Woonde je het afgelopen jaar op een onbewoond eiland en miste je compleet wat onze samenleving in 2021 in de ban hield? Lees dan onderstaande boeken die VUB-proffen en -onderzoekers het afgelopen jaar publiceerden. Want zij stonden middenin in de samenleving. Ze observeerden, analyseerden en hielden ons een spiegel voor. Niet alleen via hun boeken trouwens, ook in de media, op sociale media, tijdens lezingen en symposia en in hun hoorcolleges voor onze studenten.
Een kinderboek of academisch essay. Geschreven door een doorwinterde prof of een pas afgestudeerde doctoraatswetenschapper. Diverser kan het VUB-aanbod niet zijn. Eén ding staat vast: onze proffen en wetenschappers schreven klare taal in 2021 en deelden gretig hun expertise met Vlaanderen en de wereld.
Soumaya Majdoub – Consumeren als konijnen
In haar essay ‘Consumeren als konijnen’ rekent Soumaya Majdoub af met de hardnekkige mythe dat overbevolking de motor van de klimaatverstoring is en met de angst die het toenemende aantal mensen op onze aardkloot in brede lagen van de bevolking oproept. Die angst wordt door menigeen misbruikt om zijn eigen agenda door de strot van goedgelovige en vaak geëngageerde avtivisten te duwen in hun streven naar een betere wereld. Onterecht, vindt Majdoub. "De focus op de zogenaamde wereldwijde bevolkingstoename wordt bewust ingezet bij thema’s als migratie en armoedebestrijding en vuurt nu ook de klimaatactivisten aan", aldus de perstekst van de uitgeverij. "Met zwak wetenschappelijk bewijs en met bedenkelijke argumentatie."Eigenlijk is het simpel, zo vindt de auteur: we moeten met zijn allen minder gaan consumeren en Majdoub heeft daar harde wetenschappelijke argumenten voor.
Jonathan Hendrickx - Media en journalistiek in Vlaanderen
“Wie anno 2021 een goed beeld wil krijgen van hoe Vlaamse uitgevers, omroepen en online nieuwshuizen in elkaar zitten, is hier aan het goede adres", vindt Pol Deltour, nationaal secretaris van Vlaamse Vereniging voor Journalisten. "Dit werk heeft de verdienste van de toegankelijkheid. Behendig loodst Jonathan Hendrickx je langs moeilijke concepten als convergentie en crossmedialiteit, servicejournalistiek en nieuwspersonalisatie."
Media en journalistiek in Vlaanderen schetst de voornaamste tendensen in de Vlaamse journalistiek binnen de contouren van de verhoogde mediaconcentratie in de Vlaamse nieuwsmarkt, zoals die in kaart is gebracht door de Vlaamse Regulator voor de Media.
Het boek bestaat uit korte, heldere hoofdstukken die elk een deelaspect van het rijke Vlaamse journalistieke landschap belichten. Hendrickx bespreekt zowel de grote Vlaamse mediabedrijven als de kleine (online) spelers in de marge, de regiojournalistiek, de homogene samenstelling van de redacties, copy-paste journalistiek, het vertrouwen van de bevolking in media en journalistiek, veranderend nieuwsgebruik, een meetsysteem voor nieuwsdiversiteit en de vermeende terugkeer naar de verzuiling. Het boek besluit met enkele heldere aanbevelingen voor mediabedrijven, journalisten, beleidsmakers en burgers.
Uitgeverij : A.S.P. Editions
Heleen Buldeo Rai - Duurzaam Online Shoppen
Wat kunnen consumenten, logistieke dienstverleners, retailers én de overheid doen om online shoppen te verduurzamen? Heleen Buldeo Rai schreef het boek op basis van de resultaten uit haar doctoraatsonderzoek dat ze in 2019 bij onderzoeksgroep MOBI aan de VUB afrondde. Vandaag is Buldeo Rai actief als postdoctoraal onderzoeker aan de Université Gustave Eiffel in Parijs.
Voor Duurzaam onoine shoppen onderzocht ze de impact van het leveringsproces van de door ons allen online bestelde pakjes, ook deze die onder de kerstboom lagen. Wat is het aandeel van die koopwoede op ons verkeer? Hoe evolueerde de markt de voorbije tien jaar? Buldeo Rai schreef ook een reeks aanbevelingen bij elkaar om het allemaal duurzamer te maken en richtte haar blik naar de toekomst van het onine shoppen.
Het boek is, volgens mensen die het kunnen weten, een aanrader voor studenten en vakgenoten. Het is bovendien leesbaar, leerzaam en inspirerend.
