VUB-professor robotica Bram Vanderborght, verbonden aan Brubotics en Imec, over de maakindustrie temidden van de coronacrisis. "Het moet veerkrachtiger en lokaler worden om nieuwe crisissen het hoofd te kunnen bieden."
Dit opiniestuk verscheen eerder op tijd.be. Auteur: Bram Vanderborght, professor robotica aan de VUB.
De blokkering van het Suezkanaal door het containerschip Ever Given deed de wereldeconomie haperen. En in deze pandemie was er zeker in het begin een nijpend tekort aan beschermingsmateriaal. Ursula von der Leyen, de voorzitster van de Europese Commissie, gaf toe dat alles is gezet op de ontwikkeling van het vaccin, maar de stap naar de productie is onderschat. Die noden worden een constante in mondiale crisissen. De maakindustrie en de globale toeleveringsketens zijn onvoldoende opgewassen tegen almaar veranderende noden.
Biedt het massaal aanleggen van voorraden soelaas? Bij een vorige crisis waren er voorraden van mondmaskers aangelegd, die decennia onaangeroerd bleven. Nu is er een nieuwe voorraad, maar zal die nodig zijn voor de volgende crisis? De volgende toevoerschok kan overal optreden en kan al dan niet een pandemie zijn. Een geblokkeerd containerschip is al voldoende.
De automatisering en de robots zijn niet flexibel genoeg voor snel variërende productienoden.
Het legt de noodzaak bloot voor een veerkrachtiger maakindustrie. Meer lokaal produceren om minder afhankelijk te zijn van het buitenland. Een productie die zich sneller kan aanpassen aan bedreigingen door de productielocatie te verschuiven, terwijl het verlies aan capaciteit of productkwaliteit tot een minimum wordt beperkt.
Reshoring, het terughalen van bedrijfsactiviteiten naar eigen land, is al langer bezig. Mensen willen geen massaproduct, maar producten op maat. Adidas bouwde voor het eerst sinds lang een fabriek in Duitsland, zodat het uw geïndividualiseerde schoen kon maken. Philips bracht zijn productie van scheerapparaten terug naar Nederland om optimaler aan de altijd variërende vraag te voldoen.
Twee producenten
Er is een grote kans dat de levering van uw nieuwe computer of elektrische fiets vertraging oploopt. Autofabrieken als Volvo Gent en Audi Brussel moesten tijdelijk hun productie stilleggen. De oorzaak zijn de kleine onderdeeltjes, de computerchips, die hoofdzakelijk door slechts twee Aziatische producenten gemaakt worden.
Inzetten op nieuwe productietechnologie is nodig om lokaal én productief te fabriceren wegens de hoge arbeidskosten in vergelijking met lagelonenlanden. De maakindustrie levert voor elke job twee jobs in de dienstensector op. De producten moeten namelijk vervoerd en onderhouden worden en fabrieken moeten gekuist worden.
In de huidige recessie zullen fabrikanten waarschijnlijk niet investeren in veerkracht op de lange termijn wegens de existentiële bedreigingen op de korte termijn.
De automatisering en robots zijn niet flexibel genoeg voor snel variërende productienoden. Adidas heeft zijn hightechfabriek, die zijn toekomst moest worden, alweer moeten sluiten. De technologie was nog niet klaar.
Voor de vaccins, met bijbehorend spuitje en doosje, kan massaal geïnvesteerd worden in massaproductie, zodat de 7,5 miljard mensen zo snel mogelijk hun twee spuitjes krijgen. Maar wat doe je met die productielijnen als iedereen zijn shots heeft gehad? Het meest flexibel zijn wij, mensen. Vrijwilligers gingen ziekenhuizen en rusthuizen bijstaan, dan mondmaskers naaien, en nu zijn ze paraat in vaccinatiecentra over de hele wereld, wachtend op de vaccins.
Onhandige klauwen
Zo flexibel is een robot niet. Neem een taak als ‘pak de doos vaccins, doe ze open, neem het spuitje uit de verpakking, vul het en plaats het correct in de arm'. Een mens klaart de klus in enkele seconden. Voor een robot is het nog altijd een gigantische uitdaging, met zijn onhandige klauwen. Hij is geoptimaliseerd om een potje dicht te draaien of een pallet te verzetten, maar vraag hem niet beide te doen.
Laat de overheid, onderzoekscentra en de maakindustrie samenwerken om een meer veerkrachtige industrie te bouwen.
Dat vergt nieuwe, gevoelige robothanden. Nieuwe sensoren om omgeving, mensen en objecten precies te kunnen zien en voelen. Denk aan de zelfrijdende wagens, waar ondanks de beloften en sterke vorderingen menselijke chauffeurs nog niet massaal zijn vervangen. Maar ook aan andere technologieën, zoals 5G, om alle machines veilig met elkaar te laten communiceren om zich flexibel te kunnen aanpassen.
Het 3D-printen heeft zijn potentieel getoond. Fabrikanten hebben het gebruikt om snel adapters te maken om onder meer snorkelmaskers aan te passen en teststaafjes te maken. Lasercutters werden gebruikt om gezichtsbeschermers en ear savers te snijden. Een dergelijke technologie laat toe heel lokaal en flexibel te produceren.
Een grotere veerkracht heeft echter een prijs. In de huidige recessie zullen fabrikanten waarschijnlijk niet investeren in veerkracht op de lange termijn wegens de existentiële bedreigingen op de korte termijn.
Laat de overheid, onderzoekscentra en de maakindustrie samenwerken om een meer veerkrachtige industrie te bouwen. Want crisissen komen eraan. Het Wereld Economisch Forum lijst in zijn Global Risk Report 2021 de meest waarschijnlijke risico's op, zoals extreem weer en klimaat, natuurrampen, digitale machtsconcentratie en ongelijkheid, en cybersecurity. Ze zijn onvermijdelijk, maar we kunnen ze het hoofd proberen te bieden. Een veerkrachtige en lokale industrie is daarbij een belangrijk instrument.