De prijzen van gas en elektriciteit zijn ontploft door de energiecrisis. Ook de VUB kan er niet omheen de broekriem aan te halen om haar energierekeningen te kunnen betalen. Julien Blondeau weet hoe je je energieverbruik binnen de perken kan houden, zowel voor een organisatie als voor een medewerker. Hij is energie-expert bij de onderzoeksgroep Thermodynamics and Fluid Mechanics Group aan de VUB, en de Joint Research Groupe BRITE (Brussels Institute for Thermal-fluid systems and clean Energy) van de VUB-ULB . “Het is pijnlijk, maar het is ook een uitgelezen kans duurzamer te leren omgaan met energie.”
Tijdens zijn studies burgerlijk ingenieur was Julien Blondeau gefascineerd door thermodynamica, de wetenschap van energie-omzettingen. “Ik heb deze wetenschap in de industrie kunnen toepassen, voordat ik prof werd. Die praktische ervaringen kan ik nu aan de universiteit doorgeven. Thermodynamica heeft veel concrete, technische invloed op de opwekking van energie, maar het stelt ook veel filosofische vragen, wat ik nog fascinerender vind.”
In zijn onderzoeksgroep zijn ze onder anderen bezig met onderzoeksprojecten rond duurzame energie. “Ik bestudeer zelf vooral de duurzame productie van warmte en elektriciteit, bijvoorbeeld aan de hand van groene brandstoffen, zoals waterstof of biomassa, en de optimale ontwikkeling van warmtenetwerken.”
Wat kunnen we als medewerkers doen om de kosten voor de VUB naar beneden te krijgen?
“Het is de snelste manier voor een organisatie om op energie te bezuinigen: moedig medewerkers aan hun gedrag aan te passen. We kunnen ten eerste al de thermostaat lager zetten. Dat scheelt per graad al snel vijf a tien procent kosten. Hoeveel precies, hangt af van het gebouw en de buitentemperatuur.”
“Het zijn kleine acties waarmee je in totaal veel kan besparen. De kranen goed dicht doen. Verlichting en verwarming niet gebruiken, wanneer het niet nodig is. Als je het lokaal verlucht: verwarming uit. Deuren dicht. Apparaten uitzetten. En een slimme: werk met zijn allen in 1 lokaal. Het liefst in een zo klein mogelijke ruimte.”
“Natuurlijk moet je dan als organisatie ook centraal de verwarming lager zetten, als je tenminste ook centraal stookt.”
“Tezamen kun je dan flink op de verwarming bezuinigen. Het zal niet de wereld redden, maar toch 10 à 15 procent besparing moet lukken. Zeker in oudere gebouwen neemt verwarming een groot deel van de energiekosten in.”
Natuurlijk moet je de warmte ook binnen houden.
“Dan draait het om isolatie. Daarvoor maakt het in de praktijk veel uit of je een oud of nieuw gebouw verwarmd. Oude gebouwen zijn vaak belabberd geïsoleerd. Bij nieuwbouw zorgt de productie van warmte maar voor twintig procent van het totale energieverbruik door gebrekkige isolatie. Thuis in een – vaak oudere - privéwoning ligt dat veel hoger, zo’n zestig zeventig procent. Voor de VUB schat ik in dat minstens de helft van het totale energieverbruik dient om de gebouwen te verwarmen. Omdat de energierekeningen nu zo hoog zijn, zul je als instituut nu niet te staan springen om te investeren. Maar geld steken in thermische isolatie loont zeker op termijn.”
Het is 2022: kan moderne techniek ook bijdragen?
“Dan komen we uit bij de slimme apparaten: sensoren, tijdschakelaars, ledverlichtingen, thermostatische kranen. Daar valt inderdaad veel winst mee te behalen. Zeker als je ze juist toepast. Neem bijvoorbeeld draadloze en mobiele thermostaten, die moet je heel bewust op de juiste plekken plaatsen. Namelijk, daar waar gewerkt wordt zoals in een labo, en niet in het rommelhok of op de gang.”
De energierekening is al hoog, maar kunnen extra investeringen daar bovenop nu lonen?
“Veel kleine investeringen kunnen samen toch aardig wat opleveren. Verplicht afdelingen modernere, duurzamere apparaten aan te schaffen. Groene koelkasten, vaatwassers, printers, pc/s met een A-label leveren al geld op. De aankoopprijs moet niet de enige beslissende factor zijn. Dus ruil die ronkende, vuile tafelfrigo in voor een nieuw, zuinig koelkastje. Daarmee kun je ook mooi ecocheques kwijtspelen. In het team zullen genoeg mensen zitten die niet weten wat ze met de ecocheques aan moeten.”
“Juist omdat de energierekening centraal wordt betaald, zijn er vaak niet genoeg prikkels voor de medewerker om hierover na te denken en de juiste beslissing te nemen. Dus zolang die er niet is: doe het voor de VUB en het milieu! Het levert onze universiteit een significante energiebesparing op.”
We hebben ook bijzondere locaties aan de unief.
“We hebben hele specifieke situaties, zoals een zwembad en labo’s. Een zwembad heeft natuurlijk altijd al een gepeperde rekening, omdat die enorme hoeveelheden water verwarmd en gefilterd moeten worden. Je kunt daarmee niet even een weekendje stoppen. Het opstarten kost namelijk weer veel tijd en energie. Wat je in een zwembad en in alle sportfaciliteiten wel kan doen, is het warm water van de douches uitschakelen wanneer ze niet gebruikt worden, bijvoorbeeld ’s nachts. Het warm water voor de douches kan uit wanneer de sportfaciliteiten niet worden gebruikt. En de temperatuur kan naar beneden, misschien zelfs uit. Je kunt jezelf wel warm sporten
“De labo’s zijn weer een ander verhaal. Daar is ook veel te winnen. Een energie-expert kan een scan doen of een labo wel efficiënt wordt verwarmd en de apparaten die er staan nog wel energiezuinig zijn. Dat kan veel opleveren.
Kun je niet beter alle medewerkers naar huis sturen om daar te werken?
“Dat zou een beetje cynisch zijn. Want dan wend je de kosten op de medewerkers af. Thuis zet je de kachel ook aan. Maar aan de andere kant: in de huidige situatie werken veel mensen al een aantal dagen per week thuis. Dus als je een aantal vaste dagen afspreekt voor thuiswerken, kun je de verwarming op de universiteiten op die dagen flink lager zetten.
Het zal niet eenvoudig zijn om deze herfst en winter door te komen
“Het is pijnlijk, maar het is ook een uitgelezen kans om te leren duurzamer met energie om te gaan. Ook zonder die enorme prijsstijging moeten we leren anders met energie om te gaan. De mensheid springt slordig om met grondstoffen en pleegt roofbouw op onze aarde, met alle gevolgen van dien. Naast innovaties rond de productie van energie en het slimme verbruik van hernieuwbare energiebronnen - zon, wind, biomassa, waterkracht, … - is het verlagen van ons energieverbruik de beste manier om de wereld op een nette manier voor de volgende generatie achter te laten.”