Uitgeverij Lannoo Campus
Pieter Meurs - Democratie en educatie
Wat betekent het om een goede burger te zijn in tijden van maatschappelijke protesten? Democratie en educatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het wezen van de democratie impliceert een educatieve ruimte waarin burgers opgevoed worden om zelf vorm te geven aan de samenleving. Educatie van zijn kant zorgt voor de ontwikkeling en (zelf)ontplooiing van mensen tot mondige burgers. In zijn boek vraagt Pieter Meurs zich af tot welke soort burgers de hedendaagse democratie mensen opvoedt.
Vertrekkend vanuit hedendaagse burger- en protestbewegingen analyseert Meurs de politieke betekenis van de huidige samenleving en gaat hij na welke gevolgen dat heeft voor begrippen als burgerschap, burgerschapseducatie en (het ideaal van) maatschappelijke verandering.
Ann Dooms - Wiskunde
Voor een kind staat wiskunde meestal gelijk aan rekenen, terwijl ze bij een tiener veeleer de connotatie oproept aan worstelen met driehoeksmeetkunde en vergelijkingen. Volwassenen vragen zich dan later af waar al die wiskunde op school goed voor was.
Toch is wiskunde, vaak onzichtbaar, het kloppende hart in veel dagdagelijkse dingen. Wiskundeprofessor Ann Dooms wil de kracht en schoonheid van wiskunde graag met het grote publiek delen. De auteur slaagt er in om logica, limieten, irrationale getallen, vergelijkingen, afgeleiden, integralen en kansrekenen een geheel nieuw leven te geven.
Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts
Jonathan Holslag - Van muur tot muur
Het jaar 1989 luidde een nieuwe periode van vrijheid en welvaart in. Dertig jaar later lijkt dat gouden tijdperk voorbij. Waar ging het mis? Hoe kan het dat het ideaal van globalisering en van internationale verbondenheid teloorging?
Holslag vertelt hoe de westerse hegemonie sedert 1989 - de val van de muur - ten onder ging aan groeiend consumentisme, ongelijke handel en halfbakken diplomatieke betrokkenheid. Hij laat zien hoe terzelfdertijd China en Rusland konden groeien. Toch, zo blijkt uit zijn onderoekswerk,was het niet zozeer de ambitie van China, de sluwheid van Poetin of de hebzucht van Afrikaanse heersers die tot die machtsverschuiving geleid heeft: het was de onkunde van het Westen.
Het oordeel van Jonathan Holslag over de dertig jaar wereldpolitiek is niet mals. De westerse wereld heeft zelfvoldaan achterover geleund en enorme gaten laten vallen, waar de geopolitieke rivalen gretig zijn ingesprongen.
Van muur tot muur stelt diepgaande vragen. Hoe zijn we op dit punt gekomen? En welke lessen kunnen we leren van de politieke arrogantie en zelfgenoegzaamheid in onze recente geschiedenis?
Caroline Pauwels – Ronduit. Aantekeningen van een possiblist.
‘Als kind was ik bedreven in het laten opspringen van keien op het water. Dan verschenen er op het wateroppervlak uitdijende kringen. Dat fascineerde me mateloos.’
Caroline Pauwels ziet in die groeiende, door elk aar lopende kringen de perfecte metafoor voor het leven zelf: van de kleine intieme cirkels van de persoonlijke levenssfeer tot de almaar grotere cirkels van de universiteit, de samenleving en de wereld. Cirkels hebben geen begin en geen einde. Hun ronde vorm is een remedie tegen hokjesdenken. Dat is ook hoe Caroline Pauwels zichzelf ziet: ronduit. Cirkels hebben een eigen dynamiek, ze zitten vol mogelijkheden.
Als possibilist gelooft Caroline Pauwels absoluut in de mogelijkheid van een betere toekomst. Possiblilisme is een term van de bevlogen Zweedse arts en statisticus Hans Rosling, die posthuum een eredoctoraat kreeg aan de VUB. Uiteraard mogen we nooit blind zijn voor het menselijke leed dat extreme armoede, oorlogsgeweld en catastrofes elke dag opnieuw veroorzaken. De media zoomen er terecht op in. Maar het is even belangrijk om soms uit te zoomen. Volgens Hans Rosling hoeven we alleen maar naar de beschikbare data te kijken om vast te stellen dat het steeds beter gaat met onze wereld. Ziektes, armoede en kindersterfte hebben de voorbije decennia een flinke duik genomen. Meteen het bewijs dat we als mensheid in staat zijn om ons eigen lot te verbeteren. Om de wereld voor iedereen even rond te maken.
