In 1997 zwaaide hij aan de VUB af als Master in de criminologische wetenschappen. Vandaag is Werner Van Herle (49) al meer dan 20 jaar afdelingshoofd veiligheid en preventie van de stad Mechelen. ‘Een louter repressieve aanpak met harde sancties bestaat nog amper. Wij zoeken naar oplossingen om de veiligheid in onze stad op lange termijn te garanderen.'
Hoe verliep je professionele parcours tot nog toe?
Werner Van Herle: "Mijn eerste job was bij de federale overheid, dienst binnenlandse zaken. Ik mocht er ondersteuning bieden aan lokale besturen in hun veiligheids- en preventiebeleid. Na 4 jaar hield ik het ervoor bekeken en kon ik in Mechelen als afdelingshoofd veiligheid en preventie starten, waar ik vandaag nog steeds werk. Mijn takenpakket is breed en gericht op beleidsvoorbereiding. Dat kan gaan van sociale preventie en stadstoezicht tot de zogenaamde bestuurlijke handhaving – lees: o.a. het uitschrijven van GAS-boetes - tot de zoektocht naar innovatieve projecten om onze stad veiliger te maken. Mijn job is doorheen de jaren nog uitdagender geworden. Toen ik in 2002 startte, hadden we vooral te maken met kleine criminaliteit die bepaalde straten of wijken onveilig maakte. De laatste tien jaar worden we geconfronteerd met globale tendensen – ik denk aan radicalisering, polarisering, terrorisme, georganiseerde criminaliteit – waarvan de impact op de veiligheid en vooral de veiligheidsbeleving in een stad van een andere orde zijn. Tegelijk krijgen we in onze job ook meer en meer te maken met complexere problematieken zoals mensen met psychische kwetsbaarheden, met verslavingen, mensen die dakloos zijn,..., waar geen pasklare antwoorden voor zijn maar wat wel weegt op het veiligheidsgevoel."
“De voorbije tien jaar zien we wereldwijde tendensen die de veiligheidsbeleving in steden ingrijpend veranderen”
Welke herinneringen heb je aan je studententijd aan de VUB?
"Ik herinner me vooral de nabijheid van docenten en professoren. Er was altijd tijd en ruimte om je vragen te stellen. Ik heb nog altijd goede contacten met Els Enhus, sinds 2018 professor emeritus criminologie. Af en toe geef ik een gastcollege in haar lessen. Zij is iemand die me uit mijn studietijd is bijgebleven, net als prof. Sonia Snacken en prof. Christian Eliaerts, de twee toenmalige tenoren in de criminologie, die een grote invloed hebben gehad op mijn denken over veiligheid."
Had je toen al een duidelijk beeld van wat je na je studies wilde doen?
"Hoegenaamd niet. Toen ik 30 jaar geleden met criminologie startte aan de VUB, bestond de richting nog maar net ‘op zichzelf’. Voordien moest je eerst een kandidatuur rechten of psychologie volgen en kon je dán pas met criminologie starten. Begin jaren 90 kon het plots wél vanaf de eerste kandidatuur, wat ook wel impliceerde dat men nog heel erg zoekende was naar hoe de richting er precies moest uitzien. We kregen alleszins een heel breed gamma aan colleges. Mijn thesis ging destijds over georganiseerde criminaliteit en internationale politiesamenwerking met landen van het voormalige oostblok, met de bevlogen Tom Van den Broeck als stagebegeleider. Toen ik destijds die thesis ging voorstellen aan de politiemensen, sloeg ze wel aan, maar ik herinner me dat er na afloop iemand tegen me zei: ‘Je moet wat meer uit je comfortzone komen. Als je echt iets kan, kom je er wel.’ Dat heeft me moed gegeven om mijn eerste professionele stappen te zetten."
Je dochter studeerde vorig jaar af als master management aan de Solvay Business School. Zijn de tijden voor studenten nu anders, denk je?
"Ik heb wel de indruk dat je vandaag, door o.a. het systeem van de studiepunten, veel meer je lessenpakket op maat kan samenstellen. Bij ons was die keuze toch beperkter. Je had een kandidatuur en een licentiaat, met een beperkt aantal keuzevakken. Voor jonge mensen die, zoals ik destijds, nog niet meteen weten wat ze willen worden, zijn die keuzes misschien minder evident, maar anderzijds geven ze je wel de kans om van méér dingen te proeven. Daarnaast is er natuurlijk ook de tijdsgeest die meespeelt. Wie vorig jaar afstudeerde, heeft anderhalf jaar onder coronarestricties gestudeerd, met alle gevolgen vandien. Digitaal onderwijs heeft ongetwijfeld een psychologische impact gehad. Ik heb het bij mijn eigen dochter gezien. Zij had het eerste semester van haar eerste jaar nog gewoon les, maar daarna was het gedaan. Weg studentenleven."
