Stijgende zeespiegels zijn op menselijke tijdschalen onomkeerbaar en behoren tot de ernstigste gevolgen van klimaatverandering. De uitstoot in de komende decennia zal bepalen in welke mate kusten voor eeuwen zullen worden hervormd. Nieuw onderzoek toont aan dat snelle emissiereducties op korte termijn toekomstige generaties ongeveer 0,6 meter zeespiegelstijging kunnen besparen, die anders zou worden veroorzaakt door emissies tussen 2020 en 2090 volgens het huidige beleid. Dat maakt de beslissingen van vandaag cruciaal, niet alleen voor het beperken van de opwarming, maar ook voor de gevolgen aan de kust.

Onder leiding van onderzoekers van IIASA, in samenwerking met collega’s uit het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Duitsland, gaat de in Nature Climate Change gepubliceerde studie verder dan de gebruikelijke projecties van zeespiegelstijging door te kwantificeren hoeveel stijging in het jaar 2300 al “vaststaat” door de uitstoot van deze eeuw. Door het effect van korte- en middellangetermijnemissies te isoleren, legt de studie een directe link tussen het beleid van vandaag en de zeespiegel over honderden jaren, een aspect dat nog niet eerder op die manier is gekwantificeerd.

“Onderzoek naar zeespiegelstijging levert meestal projecties tot 2100 op basis van een standaardset scenario’s, maar die maken het niet mogelijk om de langetermijngevolgen van de huidige uitstoot te onderscheiden. We moeten deze effecten echter ook voorbij 2100 bekijken, omdat oceanen en ijskappen eeuwenlang blijven reageren”, legt hoofdauteur Alexander Nauels uit, senior onderzoeker in de groep Integrated Climate Impacts Research van het IIASA-programma Energy, Climate, and Environment. “Onze studie laat duidelijk zien dat mitigatiebeslissingen in de komende decennia gevolgen zullen hebben die zich over meerdere eeuwen uitstrekken voor kustlijnen wereldwijd.”

De onderzoekers ontdekten dat het huidige beleid, met emissies tussen 2020 en 2050, de wereld al zou vastleggen op ongeveer 0,3 meter extra zeespiegelstijging tegen 2300. Wat misschien als een bescheiden toename lijkt, heeft grote gevolgen voor langetermijnplanning voor aanpassing. Als de emissies volgens dit traject doorgaan tot 2090, zou dat een wereldwijde stijging van ongeveer 0,8 meter vastleggen, waarvan circa 0,6 meter nog kan worden vermeden als de wereld nu emissiereducties doorvoert die in lijn zijn met het Akkoord van Parijs. Deze verschillen kunnen bepalen of sommige laaggelegen kustgebieden en eilanden nog bewoonbaar blijven.

“Ons werk benadrukt de blijvende erfenis van de huidige uitstoot en dat aanpassingsplannen eeuwen vooruit moeten kijken”, merkt Matthew Palmer van het UK Met Office op, coauteur van de studie. “We laten ook zien dat sommige regio’s, zoals de kwetsbare eilanden in de Stille Oceaan, een nog sterkere zeespiegelstijging zullen ervaren dan het mondiale gemiddelde. Deze regionale en lokale veranderingen moeten veel gedetailleerder worden begrepen om beleidsmakers beter te kunnen informeren.”

“Wij tonen aan dat langdurige, vastgelegde zeespiegelstijging nauw samenhangt met het piekniveau van de mondiale opwarming. Het is dus essentieel om de temperatuurstijging zoveel mogelijk te beperken. We zeggen vaak dat elke tiende graad telt: hier vertaalt dat zich naar ‘elke tiende meter’”, benadrukt Chris Smith, senior klimaatspecialist aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en coauteur van de studie. “Voor België betekent dat concreet een toenemend overstromingsrisico voor grote delen van Vlaanderen.”

De auteurs wilden bepalen hoeveel toekomstige zeespiegelstijging al is vastgelegd door uitstoot uit het verleden en de nabije toekomst, en tonen aan hoe sterk keuzes in de komende decennia de uitkomsten over eeuwen beïnvloeden. “Die keuzes zullen bepalen wanneer grenzen aan aanpassing worden bereikt en hoeveel opties kustgemeenschappen in kwetsbare regio’s nog overhouden”, zegt coauteur Aimée Slangen van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ).

“Het verschil tussen doortastend klimaatbeleid vandaag en een aanhoudend hoge uitstoot wordt niet alleen gemeten in graden opwarming, maar ook in meters zeespiegelstijging die kusten wereldwijd voor eeuwen zal hervormen. Belangrijk is dat we laten zien dat we nog steeds de kans hebben om de mate van zeespiegelstijging te beperken die we doorgeven aan toekomstige generaties”, besluit Nauels.

Referentie
Nauels, A., Nicholls, Z., Möller, T., Hermans, T.H.J., Mengel, M., Klönne, U., Smith, C., Slangen, A.B.A., Palmer, M.D. (2025). Multi-century global and regional sea-level rise commitments from cumulative greenhouse gas emissions in the coming decades.Nature Climate Change. DOI: 10.1038/s41558-025-02452-5

Contact

  • Hoofdauteur: Dr. Alexander Nauels, Integrated Climate Impacts Research Group, Energy, Climate, and Environment Program, nauels@iiasa.ac.at

  • Valorisation Manager: Marie Cavitte, Bclimate, Water & Climate Department, marie.cavitte@vub.be, +32 470 19 24 1