BRUSSEL, 18 juli 2025 – VUB-doctoraatsstudente Emily Delgouffe ontdekte dat teelbalweefsel, verwijderd tijdens een genderbevestigende operatie, bruikbaar is voor onderzoek naar vruchtbaarheid bij jongens die voor de puberteit een kankerbehandeling krijgen. Chemotherapie of radiotherapie kan hun latere vruchtbaarheid aantasten. In de nabije toekomst zullen onderzoekers dat weefsel kunnen gebruiken om onder andere om te voorspellen wie later mogelijks onvruchtbaar wordt.
“Wat vroeger als medisch afval werd gezien, blijkt nu een waardevolle bron voor de wetenschap,” zegt Emily Delgouffe, die in mei van dit jaar haar doctoraat afrondde aan de Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Haar karakterisering van het teelbalweefsel legt nu de basis voor het verder gebruik in een labmodel. “Door de hormonale therapie die trans vrouwen vooraf krijgen, lijkt hun teelbalweefsel sterk op dat van jongens vóór de puberteit. In het lab kan zo onderzoek gedaan worden naar welke schade bepaalde medicijnen veroorzaken, zonder zeldzaam weefsel van kinderen te gebruiken of proefdieren in te zetten. Zo kunnen ook we beter inschatten bij wie het zinvol is om teelbalweefsel weg te nemen en in te vriezen voor toekomstig herstel van de vruchtbaarheid. Dat helpt om onnodige operaties te vermijden.”
Mini-teelballen in het labo
In het labo wordt het teelbalweefsel verwerkt tot losse cellen die daarna vanzelf uitgroeien tot kleine driedimensionale structuren: zogenaamde organoïden. Deze ‘miniteelballen’ kunnen meer dan 100 dagen in leven blijven en bootsen belangrijke functies van echte teelballen na. Het ontwikkelen en toepassen ervan als modelsysteem wordt momenteel onderzocht in het doctoraat van Samuel Madureira Silva, dat in het najaar van 2025 wordt verdedigd aan de Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel, onder promotorschap van Prof. Dr. Ellen Goossens en Prof. Dr. Yoni Baert. De organoïden dienen om:
-
Beter te voorspellen welke chemo- of radiotherapie schadelijk is voor de vruchtbaarheid, zodat ze weten bij welke jongens het nodig is om teelbalweefsel in te vriezen voor een mogelijke latere transplantatie.
-
Gevolgen van nieuwe kankerbehandelingen zoals immuuntherapie op mannelijke vruchtbaarheid te testen.
-
Te onderzoeken of bepaalde chemische stoffen zoals pesticiden hormoonverstorend kunnen zijn in de teelbal.
“Vruchtbaarheid is een belangrijk onderdeel van levenskwaliteit. Zeker voor kinderen die zo’n zware behandeling moeten ondergaan, willen we alles doen om hun kansen op een toekomst met eigen kinderen te bewaren,” zegt Prof. Dr. Ellen Goossens, hoofd van de VUB-onderzoeksunit BITE en promoter van Emily.
Samenwerking met het UZ Gent
Het weefsel is afkomstig van patiënten die in behandeling zijn in het Centrum voor seksuologie en gender van het UZ Gent. Met toestemming kunnen ze weefsel afstaan. Dat weefsel wordt bewerkt door de labocollega’s van de afdeling Reproductieve geneeskunde en zo naar de VUB gestuurd.
“We zijn blij dat ons ziekenhuis op deze manier een bijdrage kan leveren aan vernieuwend en betekenisvol onderzoek,” aldus Kelly Tilleman, laboverantwoordelijke van het lab voor Reproductieve geneeskunde. “Dat iets wat vroeger als medisch afval werd gezien, nu levens kan veranderen, is bijzonder hoopvol.”
Foto door Thierry Geenen
Emily Delgouffe studeerde Biomedische wetenschappen aan de Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel. Haar doctoraat “Effects of gonadotoxic treatments on spermatogonial stem cells and their niche” onderzocht hoe kinderkankerbehandelingen zoals chemo- en radiotherapie op lange termijn de mannelijke vruchtbaarheid kunnen aantasten. Ze keek daarbij ook naar het invriezen van teelbalweefsel als manier om de vruchtbaarheid later te kunnen herstellen. Haar werk toont aan dat deze techniek veilig is, maar dat testikelgroei en hormoonproductie na de puberteit verstoord kunnen zijn, vooral na zware behandelingen. Ook werd onderzocht of teelbalweefsel van trans vrouwen geschikt is als alternatief model voor laboratoriumonderzoek. Deze studie biedt nieuwe inzichten in fertiliteitsbewaring bij jonge patiënten én in het potentieel van het invriezen van teelbalweefsel in de klinische praktijk.
Over de Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de VUB
De Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) is gevestigd op de Brussels Health Campus in Jette, waar onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en klinische zorg nauw met elkaar verweven zijn. Met meer dan 1.300 medewerkers en bijna 5.000 personeelsleden van het Universitair Ziekenhuis Brussel is de campus een van de grootste werkplekken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en een belangrijke draaischijf voor gezondheidszorg en academische vernieuwing.
De Faculteit biedt opleidingen aan in Geneeskunde, Farmaceutische wetenschappen, Biomedische wetenschappen, Management en Beleid van de Gezondheidszorg, en Management, Zorg en Beleid in de Gerontologie. Dankzij de nauwe samenwerking met het UZ Brussel worden studenten opgeleid in een praktijkgerichte omgeving die academische kennis verbindt met concrete ervaring in de gezondheidszorg.
Over UZ Brussel
Het Universitair Ziekenhuis Brussel is een universitair ziekenhuis met bijna 5.000 medewerkers. Het is verbonden aan de faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel op de Brussels Health Campus in Jette. Met 721 ziekenhuisbedden is het jaarlijks goed voor meer dan 30.000 opnames van patiënten uit binnen- en buitenland, 445.000 raadplegingen (excl. spoed) en 75.000 patiënten op spoed. Zijn filosofie is gebaseerd op drie principes: Nederlandstalig, pluralistisch en sociaal. Als universitair ziekenhuis heeft het ook een opleidingsopdracht en voert het wetenschappelijk onderzoek uit.