We horen het vaak, ‘vroeger was alles beter’, vooral van oudere mensen. In de meeste gevallen kun je stellen dat dit een te grote veralgemening is, maar in sommige gevallen is er misschien wel iets van aan. De fysieke activiteit van mensen bijvoorbeeld: het is duidelijk dat mensen tegenwoordig een meer sedentaire levensstijl hebben. Volgens het OESO-rapport 'Step up! Tackling the Burden of Insufficient Physical Activity in Europe'1 geeft ongeveer 45% van de Europeanen aan nooit te sporten of te bewegen. De meeste volwassenen geven tijdsgebrek als belangrijkste reden om niet te sporten (41%), terwijl 20% een gebrek aan motivatie als reden opgeeft.
Sommigen geven misschien de schuld aan de digitalisering van de samenleving, maar die is niet per se de ‘boosdoener’ in dit verhaal. Digitale platforms en apps worden steeds vaker gebruikt om mensen te helpen actiever te zijn. Van stappentellers tot geavanceerde bewegingsmeters en gamificatie. Dat laatste was de inspiratie voor een internationaal team van onderzoekers om te werken aan een Erasmus+-project met de naam VIBES – Virtual reality sports Interaction Between European Schools. Het VIBES-project ging eind 2023 van start en loopt tot 31 mei 2026. Het wordt gecoördineerd door de Vrije Universiteit Brussel (VUB) met vier partnerinstellingen: de University of Central Lancashire Cyprus (UCLan Cyprus), het Instituto Politecnico de Leiria (Portugal), Inquirium (Cyprus) en het Centro Universitario Sportivo Palermo (Italië), en één geassocieerde partner (de International Sport and Culture Association (ISC) gevestigd in Denemarken). Professor Wouter Cools (VUB MILO) geeft ons wat meer inzicht in het VIBES-project.
‘Exergaming’
Het uitgangspunt van VIBES is om leraren lichamelijke opvoeding in scholen te trainen in het gebruik van virtual reality (VR)-technologie in de lessen lichamelijk opvoeding, en zo de interesse en motivatie van kinderen om actief te zijn te vergroten. Met andere woorden: hen enthousiast maken voor ‘exergaming’. De focus ligt op middelbare scholieren, een generatie waar passief gamen alomtegenwoordig is, en om actief gamen als alternatief aan te bieden. Het idee is niet om de huidige lessen lichamelijke opvoeding op school te vervangen, maar om deze aan te vullen, te integreren in bestaande lessen en zo meer beweging te stimuleren. VR ‘exergaming’ biedt ook mogelijkheden voor scholen met beperktere capaciteit om een grotere , diversiteit aan andere sporten aan te bieden, zoals bv muurklimmen.
“De mogelijkheden van VR-sporten worden nog steeds ontdekt. Onderzoek heeft al aangetoond dat de intensiteit van VR-boksen vergelijkbaar is met traditioneel boksen, met als toegevoegde waarde dat VR natuurlijk de impact vermindert. Maar als het bijvoorbeeld om sparren gaat, is er een risico op blessures, dat bij VR-boksen min of meer wordt weggenomen”, legt Wouter uit. Het gebruik van VR bij trainingen heeft een aantal extra voordelen: je traint niet alleen de fysieke kant van een atleet, maar je kunt ook cognitieve training toevoegen. Wouter licht toe: “Er is onderzoek gedaan naar top voetbalkeepers versus amateur voetbalkeepers, met de nadruk op het bredere zicht dat een keeper nodig heeft. Bovendien geeft VR-gaming de speler directe feedback over of iets correct is uitgevoerd of niet in termen van motorische prestaties.”
Internationalisering ‘thuis’ via actieve VR-sporten
Het VIBES-project draagt ook bij aan een ‘internationalisering thuis’-ervaring, omdat het kan fungeren als een brug naar locatieonafhankelijkheid. Met andere woorden, je kunt het zo instellen dat twee spelers het tegen elkaar opnemen terwijl ze zich op verschillende geografische locaties bevinden. Tot nu toe is dit opgezet voor een aantal geselecteerde sporten (padel, tafeltennis) en binnen een vast oppervlak van 2 m bij 2 m of 10 m bij 10 m. De twee avatars kunnen tijdens het spel met elkaar praten, maar ook live.
De eerste test van een competitie tussen verschillende geografische locaties vindt plaats in september 2025 tussen scholen in Vlaanderen, Cyprus, Italië en Portugal. Eerst op lokaal niveau (bijvoorbeeld binnen Vlaanderen tussen verschillende scholen) en daarna internationaal.
Uitrol van het project
De verschillende werkpakketten binnen het project hebben specifieke aandachtspunten en deliverables, zoals bij alle Erasmus+-projecten. Wouter: "De VUB is de coördinator van het totale project, maar ook van werkpakket (WP) 4, en we zullen input leveren voor het werk in WP 2 en 3. We stellen momenteel een e-book samen met 5 trainingsmodules in het Engels (die zullen worden vertaald naar het Nederlands, Portugees, Italiaans en Grieks), en we zullen een MOOC (Massive Open Online Course) opzetten, als een modulair traject om het e-book te doorlopen in verschillende modules. We zullen dit allemaal testen en vervolgens de leraren lichamelijk opvoeding opleiden, zodat ze begrijpen wat VR is, wat er mogelijk is en wat de games inhouden. Maar ook hoe ze dit in hun lessen kunnen integreren. We zullen hen de technische kennis van de gebruikte systemen bijbrengen, zodat ze de kinderen kunnen ondersteunen wanneer ze deze in de klas gebruiken."
Op dit moment ligt de focus op het voorbereiden van de MOOC, zodat deze aan het einde van de zomer klaar is. In september begint dan eerst de training van de leraren via de lokale competitie, en in de derde week van april 2026 worden de internationale competities gehouden. “Ik kan gerust zeggen dat het VIBES-project op schema ligt.”
Wat zijn de volgende stappen?
“We hebben nog verschillende andere projecten in de pijplijn die hiermee verband houden: een VR-rolstoelproject, waarbij we onderzoeken hoe VR zorgverleners die met ouderen werken kan helpen, bijvoorbeeld.”
En hoe zit het met uitbreiding buiten Italië, België, Portugal en Cyprus? "We hebben – onverwacht! – deelgenomen aan de World PE Teacher Games in Frankrijk in mei. We hadden in totaal 250 deelnemers aan onze workshops (40 per workshop). Ik denk dat ons project een groot succes was bij hen. We kijken ook naar vervolgprojecten, hoe we het momentum kunnen vasthouden en een voortstuwend effect kunnen creëren van wat we momenteel doen en wat we hebben laten zien tijdens de World PE Teacher Games", voegt Wouter toe.
Neem een kijkje op de website van VIBES en volg hen op Facebook.
- Contactpersoon bij de VUB: Wouter Cools (MILO) en Marc Sarens (Fac LK)
Wil je meer weten over Erasmus+-projectfinanciering?
- Neem contact op met het team van VUB International Relations office voor meer informatie, richtlijnen en deadlines.