VUB-professor antropologie Reginald Deschepper, verbonden aan de onderzoeksgroep Mental Health en Wellbeing over levensverlengende ingrepen; "Ouderdom als ziekte behandelen roept ethische vragen op, maar biedt ook perspectief."
Dit stuk verscheen eerder op standaard.be (+). Auteur: Reginald Deschepper, professor aan de VUB.
We staan op de drempel van een nieuw tijdperk, waarbij veroudering manipuleerbaar wordt. De transplantatie van een genetisch gemodificeerd varkenshart in een 57-jarige Amerikaan biedt ons daarvoor bijna een blik in de toekomst. Die omwenteling roept tal van ethische vragen op, maar ze biedt ook een perspectief om onze levensverwachting en onze levenskwaliteit aanzienlijk te verbeteren.
De transplantatie van een varkenshart is een van de tientallen innovatieve medische technieken die momenteel worden uitgetest. Ze vormen het begin van een nieuwe fase in de geneeskunde: een biologische revolutie die vergelijkbaar is met de ontwikkeling van de computer. Het zal ongetwijfeld nog jaren duren voor de techniek van xenotransplantatie op punt staat, maar het is waarschijnlijk dat
de meeste mensen die nu leven, van die techniek gebruik zullen kunnen maken. Het hart is een symbolisch orgaan, maar als men de techniek beheerst om via genetische manipulatie afstotingsverschijnselen te vermijden, dan wordt het mogelijk om ook andere organen te transplanteren.
Zelfs als het spoor van xenotransplantatie doodloopt, zijn er nog tal van technieken in ontwikkeling die ons leven zullen verlengen. Honderden wetenschappers en nieuwe bedrijven zijn bezig met een fundamentele ontwikkeling: het behandelen van ouderdom als een aandoening. En nee, het is niet de bedoeling om ouderen te stigmatiseren als zieken. Wetenschappers willen dat ziekteproces net uitstellen en korter maken. Want ook dat weet men ondertussen: mensen die extreem lang leven, blijven vaak tot op heel late leeftijd vrij gezond.
Blinde muizen
De wetenschap kent ondertussen de fundamentele oorzaken van veroudering; het zijn er een tiental. Bovendien weten ze dat veroudering geen natuurwet is en in belangrijke mate kan worden gemanipuleerd. Muizen kan men nu al verjongen en veertig procent langer laten leven. Bij muizen wordt al een techniek toegepast waarbij cellen opnieuw geprogrammeerd worden om ze weer jong te maken. Op die manier slaagden de onderzoekers erin om muizen die blind geworden waren door glaucoom, terug te laten zien. Die techniek steunt op een inzicht van de Japanse stamcelonderzoeker Shinya Yamanaka, die aantoonde dat men cellen kan herprogrammeren tot pluripotente stamcellen. In 2012 leverde hem dat de Nobelprijs voor Geneeskunde op.
Momenteel loopt onderzoek waarbij die techniek bij mensen wordt toegepast, om ouderdomsziekten te genezen. Als dat lukt, verwacht men dat het mogelijk wordt om ook de cellen van andere organen weer jong te maken. Het verjongen van het oog wordt gezien als een 'proof of concept' dat de techniek ook breder toepasbaar is. Het is maar één voorbeeld van een lange reeks ontwikkelingen die het verouderingsproces drastisch kunnen aanpakken.
Ondertussen zijn ook de eerste kleinschalige experimenten bezig om mensen te verjongen. Het duurt nog een aantal jaren voor de nieuwe -'rejuvenatietechnieken' voor de modale mens toepasbaar zijn, maar ondertussen zijn er wel al duizenden biohackers bezig verjongingstechnieken op zichzelf toe te passen. Het zijn niet allemaal fantasten, wel vaak goed opgeleide wetenschappers die passioneel de biogerontologische studies volgen. Een van hen is David Sinclair, hoogleraar genetica aan Harvard en auteur van het in Nature gepubliceerde onderzoek over het genezen van glaucoom. Hij werk aan nog veel andere technieken en past er al een aantal toe op zichzelf, waaronder supplementatie en eeuwenoude technieken zoals vasten. Zo kon hij alvast zijn biologische leeftijd met minstens vijftien jaar terug draaien.