VUB-professor Pascal Verhoest noemt idee dat consumptiegedrag zal wijzigen na de pandemie “een utopie”
Vooral tijdens de eerste Coronagolf dachten velen dat de wereld er na de crisis anders uitzien, dankzij onder andere een hang naar meer welzijn en een groeiend milieubewustzijn. Professor in de politieke economie van de communicatie Pascal Verhoest (Vrije Universiteit Brussel) betwiste toen al dit standpunt.
In een analyse die vorig jaar verscheen in het e-book “Post Viraal naar een Nieuw Normaal” beschreef hij dat mensen beschikken over diepgewortelde mentale schema’s die al vanaf de geboorte zijn opgebouwd. Hierdoor is gedragsverandering bijzonder moeilijk. “Er mag daarom niet vanuit gegaan worden dat de consument na de coronacrisis plots minder zal consumeren en zo bijdragen aan het terugdringen van economische ongelijkheid of klimaatverandering”.
Consumentisme, ofwel de houding waarbij consumptie sterk geassocieerd wordt met geluk, is voor velen een drijfveer in het dagelijkse leven. Toch was het vooral het gebrek aan sociaal contact en de nieuwe, duurzamere consument die de aandacht van sociale bewegingen en de media kreeg. Bovendien daalde de (massa)consumptie in het algemeen. Ondanks de goede voornemens om ook na de coronacrisis mee te werken aan een betere wereld, leidt net het oude consumptiegedrag van de consument ons terug naar de wereld voor corona. De mens zit namelijk vastgeroest in bepaalde mentale structuren die beĂŻnvloed worden door bijvoorbeeld de leefomgeving of persoonlijke ervaringen.
Daarom zal er voor consumentisten weinig veranderen in het post-coronatijdperk, terwijl de anti-consumentisten net gesterkt zijn in hun overtuiging. Maar zij vormen een minderheid. “Voor consumentisten is het waarschijnlijk dat zij, eenmaal de crisis voorbij is, terugvallen op hun oude denkschema’s. In vertrouwde omstandigheden grijpen mensen terug naar vertrouwde patronen. Consumentisten zullen zich bijgevolg, net als voorheen, weinig vragen stellen over hun consumptie. In tegendeel zelfs. De les uit de coronacrisis dat het ook met wat minder kan, is alweer vergeten. Zo wordt consumptie opnieuw een van hun drijfveren en blijft de consumptiemaatschappij voorlopig in stand. Maar ook onder hun tegenstanders verwacht ik weinig verandering: hun geloof in de nieuwe economie, het nieuwe milieu en het nieuwe welzijn is juist gegroeid omdat ze deze principes en gedachtegang ook al voor de crisis hanteerden.” aldus prof. Verhoest.
E-book Post Viraal naar een Nieuw Normaal
Deze bijdrage werd ontleend aan het boek Migratie, Gelijkheid en Racisme: 44 opinies (samengesteld door Ilke Adam, Tundé Adefioye, Serena D’Agostino, Nick Schuermans & Florian Trauner), dat verscheen bij VUBPRESS. In dat boek brengt de VUB-denktank POINcaré meer dan zestig professoren en onderzoekers bijeen om de wereld na COVID-19 te overschouwen.
Het e-book kan gratis gedownload worden via https://www.vub.be/denktank-poincare#post-viraal-naar-een-nieuw-normaal.