Paul De Hert is benoemd tot lid van de wetenschappelijke raad van het Bureau van de Europese Unie voor de Grondrechten (EU Agency for Fundamental Rights (FRA)) dat zetelt in Wenen. Het lidmaatschap van het Wetenschappelijk Comité van de FRA start in juni 2023 voor een periode van vijf jaar (hernieuwbaar).
Bij wat voor organisatie ben je precies bij benoemd?
“Bij het wetenschappelijk comité van het Bureau van de Europese Unie voor de Grondrechten (FRA). Dat bestaat uit elf nieuwe proffen, waaronder ik dus. We moeten de wetenschappelijke kwaliteit van het werk garanderen, maar zijn ook nauw betrokken bij het schrijven van rapporten. Daarom waren ze ook op zoek naar mensen met meer beleidservaring. De FRA adviseert de EU over fundamentele grondrechten, zoals privacy, discriminatie en migratie. Als agency heeft het tamelijk snel haar reputatie opgebouwd en is het ook een centrale rol toegekend door Europa. Heel recent heeft de EU advies gevraagd over de geplande nieuwe wetgeving op Artificial Intelligence (AI-Act), net zoals het heeft gedaan over migratie. De EU-instellingen hebben nu de reflex bij dergelijke onderwerpen bij de FRA te rade te gaan. De FRA is niet puur een juridische instelling. We moeten ook veldwerk doen om de situatie in de praktijk te beoordelen, met behulp van alle wetenschappelijke methodes. Dat is het mooie.”
“In het Fundamental Rights Report 2023 dat het FRA uitbracht zie je hoe breed de organisatie actief is. Dat rapport focust op de schending van de mensenrechten in Europa door de oorlog in de Oekraïne. Maar het gaat veel breder: over de toegang tot het recht, asiel, migratie & grenzen, gender, haatdelicten, informatiemaatschappij, privacy en gegevensbescherming, LGBTI, personen met een handicap, racisme & aanverwante intoleranties, rechten van het kind en Roma.”
Wat ga je in de praktijk doen?
“Ik moet vier keer per jaar naar Wenen. Per jaar zal ik een à twee initiatieven trekken waarover rapporten moet volgen. Niet alleen passief door de wetenschappelijkheid te garanderen, maar ook actief mee te weken aan de output; de methodologie van de onderzoeken ter plaatse op zetten, pilots starten, begeleiding organiseren et cetera. In het comité breng ik mijn expertise in digitalisering en strafrecht mee. Tevens beschik ik over jarenlange ervaring als FRA-country rapporteur (zie beneden).”
Wat heb je hier als wetenschapper aan?
“Het is niet vreemd om na je 55e zo’n stap te zetten. Ik heb mijn sabbatical gebruikt om eens na te denken over de rest van de tijd. Als academicus ben ik het meest actief geweest op het terrein van de mensenrechten. En met deze functie kom ik midden in de praktijk daarvan terecht. Het is ook een vorm van erkenning van de kennis die je al die jaren hebt opgebouwd.”
Belgische rapportage over grondrechten
De Hert is gewoon hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), directeur (2005-2021) en co-directeur van het Fundamental Right Research Centre (FRC) opgericht binnen de Faculteit Rechten en Criminologie. De FRC was partner in verschillende consortia die voor de FRA gegevens verzamelden en onderzoeksdiensten leverden rond grondrechtenkwesties in België (2011-2019). In 2019 ging het FRC op eigen kracht verder en werd 'nationaal contractant voor FRANET' met als taak gegevens en onderzoeksdiensten te leveren rond de negen belangrijke grondrechtenthema's die centraal staan in het werkprogramma van het FRA.
Kernonderzoekers in de FRA-rapportage waren en zijn dr. Karen Van Laethem, Karen Weis, dr. Jozefien van Caeneghem, dr. Marijke de Pauw, dr. Amy Weatherburn, Júlia Zomigani Barboza, prof. dr. Ellen De Smet, prof. dr. Dr. Ilke Adam, dr. Carlotta Rigotti, prof. Dr. Chloé Brière en Nadine El-Dekmak. Vele andere interne en externe deskundigen hebben een bijdrage geleverd.