Dr. Hanna E. Schneider (Brussels Interdisciplinary Research Centre on Migration and Minorities – BIRMM aan de VUB) wierp voor haar doctoraatsonderzoek een kritische blik op de complexiteit van vluchtelingenhervestiging. Daarbij nam ze zowel de handelingsbekwaamheid van vluchtelingen als de structurele obstakels die hun traject beïnvloeden, onder de loep.
Uit Schneiders onderzoek blijkt dat vluchtelingen actief proberen het hervestigingsproces te doorlopen – door informatie op te zoeken, relaties op te bouwen met humanitaire actoren en besluiten te nemen over hervestigingsaanbiedingen – maar dat deze inspanningen vaak worden belemmerd door systemische barrières. Inefficiënte procedures, gebrek aan transparantie in besluitvorming en aanhoudende onzekerheid ontnemen vluchtelingen vaak de controle over hun toekomst.
Op basis van terreinonderzoek in Duitsland, Jordanië en Turkije analyseerde Dr. Schneider hoe vluchtelingen omgaan met de instellingen die derde-landhervestiging beheren – een zeldzaam wettelijk kanaal naar internationale bescherming. Hervestiging houdt in dat vluchtelingen worden overgebracht van een opvangland naar een derde land dat hen permanente bescherming en verblijfsrecht biedt. Schneiders bevindingen laten een dubbel narratief zien: vluchtelingen tonen initiatief door informatie te verzamelen, sociale netwerken in te zetten en zelf te beslissen of ze hervestiging accepteren, maar deze keuzes worden beperkt door inefficiënties, ondoorzichtige besluitvorming en verlengde onzekerheid, waardoor velen in een toestand van “voortgesleepte onzekerheid” verkeren.
“Vluchtelingen zijn geen passieve ontvangers van hulp,” legt Schneider uit. “Ze navigeren actief door het hervestigingsproces, ondanks aanzienlijke beperkingen. Maar juist de systemen die bescherming zouden moeten bieden, vergroten vaak hun onzekerheid.”
Het onderzoek benadrukt dat hervestiging meer is dan een bureaucratisch proces – het is een diep menselijk traject, gevormd door de hoop, angsten en beperkte invloed van vluchtelingen op het systeem. Vluchtelingen moeten aantonen dat ze kwetsbaar zijn om in aanmerking te komen, terwijl ze tegelijkertijd geacht worden zich snel aan te passen in een nieuw land – een paradox die zorgt voor extra emotionele en psychologische druk.
Een belangrijk en vaak over het hoofd gezien aspect dat Schneider naar voren brengt, is dat sommige vluchtelingen hervestigingsaanbiedingen afwijzen. Zulke keuzes worden beïnvloed door sterke familiebanden, culturele verbondenheid met het opvangland of het land van herkomst, angst om de eigen identiteit te verliezen, en gebrek aan informatie over het doelland. Vaak worden deze beslissingen onder tijdsdruk genomen, wat kan leiden tot spijt wanneer de omstandigheden verslechteren in het opvangland. De studie toont aan dat deze afwijzingen voortkomen uit complexe factoren: persoonlijke relaties, culturele bezorgdheden, angst voor het onbekende en praktische uitdagingen zoals desinformatie of een tekort aan middelen.
In een tijd waarin internationale hervestigingsprogramma’s onder druk staan, roept Schneiders onderzoek beleidsmakers op om transparantie te vergroten, procedures te versnellen en structurele inefficiënties aan te pakken. Deze hervormingen zijn essentieel om vluchtelingen in staat te stellen weloverwogen keuzes te maken en het hervestigingsproces met meer zekerheid en ondersteuning tegemoet te treden.
De recente stopzetting van het Belgische hervestigingsprogramma heeft verstrekkende gevolgen: het beperkt veilige trajecten voor de meest kwetsbare vluchtelingen ter wereld en ondermijnt de internationale solidariteit met opvanglanden. Het hervatten van hervestiging is cruciaal om deze uitdagingen aan te pakken. Schneiders onderzoek biedt waardevolle inzichten voor een effectiever en menselijker systeem. Door de ervaringen van vluchtelingen en structurele obstakels centraal te stellen, schetst de studie concrete stappen om bureaucratie te verminderen, communicatie te verbeteren en emotionele en culturele ondersteuning te bieden – voor een hervestigingsproces dat waardigheid en bescherming waarborgt.
Referenties:
Schneider, H. (2021). Implementing the Refugee Resettlement Process: Diverging Objectives, Interdependencies and Power Relations. Frontiers in Political Science, 3. https://doi.org/10.3389/fpos.2021.629675
Schneider, H. (2024). Intentions, Strategies, and Actions: How Refugees Exert Agency in the Resettlement and Humanitarian Admission Process from Jordan and Turkey to Germany. Refuge: Canada’s Journal on Refugees, 40(2), Artikel 2.
Contact:
Dr. Hanna E. Schneider (ENG & DE)
Email: hanna.schneider@vub.be
Tel: beschikbaar bij de redactie