AI is geen toekomstmuziek meer. Het zit al in onze lessen, onze toetsen, onze klaslokalen. Op 4 juni bracht de VUB een dertigtal leerkrachten en lerarenopleiders samen voor een namiddag vol kritische reflectie en prikkelende inzichten over generatieve AI in het onderwijs. Zonder techno-optimisme, zonder paniekvoetbal. Wel met nuance, nieuwsgierigheid en een stevige dosis menselijk verstand.
Gefascineerd door AI en technologie? Studeer AI aan de VUB.
“Leerlingen gebruiken generatieve AI elke dag. Ze hebben de app gewoon op hun telefoon staan,” vertelt Marjon Blondeel van het VUB Artificial Intelligence Lab. “Maar weten we als leerkrachten genoeg om hen daarin te begeleiden?” Net daarom organiseerde de VUB dit seminarie specifiek voor leerkrachten. Niet om kant-en-klare antwoorden te geven, maar om samen te onderzoeken wat er leeft in de klaspraktijk.
AI begrijpen is AI beteugelen
Prof. dr. Paul Van Eecke beet de spits af met een blik onder de motorkap van ChatGPT. Geen hocus pocus, maar wel duidelijke uitleg over wat deze tools kunnen en vooral wat ze niet kunnen. Want wie het debat over AI in de klas ernstig wil voeren, moet eerst begrijpen hoe het werkt. Of beter: waarom het niet altijd doet wat we ervan verwachten.
Goed onderwijs is geen prompt
Onderwijsonderzoeker en gewezen leerkracht Marijke Van Vlasselaer nam ons daarna mee in een filosofisch, maar vlijmscherp betoog. Ze vertrok vanuit één centrale vraag: wat is vandaag nog goed onderwijs, als kennis en zelfs vaardigheden in een app lijken te zitten?
Ze schetste vier leerhoudingen bij leerlingen: de ‘passenger’ die meedraait zonder echt mee te zijn, de ‘achiever’ die leeft voor punten, de ‘resistor’ die zich afkeert en de ‘explorer’ die leert vanuit oprechte nieuwsgierigheid. En laat net die laatste steeds zeldzamer worden. De combinatie van ‘passenger mode’ en generatieve AI is volgens Van Vlasselaer levensgevaarlijk. “Als een app het antwoord geeft, waarom zou je dan nog zelf denken?” Haar boodschap: durf het onderwijs opnieuw uit te vinden. Niet vanuit paniek, maar vanuit een humanistische bril. En heb vooral geen FOMO als je nog zoekt hoe je AI gebruikt.
AI spreekt ook wiskunde
Wiskundige Ann Dooms bracht taal en cijfers samen. Haar lezing over ‘de digi-taal’ maakte duidelijk dat AI draait op wiskunde. Het zijn wiskundige modellen die taal laten voorspellen en zinnen laten klinken alsof ze van een mens komen. Ze liet zien hoe die inzichten helpen om AI beter te begrijpen, en hoe je die kennis kunt gebruiken om AI in élk vak een plek te geven. Ze legde ook de vinger op de wonde: AI heeft de neiging om te veralgemenen. En dat is net waar leerlingen kritisch op moeten leren zijn.
Wat leerkrachten echt denken
Tijdens de Q&A en receptie praatten we met enkele deelnemers. Informaticalector Annick: “Ik ben hier omdat ik zelf zoek hoe ik AI in mijn lessen integreer. Vandaag bleek hoe belangrijk het is om eerst kennis op te bouwen. Kritisch denken begint met weten waarover je denkt.”
Wiskundedocente Tania was onder de indruk van de AI-wiskundeconnectie: “Ik wist niet dat je AI op zo’n manier in de les kon brengen.”
Zedenleerleerkracht Jelle voegde eraan toe: “Zelfs experts hebben vragen bij AI. Dat is geruststellend. Wat telt is dat we jongeren leren denken, schrijven, begrijpen. Dat blijft de kern.”
Tijdens de discussie kwam ook een opvallend juridisch aspect naar boven: je mag leerlingenlijsten of puntenbladen niet zomaar in ChatGPT of andere AI-tools invoeren. Dat is een regel die voortkomt uit de Europese GDPR-wetgeving. AI-tools verwerken data via externe servers, en zonder expliciete toestemming of een verwerkersovereenkomst is dat simpelweg verboden. Wat goed lijkt voor de lespraktijk, kan dus botsen met de privacywetgeving. Een spreadsheet in een chatbot steken? Dat doe je dus beter niet.
En nu?
AI zal de klas niet verlaten. Maar het mag ook niet de leraar vervangen. Of de leerling. Wat we nu nodig hebben, is ruimte om te experimenteren, zonder angst. En de moed om te zeggen: “AI mag mee in de klas, maar wij bepalen de spelregels.” Of zoals Van Vlasselaer het zei: “AI is een woordvoorspeller. Geen denker. Laat ons dus vooral blijven denken.”
Activiteiten voor klassen
Gastlessen, labobezoeken, workshops, wedstrijden, webinars, masterclasses ... de Vrije Universiteit Brussel geeft leerlingen een voorproefje van het baanbrekend onderzoek dat aan onze universiteit gedaan wordt. Ben je leerkracht? Schrijf je klas in voor één van onze schoolactiviteiten.
Ondersteuning voor leerkrachten
Ben je leerkracht en op zoek naar bijscholing of educatieve tools voor in de klas? Wil je je leerlingen graag helpen bij het maken van hun studiekeuze?