Het Braemgebouw: verleden, heden en toekomst van een iconisch rectoraatsgebouw

Beginjaren vol visie

Rik Röttger (CAVA, archiefbeheerder) 

“Het Braemgebouw was een van de eerste gebouwen op de VUB-campus. Braem wilde van meet af aan een prestigieus project, met een diepere boodschap en een opvallende vorm. Oorspronkelijk stelde hij drie cirkels en een vijver voor, maar dat werd om budgettaire redenen gereduceerd tot een ellips. Wat weinigen weten: tot diep in de jaren ’80 schilderde Braem zelf, samen met zijn vrouw en een buitenlandse muralist, 500 meter muurschilderingen. Hij ontwierp het interieur als één open landschapsruimte – iets te modern voor die tijd, want al snel kwamen er muren en kleine kantoren."

Charlotte Nys (ingenieur-architect, alumna VUB) 

“Het Braemgebouw is de belichaming van Braems wereldvisie. Hij wilde dat iedereen die er rondwandelt bijleert over de werking van de wereld en er zelf aan kan sleutelen. Zijn ellipsvorm, muurschilderingen en luifel tonen hoe hij evolueerde van rationele modernistische architectuur naar een organische, geïnspireerd door natuurlijke vormen. Hij noemde het zelf een ‘tempel der wetenschap’, een perfecte uitdrukking van de VUB. Braem geloofde dat architectuur de maatschappij kon verbeteren en levenskwaliteit verhogen. Dit gebouw is daar een tastbaar bewijs van: een instrument voor sociale verandering dat nog steeds inspireert. In België is het een mijlpaal in de architectuurgeschiedenis. Internationaal brak Braem minder door omdat hij sterk verbonden bleef met de lokale context, maar precies dat maakt dit gebouw zo bijzonder. Het is een monument van sociaal engagement en durf, dat aantoont hoe architectuur bijdraagt aan cohesie en geluk.” 

Vandaag herleeft Braem

Fabian Rasson (restaurateur Ornament, alumnus VUB) 

“Twintig jaar geleden ontdekte ik de muurschilderingen als student. Samen met mijn partner deden we onderzoek, later konden we ze restaureren. Ze waren vaak beschadigd: er waren muren tegen gebouwd, er waren sporen van koffiekarretjes, ze waren vergeeld door rook en een te dikke vernislaag. We hebben ze zorgvuldig gereinigd en hersteld, een huzarenstuk dat een jaar duurde met tien mensen. Het verhaal dat Braem erin schilderde is bijzonder: van de oorsprong van het leven tot de ultieme vrijheid en wijsheid. Hoe hoger je in het gebouw komt, hoe verder die evolutie gaat. Dat hij dit op bijna 1.200 vierkante meter uitwerkte, is uniek. Voor mij behoren deze muurschilderingen tot de kern van zijn oeuvre, een hoogtepunt dat hun waarde in de Belgische architectuur bevestigt. Ze maken het gebouw niet alleen iconisch, maar ook uniek in beleving.” 

Blik vooruit

Bart Sibiel (Projectbureau Infrastructuur, VUB) 

“Bij de start van de renovatie bleek het gebouw er veel slechter aan toe dan gedacht: slecht geïsoleerd, verouderde technieken, ontoegankelijke liften en kotjes in plaats van de open ruimte die Braem had voorzien. We moesten voortdurend een evenwicht zoeken tussen behoud van erfgoed en hedendaagse duurzaamheidseisen. Soms betekende dat ramen vervangen in plaats van restaureren. Origin, het architectenbureau, begeleidde dit proces zorgvuldig. Vandaag zijn de verdiepingen ingericht als open landschapskantoren, en zijn er op het gelijkvloers en de eerste verdieping ruimtes voor de hele gemeenschap. Iedereen kan het gebouw nu op zijn manier beleven. Door de oorspronkelijke pracht te herstellen én een hedendaagse update te geven, is het Braemgebouw meer dan ooit hét symbool van de VUB-gemeenschap. Het weerspiegelt onze vrijzinnige identiteit en engagement, en daar mogen we trots op zijn.” 

Vanessa De Cock (directeur Rectoraat, VUB) 

“Mijn eerste herinnering gaat terug naar mijn studententijd, al zette ik toen geen voet in het Braemgebouw. In 1997 kwam ik er voor een sollicitatie en sindsdien heb ik op bijna alle verdiepingen gewerkt. Wat bijzonder is, is de openheid: het kantoor van de rector telt dertien ramen en biedt een breed zicht op de campus. Ook elders is er veel licht en transparantie. Met de renovatie zijn de verdiepingen opnieuw ingericht als open landschapskantoren, precies zoals Braem het bedoeld had. Dat schept verbondenheid en nabijheid met collega’s. Wat mijn plek extra speciaal maakt? Ik zit op de vijfde verdieping, naast het kantoor van de rector, met uitzicht op de muurschildering van de uil – symbool van wijsheid. Daar ben ik trots op. Het geeft elke werkdag een bijzonder kader.”