Een grote groep activisten en wetenschappers is het eens dat we racisme niet kunnen bannen als we het niet definiëren als een structureel probleem. In 2017 onthulde een studie, gefinancierd door de Koning Boudewijnstichting, dat meer dan 80 procent van de Afro-Belgen racisme ervaart. Een politieke reactie op dat cijfer kwam er nooit.
Deze open brief verscheen eerder in De Morgen. Ondertekend door Vijftigtal ondertekenaars, onder wie: Sarah Demart (USL-B), Sibo Kanobana (UGent); Ilke Adam (VUB) en Nadia Fadil (KU Leuven) en Olivia U. Rutazibwa (University of Portsmouth).
Racisme zou relatief zijn, een kwestie van individuen die kansen moeten grijpen. Of als racisme niet als relatief wordt beschouwd, dan wordt het gezien als de uitzonderlijke uitdrukking van enkele racistische individuen die men kan aanwijzen, beschuldigen en straffen. Een van de grootste uitdagingen in de strijd tegen racisme is daarom de overgang van een morele, individualiserende opvatting van racisme naar een structureel-maatschappelijke visie op racisme. Racisme is een integraal onderdeel van de samenleving, van onze geschiedenis, van ons institutioneel functioneren. De coronapandemie zette die structurele inbedding van racisme extra in de verf.
Een van de grootste uitdagingen in de strijd tegen racisme is de overgang van een morele, individualiserende opvatting van racisme naar een structureel-maatschappelijke visie op racisme.
In de VS vertegenwoordigen de Afro-Amerikanen ongeveer 70 procent van alle besmette personen, terwijl ze slechts 13 procent van de totale bevolking uitmaken. In het VK ligt het sterftecijfer 2,5 keer hoger bij etnisch-culturele minderheden. In tegenstelling tot de VS of het VK hebben we in België geen cijfers naar etniciteit. We kunnen echter veronderstellen dat het virus ook bij ons minderheden zwaar treft. We moeten beter kunnen begrijpen hoe en waarom etnische minderheden, en onder hen minderheden van Afrikaanse origine, in grotere mate slachtoffers zijn van het coronavirus.
Maar categorieën die verband houden met afkomst, sociale klasse, en arbeidsomstandigheden worden niet in acht genomen bij het in kaart brengen van de impact van het coronavirus. Academici kunnen niet precies onderzoeken welke sociale groepen het meest zijn getroffen, en dus wat de exacte effecten zijn van racisme op de volksgezondheid. De dekolonisatie van de maatschappij is onlosmakelijk verbonden met een proactief beleid ter bestrijding van etnische ongelijkheid. Een beleid dat structuren aanpakt en niet louter individuen.
De dekolonisatie van de maatschappij is onlosmakelijk verbonden met een proactief beleid ter bestrijding van etnische ongelijkheid.
We moeten etnische ongelijkheden in alle onderdelen van de samenleving observeren en onderzoeken. Er moet daarom worden nagedacht over een onderzoeksbeleid over racisme in België, waarin ook de structurele eigenschappen van antizwartracisme aan het licht worden gebracht. Een eerste stap is om data te verzamelen en te analyseren op basis van gekende uitsluitingsfactoren, zoals etnische en raciale kenmerken.