Marc Noppen – Gewoon anders
De coronacrisis heeft prof. Marc Noppen aan het denken gezet: 2020 was een rampjaar maar onder het motto Never waste a good crisis blikt de CEO van het UZ Brussel terug op de afgelopen crisisperiode én geeft hij zijn visie op de toekomst. In het UZ Brussel, een van de zwaarst getroffen ziekenhuizen van België, neemt hij je mee naar de frontlinie in de strijd tegen het coronavirus. Een plaats waar snel handelen geen keuze was, maar een noodzaak om te overleven. Een plaats waar vele bureaucratische regels overboord moesten worden gegooid, en wat bleek? Het systeem stortte niet in elkaar, er kon juist efficiënter gehandeld worden.Is die ongewone gang van zaken die ons tijdens de coronacrisis oplossingsgericht en doeltreffend liet handelen een sleutel tot een hertekening van het overheidsbeleid, een blauwdruk voor een andere gezondheidszorg, het draaiboek om een jaar zoals 2020 voor eeuwig in het verleden te kunnen laten, maar waarin we die efficiëntie toch mee kunnen nemen?
Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts
Mark Elchardus - Reset
Europa kende na de Tweede Wereldoorlog een periode van grote vooruitgang met toenemende gelijkheid,stijgende productiviteit, expansie van het onderwijs en fundamentele wetenschappelijke en technologische doorbraken. Maar in de jaren zeventig begon het tij te keren. In de eerste periode was het beleid gericht op de gemeenschap, in de tweede was het (neo)liberaal.
Het nieuwe neoliberalisme droeg bij tot instabiliteit in Afrika en het Midden-Oosten, tot massale illegale migratie ook. In tal van westerse landen groeide de interne verdeeldheid. Sinds 2008 is dat regime in diepe crisis. De vertrouwde vormen van gemeenschapsdenken – christendemocratie en sociaaldemocratie – zijn inmiddels zodanig geliberaliseerd dat zij niet in staat blijken terug te keren naar een beleid gestoeld op gemeenschapsdenken. Die taak valt vandaag het nationalisme te beurt.
Dit boek verduidelijkt de aard en oorsprong van het verschil tussen gemeenschapsdenken en liberalisme. Het beschrijft hoe een reset mogelijk is. Hoe democratie kan worden hersteld, hoe kan worden teruggekeerd naar een vreedzamer wereld met meer welvaart, welzijn en vooruitgang.
Nog meer boeken …
- Marijke Huysmans (VUB) & Sarah Garré
Het grote waterboek (kinderboek)
- Benoît Henriet
Colonial Impotence: virtue and violence in a Congolese Consession (1911- 1940)
- Tom De Mette, Willem Elias, Jean-Pierre Vanhee
ECCE PHILOSOPHUS: Leven en werk van Leopold Flam
- Marleen Finoulst & Wietse Wielst (VUB/UZ Brussel)
Vaccineren: doen of laten?
- Caroline Pauwels, Michael De Cock, Lynn Tytgat & Catherine Vervaecke (eds.)
Mindblowers: where art & science meet
- Hannah Arendt Insitituut: Christophe Busch, Herman Siebens en Marjan Verplancke (eds)
- VUB denktank Poincaré: Ilke Adam, Tundé Adefioye, Serena D’Agostino, Nick Schuermans and Florian Trauner (eds.)
Migration, Equality & Racism: 44 opinions
… en nóg meer in 2022!
Bovenstaande lijst is niet exhaustief. Bekijk ook zeker de website van ASPEditions/VUBPRESS voor meer boeken van VUB-academici. Ondertussen kijken we alvast uit naar de boeken die in 2022 zullen verschijnen:
• Dimokritos Kavadias, Bram Spruyt, Nadine Engels en Gide Van Cappel (red.)
Zinnekes zijn debest: diversiteit aan het werk bij Brusselse jongeren van vandaag
Zinnekes zijn De Best vormt de eerste weergave van de werkzaamheden van het DEBEST-programma (Democratic Empowerment of Brussels Education, Students and Teachers), een samenwerkingsverband van de Universitaire Associatie Brussel. DEBEST verrichte onderzoek bij 1880 jongeren van 15 Ã 16 jaar oud om een inkijk te krijgen op hun attitudes
en besteedde aandacht aan initiatieven om jongeren te verbinden.
• Hind Fraihi
Antipode: Opponenten in volle radicalisering
Hind Fraihi (1976) is journaliste bij Apache en columniste bij De Tijd en de lage landen. Ze verwierf bekendheid door haar boek Undercover in Klein- Marokko. In 2017 was ze de eerste schrijver in residentie voor kunstinstelling Vooruit in Gent. In 2020 bekleedde Fraihi de leerstoel Willy Calewaert (VUB), waarbij ze samen met PEN Vlaanderen, het Vermeylenfonds en het Hannah Arendt Instituut stilstond bij de antipoden van deze tijd.