Directeur Oxfam Eva Smets “De donuteconomie was voor mij Eureka en Aha tegelijkertijd.”

De ongelijkheid in onze wereld is torenhoog met een enorme economische, menselijke, sociale en ecologische kost. Ons model kraakt in alle voegen, en we voelen ons vaak machteloos om er iets aan te doen. In haar boek Kantelen! wil VUB-alumna Eva Smets, Executive Director van Oxfam België en ere-fellow Letteren en Wijsbegeerte, aantonen dat een nieuwe, rechtvaardige aanpak van onze economie, klimaat en sociale zorg niet alleen broodnodig is, maar ook binnen handbereik ligt.

“We zitten met veel fundamentele vragen, we staan voor een klimaatcrisis, een koopkrachtcrisis, geopolitieke dreigingen, exponentieel stijgende economische ongelijkheid … De vraag is hoe we daar allemaal mee omgaan? Het probleem is dat we een systeem geërfd hebben uit de 20ste eeuw. Het leverde een economisch denken op dat lineair is en dat vooral kijkt naar groei als maatstaf voor het meten van welvaart. Dat denken volstaat niet meer om de uitdagingen van nu aan te gaan.”

Is er een alternatief?

“In mijn boek kijk ik specifiek naar, het model van de donuteconomie. Mijn oud-collega van het Britse Oxfam, Kate Raworth schreef in 2017 de aanzet voor die donuteconomie uit. Haar boek was voor mij een eyeopener: ik had het gevoel dat er ‘iets’ niet klopt. Het probleem is dat er zoveel is dat niet klopt, dat je je daardoor machteloos voelt en de vraag stelt: waar kan ik mij voor engageren? Kate’s uitleg over de donuteconomie was voor mij Eureka en Aha tegelijkertijd, er werd mij een valabel kompas geboden.”

“Als je van nul start met een bedrijf zit je in de ideale positie om circulair en regeneratief te ondernemen."

Vormen die alternatieven de basis voor je boek?

“Ik ben mensen gaan bevragen, heel bewust in België omdat het dan onmiddellijk relevant is voor ons. Ik heb gesproken met wetenschappers en ondernemers over hoe zij een aantal thema’s zouden aanpakken. Ik verdeelde die onder in drie hoofdstukken: economie, klimaat en gender-sociaal. Het boek is vooral een open uitnodiging voor iedereen die de principes van de donuteconomie toe wil passen op de eigen sector of expertise. Dat is meteen ook een oproep aan de VUB met haar grote studentenpopulatie in allerlei soorten disciplines, die de burgers, ondernemers en wetenschappers van morgen worden.”

Zelf heeft Eva goede herinneringen aan haar VUB-tijd. “Mijn opleiding geschiedenis aan de faculteit letteren en wijsbegeerte heeft me mede klaargestoomd om een brede en kritische kijk te ontwikkelen op de wereld om me heen, en gebeurtenissen en actualiteit in een breder kader te kunnen plaatsen.”

Wat heeft een jonge ondernemer of een afgestudeerde die voor een groot bedrijf gaat werken aan je boek?

“Als je van nul start met een bedrijf zit je in de ideale positie om circulair en regeneratief te ondernemen. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat dit perfect mogelijk is. Oxfam is daar een goed voorbeeld van. Wij doen ook business, we zijn de enige ngo die ook een actief handelsdepartement runt. Ik stuur dus niet alleen een vzw aan maar ook een bedrijf dat op het eind van de dag ook positief moet draaien. Het kan dus wel degelijk voor een ondernemer, bovendien is het ook onze plicht: of je het nu uit persoonlijke overtuiging doet of niet: de zorgplicht voor ondernemers wordt sowieso vastgelegd in een regelgevend kader van de EU. En voor de jong afgestudeerde die nu in de privésector gaat stappen, kunnen de principes van de donuteconomie ook helpen. Dat begint al bij de keuze voor welk bedrijf je gaat werken: evalueer het op duurzaamheidsprincipes.”

Vind je dat ondernemingen die voor die weg kiezen een steuntje in de rug verdienen van de overheid?

“Er bestaan heel wat extra’s aan steunmaatregelen. Ik word kregelig als ik hoor dat vzw’s ‘subsidieslurpers’ zouden zijn. Als je optelt wat er allemaal naar de privésector gaat dan vallen die subsidies aan de vzw’s in het niet. Momenteel wordt bijvoorbeeld het gebruik van fossiele brandstoffen elk jaar met 31 miljard euro ondersteunt. Terwijl we al tientallen jaren weten dat dit een aflopende zaak is, dat geld kan beter geïnvesteerd worden in nieuwe jobs in een duurzame economie.”