaart onveiligheidsgevoelens van vrouwen in Brussel aan”

Twee derde van de Brusselse vrouwen voelt zich regelmatig ’s nachts onveilig. Meer dan 75% vermijdt specifieke straten, loopt om of stapt een metrohalte vroeger of later uit. “De impact op het dagelijkse leven van vrouwen is groot”, zegt VUB-onderzoeker Petrus te Braak. Samen met professor Theun Pieter van Tienoven werkt hij aan een innovatief citizen scienceproject: de MOMENT GPS-app die in kaart brengt waar, wanneer en waarom vrouwen zich in Brussel onveilig voelen. Na een eerste test op de VUB-campus volgt begin 2026 de officiële uitrol in Brussel.
 

Zelf uittesten op de VUB-campus? Download de MOMENT GPS-app via
 Google Play Apple App Store.

Waarom dit onderzoek nodig is
“Brussel, en België, behoren tot de top 10-plekken waar de kloof in veiligheidsbeleving tussen mannen en vrouwen het grootst is”, zegt Te Braak, onderzoeker van de MOMENT GPS-studie, deel van de onderzoekscluster TOR van het Brussels Institute for Social and Population Studies (BRISPO). “Om de publieke ruimte veiliger en toegankelijker te maken, moet je starten bij de groep die zich het meest beperkt voelt: vrouwen.” Ondanks de massale verontwaardiging na incidenten blijven structurele oplossingen uit. “Ook het bestaande onderzoek schiet tekort. Steden organiseren doorgaans om de zoveel jaar een bevraging waarin inwoners aangeven hoe (on)veilig ze zich de voorbije drie maanden voelden. Maar zo’n cijfer zegt weinig over de oorzaken, laat staan dat het handvatten geeft.” Andere onderzoeken focussen op geregistreerde incidenten. “Maar kleinere incidenten worden nauwelijks nog gerapporteerd”, vult onderzoekspromotor Van Tienoven aan. “Voor vrouwen is onveiligheid een deel van hun dagelijks leven. Een kwalijke evolutie die we met dit project aankaarten én aanpakken.”

“Een interessant voorbeeld is het L28-park bij Tour & Taxis. Onder de brug staan fitnesstoestellen waar jonge mannen vanaf ‘s ochtends samenkomen. Ernaast loopt een smal pad dat de kanaalbuurt verbindt met Belgica en Bockstael. Het is een van de plekken die het vaakst als onveilig werd aangeduid. Je wordt er gecatcalled, kan geen kant uit, er kunnen mensen uit de bosjes springen... Door de toestellen weg te halen, valt een quick win te behalen.”
Ook pleinen gekend om drugscriminaliteit kwamen naar voren. “Zo is het Bethlehemplein overdag een speelplek voor kinderen, maar na schooltijd wordt het overgenomen door dealers. Die plekken krijgen veel aandacht van het Brussels gewest. Maar als je de drugproblematiek wegdenkt, voelen ze paradoxaal genoeg relatief veilig aan: ze zijn proper en hebben duidelijke zichtlijnen, want drugdealers moeten kunnen vluchten…” Heel anders is de situatie rond het Noordstation en in delen van Kuregem. “Daar komen meerdere problemen samen: hangjongeren, straatvuil, drugs, onduidelijke zichtlijnen, geparkeerde auto’s waar je in getrokken kan worden… Er gebeurt mogelijk minder zware criminaliteit, waardoor ze minder aandacht krijgen. Maar door die opstapeling van factoren voelen ze bijzonder onveilig.”

Van testfase op VUB-campus naar Brussel
Sinds mei loopt een testfase op de VUB-campus in Etterbeek. “Helaas is de respons beperkt’, zegt Te Braak. “Appmoeheid speelt mee. Bovendien voelt het merendeel van de VUB’ers zich niet onveilig op de campus. Enkel een kleine subgroep die de campus anders gebruikt, bijvoorbeeld tijdens studentenfuiven, gaf aan zich soms onveilig te voelen. Dat bevestigt opnieuw dat tijd bepalend is.” De uitrol naar het grote publiek is de volgende stap. “In januari 2026 lanceren we de app in Brussel. Via wijkactiegroepen en media-aandacht hopen we voldoende draagvlak te creëren.” Hoe snel de resultaten volgen, hangt af van de respons. “Mei 2026 zou mooi zijn’, zegt Van Tienoven. “Maar we hebben genoeg data nodig om gefundeerde uitspraken te doen. In de eerste fase verzamelen we breed data, daarna volgt een diepe analyse en het publieke debat.”

"Ons project wil veiligheidsproblemen zichtbaar maken en concrete handvatten aanreiken"

Door én voor burgers
Dit project is bewust opgezet als citizen science. “Dat betekent dat burgers het mee vormgeven (via focusgroepen), uitvoeren (door data te genereren via de app) én valoriseren”, verduidelijkt Van Tienoven. “Eens we voldoende data hebben, brengen we die terug naar de mensen via een dashboard dat in real-time toont hoe (on)veilig bepaalde locaties aanvoelen. Burgers kunnen die informatie gebruiken om bij lokale besturen te pleiten voor herinrichting van de publieke ruimte, meer verlichting, vergroening… 
Of nog sterker: ze kunnen op basis van de inzichten zelf initiatieven opzetten om hun buurt zelf veiliger te maken. Beleidsplannen op hogere niveaus gaan vaak traag.” Dat verandering mogelijk is, bewijst het Grisardplein in Kuregem. Terwijl de directe omgeving kampt met drugscriminaliteit en straatvuil, ligt het plein er opvallend verzorgd bij. “Enkele bewoners namen het heft in eigen handen: ze plantten groen, pakten de graffitimuur aan, ruimen dagelijks vuil op en organiseren buurtactiviteiten”, zegt Te Braak. “Het plein herleeft. Mijn hypothese is dat zo’n aanpak beter werkt dan repressie, al hebben we daar geen data over. Ons project wil veiligheidsproblemen zichtbaar maken en concrete handvatten aanreiken, zodat verandering mogelijk wordt.”