Artikel door Karin Vanderkerken, Vicerector Internationalisering VUB
Op 20 en 21 mei nodigen de International Days ons uit om opnieuw na te denken over hoe internationalisering in het hoger onderwijs eruit zou moeten zien. Niet als een eenmalige uitwisseling of een verafgelegen partnerschap, maar als een diepgewortelde manier van leren, lesgeven en samenwerken. De Connected Communities (CC’s) van EUTOPIA tonen hoe dat in de praktijk werkt. Door studenten, docenten en onderzoekers over landsgrenzen en disciplines heen met elkaar te verbinden, brengen deze communities grensoverschrijdend onderwijs tot leven. Het resultaat? Leslokalen vol frisse perspectieven, gedeelde uitdagingen en creatieve oplossingen. Internationalisering die begint in de klas — en daar niet ophoudt.
Een overzicht van alle Connected Learning Communities vindt u hier
Geworteld in de visie op een meer open en samenwerkend hoger onderwijs, leggen de CC’s van EUTOPIA niets op van bovenaf. In plaats daarvan bouwen ze voort op bestaande goede praktijken, die ze versterken via internationale samenwerking. Van kwantumtechnologie tot sociale inclusie, en van AI-programmering tot verpleegkunde: de thematische reikwijdte is breed. Wat hen verenigt, is de gedeelde ambitie om mensen, ideeën en instellingen over grenzen heen te verbinden op manieren die zowel het onderwijs als het onderzoek verrijken, en studenten essentiële vaardigheden en perspectieven meegeven.
De Pacman AI-competitie
De kracht van internationalisering ligt niet in op zichzelf staande mobiliteitservaringen, maar in het verankeren van internationale betrokkenheid in de kern van het curriculum. Voor Lynn Houthuys, docent in de bacheloropleiding Artificiële Intelligentie aan de VUB, is de integratie van de Pacman AI-competitie in haar vak daar een goed voorbeeld van. Wat begon als een initiatief van de Universiteit Pompeu Fabra (UPF) is uitgegroeid tot een transnationale wedstrijd waaraan studenten uit het hele EUTOPIA-netwerk deelnemen. “Studenten zijn veel meer gemotiveerd wanneer ze weten dat ze het opnemen tegen medestudenten van andere universiteiten,” legt Lynn uit. “Het brengt een extra dosis energie en ernst in hun werk.”
De competitie daagt studenten uit om ‘agents’ te programmeren die Pacman op een slimme manier kunnen spelen. Het is een speelse, maar technisch uitdagende opdracht, gebaseerd op een framework van de Universiteit van Berkeley. Dankzij de samenwerking met UPF kon Lynn veel tijd en moeite besparen bij het opstellen van haar vak, terwijl ze de studenten toch een hoogstaand, internationaal relevant project kon aanbieden. Behalve hun programmeer- en AI-vaardigheden ontwikkelen studenten ook zelfvertrouwen door op een Europees podium te presteren. Voor sommigen was dit zelfs het begin van een verdere academische loopbaan op masterniveau.
Verpleegkunde in complexe situaties
Binnen de CC Nursing Care in Complex Settings heeft internationalisering een andere, maar minstens even ingrijpende functie. Dennis Demedts, die academische functies vervult aan zowel Erasmus University College als de VUB, speelde een sleutelrol in de uitbouw van deze community rond zorg aan het levenseinde, inclusief euthanasie — een onderwerp waarbij nationale wetgeving en culturele normen sterk uiteenlopen.
“Met onze partners uit Portugal, Slovenië, het VK en België hebben we een bijzonder rijke mix: landen met jarenlange wetgeving (België), landen met recente wetten (Portugal), landen zonder regelgeving (Slovenië), en anderen waar het debat nog maar net op gang komt (VK),” legt Dennis uit. “Dat creëert een bijzonder krachtige leeromgeving voor verpleegkundestudenten.”
Wat begon als een leergemeenschap heeft inmiddels tot concrete resultaten geleid. Dennis coördineert een recent goedgekeurd Erasmus+-project dat een onderwijsprogramma ontwikkelt over ethische besluitvorming bij actieve levensbeëindiging. De kracht van het project ligt in de diversiteit: Warwick brengt expertise in medische ethiek, Portugal in AI-simulatie, en Slovenië in interactief leerontwerp. Toekomstplannen omvatten een microcredential in klinisch redeneren en zorg rond het levenseinde, en mogelijk ook een Horizon Europe-aanvraag. Cruciaal is dat deze initiatieven steunen op wederzijds vertrouwen, langdurige samenwerking en het netwerk van EUTOPIA. “Onze studenten namen al deel aan internationale weken rond palliatieve zorg,” merkt Dennis op. “Maar via EUTOPIA is dat nu veel gestructureerder, continu en impactvoller.”
Karin Vanderkerken
De CC’s zijn er voor studenten, maar bieden ook ruimte aan medewerkers om gezamenlijk onderwijskundige innovaties te ontwikkelen, gezamenlijke onderzoeksvoorstellen op te stellen en banden te smeden over institutionele grenzen heen. Ze ondersteunen een diepgaande, programmatische vorm van internationalisering die veel verder reikt dan eenmalige uitwisselingen of losse projecten.
Door deze internationale structuur te verankeren, toont EUTOPIA een scherp inzicht in de waarde van grensoverschrijdende solidariteit. Naarmate het netwerk groeit en nieuwe communities ontstaan, wordt het potentieel voor duurzame transformatie alleen maar groter. Van AI-programmering tot ethische verpleegkunde, van gezamenlijke wedstrijden tot co-creatie van curricula — deze verhalen herinneren ons eraan dat de meest krachtige vorm van internationalisering die is welke in het klaslokaal begint. Maar ze eindigt daar zeker niet.