Heeft de VUB jouw denken sterk beïnvloed?
"Ik heb mijn humaniora in Geel gedaan, in een katholiek college, waar meisjes en jongens gescheiden les kregen. De keuze om destijds in Brussel te gaan studeren, was weloverwogen. Ik wilde van het stadsleven en -denken proeven. De vrijheid die de toenmalige campus uitstraalde, vergeet ik nooit meer. Het was een verademing om na 12 jaar in een katholieke context in die vrije, humanistische wereld terecht te komen. Ik mócht kritisch zijn ten opzichte van opgelegde dogma’s. En werd daar zelfs toe aangemoedigd. Een openbaring."
“Na twaalf jaar katholieke context was die vrije, humanistische wereld een echte verademing”
Hoe probeer je vandaag een steen te verleggen in de maatschappij?
"Wat ik heel interessant vind aan mijn huidige job, is dat ik heel wat internationale contacten heb, die me inspireren voor ons lokale beleid. We hebben nogal een bekende burgemeester (Bart Somers, red), die ook buiten de landsgrenzen interesse wekt, dat speelt in ons voordeel. Het is vooral interessant om hun visie te horen op veiligheid, hoe ze ermee aan de slag gaan, waar ze tegen opboksen binnen een stad, of een groter district. Het is tegelijk ook een waardevol ijkpunt. Zo merk ik bv. bij buitenlandse collega’s dat ook dáár een louter repressieve aanpak met harde sancties nog amper voorkomt. Dat er ook bij hen veel genuanceerder wordt gedacht. En dat sterkt me in de overtuiging dat er betere oplossingen mogelijk zijn om duurzame veiligheid te installeren in een stad."
"Als je naar Mechelen kijkt, was ze, laat ons eerlijk zijn, een van de slechtste leerlingen van de klas als het op veiligheid aankwam. Terwijl ze nu als een van de veiligste steden van Vlaanderen geldt. Daar ben ik best trots op, en wil ik graag ook in de toekomst aan blijven meewerken. Wij werken trouwens nauw samen met de VUB, bijvoorbeeld in het SAMEN-project dat staat voor: Snel, Alternatief, op Maat, Efficiënt en Nabij. Het project biedt een aanpak op maat voor daders van veelvoorkomende criminaliteit, om te voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan, en wil een snellere opvolging van daders die langdurig en herhaaldelijk crimineel gedrag vertonen. Het is een samenwerking tussen Openbaar Ministerie Antwerpen, Stad Mechelen, PZ Rivierenland en diverse hulpverleningsorganisaties. Prof. K. Verfaille en Randy Haers (ondertussen doctor) hebben ons wetenschappelijk ondersteund bij de opstart van deze piloot, waarvan de principes ondertussen ook al zijn opgenomen in de beleidsplannen van de huidige Vlaamse regering."
Heb je een gouden raad voor de studenten die vandaag afstuderen?
"Studenten die vandaag afstuderen, zou ik durven aanmoedigen om hun specifieke rol in de maatschappij op te nemen, misschien zelfs bij een lokale overheid, wie weet? Want als zij het niet doen, wie dan wel? Als VUB-alumnus/a heb je die capaciteiten, daarvan ben ik overtuigd. Om niet in de val van het populisme te trappen, en/of misschien te helpen om anderen ervan te behoeden. Om hun kritische, genuanceerde blik op de wereld te behouden en die ook te durven uitspreken."
Stel, je stond vandaag terug voor de keuze van een studierichting, zou je hetzelfde kiezen?
"Als ik nu terugblik op wat ik weet, dan ja, voor de volle 200 procent. Moest ik me laten leiden door nieuwsgierigheid, dan zou ik me wel aan geneeskunde durven wagen."
Kom jij studeren aan de Vrije Universiteit Brussel?
Maak je keuze uit meer dan 100 bachelor- en masteropleidingen, krijg les van wetenschappers en professoren en bouw aan je identiteit en je toekomst. Wij dagen je uit, leren je kritisch nadenken en geven je een vliegende start in je vakdomein.
