De Vrije Universiteit Brussel (VUB) zet zich actief in om wetenschap toegankelijk te maken voor kinderen uit het Nederlandstalig lager onderwijs in Brussel. Via de Kinderuniversiteit krijgen leerlingen uit de derde graad de kans om wetenschap en onderzoek op een speelse en interactieve manier te verkennen. Tussen januari en juni 2025 namen 624 leerlingen uit 27 verschillende Brusselse scholen deel aan dit initiatief.
De focus van de VUB Kinderuniversiteit ligt op leerlingen uit het Brussels Nederlandstalig lager onderwijs. Deelnemende klassen bezoeken de universiteitscampussen in Jette of Etterbeek, maar kunnen ook rekenen op bezoeken van VUB-onderzoekers aan hun eigen klas. De workshops die worden aangeboden zijn specifiek ontworpen om wetenschappelijke begrippen begrijpelijk en aantrekkelijk te maken voor kinderen. Actief leren staat centraal: leerlingen doen proefjes, nemen deel aan speurtochten en voeren interactieve opdrachten uit.
Om dit mogelijk te maken, volgen jonge en ervaren onderzoekers een gerichte training. Die bereidt hen voor om hun onderzoek op een kindvriendelijke en boeiende manier te presenteren. Dit zorgt voor een directe verbinding tussen het wetenschappelijk onderzoek in het labo en de belevingswereld van de kinderen. Zo wordt wetenschap tastbaar en bereikbaar gemaakt.
Fran Geys van de VUB Kinderuniversiteit is tevreden. “Sinds januari organiseren we elke week een campusvoormiddag. Wekelijks zijn er 2 klassen die een workshop en een activiteit volgen op onze campus in Jette of Etterbeek, of bij hen op school. Dit zorgt ervoor dat we veel meer leerlingen in het Gewest bereiken, en veel meer scholen aan de kinderuniversiteit kunnen deelnemen dan de afgelopen jaren.”
Het programma: een ochtend vol onderzoek en ontdekking
Een typische dag aan de Kinderuniversiteit begint om 9:30 uur met de ontvangst van de klas op een van de campussen. De leerlingen nemen vervolgens deel aan een workshop onder leiding van een VUB-onderzoeker en worden begeleid door een student. Na de workshop volgt een speurtocht of een quiz, afhankelijk van het weer, waarbij de kinderen hun nieuw verworven kennis kunnen toepassen en verder kunnen verkennen. Het programma wordt afgesloten met de uitreiking van een officieel deelnamebewijs, een tastbare erkenning van hun inspanningen en ontdekkingen. De ochtend eindigt met een gratis lunch in het campusrestaurant, bestaande uit soep en brood.
Inclusiviteit en ondersteuning van het onderwijs
De keuze om met volledige klasgroepen te werken, is een bewuste strategie om ook kinderen te bereiken die anders minder snel met wetenschappelijke initiatieven in aanraking zouden komen. Daarnaast krijgen leerkrachten extra ondersteuning en educatief materiaal aangeboden om wetenschap en onderzoek een vaste plek in hun curriculum te geven. Door prioriteit te geven aan scholen binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, probeert de VUB Kinderuniversiteit ook de toegankelijkheid tot wetenschapseducatie in deze regio te vergroten.
Sinds de start van de Kinderuniversiteit namen meer dan 88 onderzoekers deel aan de workshops, ondersteund door talrijke collega’s tijdens de activiteiten zelf. Inmiddels zijn er meer dan 30 verschillende workshops georganiseerd. Het programma slaagt erin om jonge leerlingen positief te betrekken bij wetenschap en onderzoek. Dit kan hun interesse in STEM-gebieden versterken en bijdragen aan het vergroten van hun kennis en vaardigheden.
Fran: “Sinds de start van het project hebben 72 verschillende scholen de VUB Kinderuniversiteit bezocht. Het initiatief toont daarmee een sterke verankering in de Brusselse onderwijsomgeving.”
Verbinding binnen Europa
Sinds 2021 maakt de VUB Kinderuniversiteit deel uit van het Europese netwerk eucu.net, dat 62 partners binnen en buiten Europa omvat. Dit netwerk heeft als doel wetenschap en onderzoek voor kinderen te promoten door het delen van best practices, educatieve materialen en methodes. Jaarlijks organiseert het netwerk de Internationale Dag van de Kinderuniversiteiten (IDCU). Tijdens deze dag wordt de aandacht gevestigd op de waardevolle projecten en initiatieven die in heel Europa en daarbuiten kinderen op een toegankelijke manier kennis laten maken met wetenschap.
Het netwerk onderstreept het belang van het stimuleren van nieuwsgierigheid, het ontwikkelen van kritische denkvaardigheden en het aanmoedigen van het stellen van vragen bij kinderen. De VUB Kinderuniversiteit draagt hieraan bij door wetenschap niet alleen zichtbaar, maar ook tastbaar en bereikbaar te maken — met speciale aandacht voor gelijke onderwijskansen binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.