VUB-professoren financiën Kris Boudt en Steven Vanduffel vinden dat de Vivaldiregering best wat meer ambitie mag tonen inzake pensioenbeleid. In dit opiniestuk doen ze vier betaalbare voorstellen.
Dit opiniestuk verscheen eerder op standaard.be(+). Auteurs: Steven Vanduffel, professor financiën aan de VUB en de UGent & Kris Boudt, professor financiën aan de VUB en de UGent.
Het applaus voor de nakende Vivaldi-regering zal mede afhangen van hoe ze de vergrijzing aanpakt. De eerste noten van Vivaldi klonken alvast zoals die van de voorgaande regering. Door de onderhandelende partijen werd namelijk al aangekondigd dat de verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar niet zal worden teruggedraaid. Het lijkt er wel op dat, onder impuls van de SP.A, de compositie een sociale ondertoon zal krijgen, met een verhoging van het minimumpensioen tot 1.500 euro. Op die manier legt Vivaldi een stevige bodembescherming onder ieders pensioeninkomen.
Wat zijn volgens ons bijkomende pensioenakkoorden die op korte termijn realiseerbaar en goedkoop zijn, maar een hoge netto meerwaarde voor de burger inhouden?
Financiële gemoedsrust houdt ook in dat onverwachte gezondheidskosten betaald kunnen worden.
Stenen in cash
We hopen dat Open VLD inspiratie mag vinden in haar politieke archief: het wetsvoorstel van 17 februari 2011 – opgesteld door Maggie De Block, Willem-Frederik Schiltz, Gwendolyn Rutten en Herman De Croo – wil in België de omkeerhypotheek lanceren. Daarbij geeft de bank aan huiseigenaars een krediet dat hen toelaat om op hun oude dag een verbouwing te doen, zodat ze er levenslang kunnen blijven wonen, of om bijkomende zorg aan huis te financieren.
In die formule zal de bank ten laatste bij het overlijden van de eigenaars terugbetaald worden. Als de waarde van de woning op dat moment onvoldoende zou zijn, is dat het probleem van de bank en niet van de erfgenamen. Een mooie manier om stenen in cash te transformeren, waarvan je volop kunt genieten zonder je huis te moeten verlaten.
Financiële gemoedsrust houdt ook in dat onverwachte gezondheidskosten betaald kunnen worden. De CD&V kan daarvoor intern te rade gaan bij Stefaan Vercamer, Roel Deseyn en Nahima Lanjri. Hun wetsvoorstel van 14 juni 2016 voorziet in de fiscale aftrekbaarheid van de premies wanneer een werknemer een aanvullende ziekteverzekering zou afsluiten waarvan de werkgever akkoord is om die te betalen.
Dat initiatief verbreedt de toegang tot de hospitalisatieverzekering tijdens de actieve loopbaan en, door de opbouw van een vergrijzingsreserve, verhoogt het de kansen dat de Belg na zijn pensioen de hospitalisatieverzekering kan verderzetten tegen een redelijk tarief.
We moeten ook anders gaan leven, zoals Groen predikt. Velen maken de fout arm oud te worden of rijk te sterven, in plaats van goed te leven. De fout ligt in de fixatie op het opbouwen van een pensioenkapitaal, in plaats van op een levenslang pensioeninkomen.
Blijf spelen, politici!
Tontine
Dat brengt ons bij de tontine, uitgevonden in 1641 door de Belg Nicolas Bourey. Bij de tontine gaat een groep van aangeslotenen akkoord om een deel van hun pensioenkapitaal samen te leggen in een gezamenlijke pot, die enkel dient om de overlevenden in de groep een pensioeninkomen te betalen. Op die manier genieten de aangeslotenen een dubbel rendement: het financiële rendement van de belegging en het biometrische rendement van langer te leven dan anderen in de groep. Deze tontine is de meest natuurlijke aanvulling van het wettelijke pensioen en dé manier om je te beschermen tegen ‘het risico’ van heel oud te worden.
Een volgende regering zou ook initiatieven moeten nemen om de efficiëntie van het fiscaal gestimuleerde pensioensparen te verhogen. Nu kun je als Belg kiezen uit negentien pensioenspaarfondsen om te beleggen voor je oude dag en krijg je een fiscaal duwtje in de rug. Maar pensioenspaarfondsen rekenen hoge beheerskosten aan, die aardig inhakken op het rendement. Waarom de fiscale stimulus niet uitbreiden tot goedkopere indexfondsen (trackers)? Of organiseer een groepsaankoop om betere voorwaarden te krijgen.
Het Vivaldi-pensioenbeleid heeft ten slotte nog een goede dirigent nodig: mypension.be. Financiële educatie is een levenslang leerproject, waarbij de klemtonen anders zijn naarmate men ouder wordt en/of er een kloof groeit tussen de eigen pensioendoelstellingen en het effectieve pensioeninkomen.
Wanneer zelfs Nobelprijswinnaar William Sharpe pensioenplanning de ‘nastiest, hardest problem in finance’ noemt, dan kun je toch niet veronderstellen dat de gemiddelde Belg dit efficiënt kan?
Kortom, er zit zeker en vast muziek in het pensioenbeleid in België. Blijf spelen, politici!