Jan Steyaert, van het VIB-VUB Centrum voor Structurele Biologie en professor aan de VUB, heeft een prestigieuze ERC Proof of Concept-beurs ontvangen. Die competitieve beurzen van de European Research Council helpen wetenschappers om hun met ERC gefinancierde ontdekkingen dichter bij toepassingen in de echte wereld te brengen. Steyaert zal de beurs gebruiken om veelbelovende immunotherapieën uit zijn ERC Advanced Grant van 2023 verder te ontwikkelen en dichter bij klinische toepassingen te brengen.
In zijn ERC Advanced Grant van 2023 daagde Steyaert het heersende dogma binnen de immunotherapie uit. Zijn inzicht was eenvoudig maar radicaal: in de natuur reguleren cellen elkaar meestal niet door signalen te blokkeren. In plaats daarvan passen ze de sterkte of timing van die signalen aan, alsof ze het volume zachter of harder zetten, in plaats van het volledig uit te schakelen.
Het laboratorium van Steyaert ontwikkelt piepkleine, uiterst specifieke antilichamen om de eerste therapeutische moleculen te creëren die de immuunsignalering versterken via een proces dat allosterie wordt genoemd. Hierbij bindt een molecule zich aan het ene deel van een receptor om invloed uit te oefenen op hoe die zich elders gedraagt.
De moleculen, zogenaamde positieve allosterische modulatoren (PAM's), versterken immuunreceptoren in plaats van ze te blokkeren en introduceren zo een volledig nieuwe manier om het immuunsysteem te beïnvloeden.
Validatie bij auto-immuunziekten
Met zijn nieuwe ERC Proof of Concept-beurs onderzoekt Steyaert nu of deze allosterische benadering kan helpen bij de behandeling van auto-immuunziekten. Het project, PAMinMICE, bouwt voort op een grote doorbraak: Steyaert en zijn team hebben nu de allereerste PAM’s geïdentificeerd die specifieke immuuncheckpoints kunnen beïnvloeden.
De volgende stap is om die moleculen te testen in ‘dubbel-gehumaniseerde’ laboratoriummuizen die menselijke versies dragen van de betrokken immuuncheckpoints. Die modellen maken het mogelijk om ziekten zoals psoriasis, colitis, lupus, atopische dermatitis en reumatoïde artritis te bestuderen. Het doel is te achterhalen of de PAM’s het immuunsysteem opnieuw in balans kunnen brengen en symptomen kunnen verlichten. Als dat lukt, zou het gebruik van PAM’s voor de behandeling van auto-immuunziekten de weg kunnen vrijmaken voor een nieuwe klasse van veiligere en effectievere immunotherapieën.
Meer info: