Professor Stefaan Smis is benoemd tot rechter ad hoc bij het Europees hof voor de rechten van de mens. Zijn eerste zaak die hij moest behandelen was Mortier tegen België. Nu is hij bezig met de zaken RTBF tegen België en Test-Achats tegen Belgie. Een rechter ad hoc wordt aangewezen wanneer er geen gewone rechter beschikbaar is en heeft dezelfde macht als zo’n gewone rechter.
“In de RTBF zaak beroept de Franstalige openbare omroep zich op de vrijheid van meningsuiting om een veroordeling uitgesproken naar aanleiding van het uitzenden van een TV-reportage aan te vechten”, legt Stefaan Smis uit.
“In de Test-Achats zaak bewist de consumentenorganisatie de onpartijdigheid van een verzekeringsexpert aangesteld door het Hof van Beroep te Brussel en baseert zich hiervoor op het beginsel van equality of arms en het tegenstrijdigheidsbeginsel, erkend als onderdeel van het recht op een eerlijk proces.”
Het Hof heeft ondertussen een uitspraak gedaan in de zaak Mortier tegen België en België in het gelijk gesteld. Het maakte wel de aantekening dat het aan een doeltreffende controle achteraf ontbrak op de wettigheid van de euthanasie.
Deze zaak betrof de moeder van Tom Mortier, die leed aan een chronische depressie en daarom vroeg om euthanasie. Hoewel haar zoon, met wie zij alle contact had verbroken, in kennis werd gesteld van de wens van zijn moeder om te worden geëuthanaseerd, heeft hij nooit gereageerd. Als naast familielid werd hij de dag na de euthanasie officieel op de hoogte gebracht van haar overlijden.
Internationale bescherming van de mensenrechten
Prof. Dr. Stefaan Smis is lid van het departement Internationaal en Europees Recht van de Faculteit Rechten en Criminologie van de Vrije Universiteit Brussel en vicevoorzitter van de Onderzoeksgroep Fundamental Rights and Constitutionalism (FRC). Hij doceert cursussen over internationaal recht, internationale bescherming van mensenrechten en internationale geschillenbeslechting. Aan de Universiteit van Westminster (UK - Londen) heeft hij een functie als Reader in Internationaal Recht.
Bij het Europees Hof voor de rechten van de mens worden ad hoc rechters door de kamerpresident. Dit gebeurt wanneer de gewone rechter die is verkozen door de staat die partij is bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, verhinderd is, zich terugtrekt of vrijgesteld is, of wanneer er geen rechter is. De rechter ad hoc beschikt over dezelfde kwalificaties als de gewone rechters en heeft dezelfde rechten in de procedure.